Od 2011 r. zasiłek pogrzebowy wynosi 4 tys. zł. Przez ostatnie siedem lat ani razu nie był waloryzowany, mimo że wzrosły ceny pochówku. Wcześniej zasiłek ten był wyższy i wynosił ponad 6 tys. zł. Ze względu na kryzys finansowy został jednak obniżony. Drastyczne zmniejszenie wysokości tego świadczenia stanowi duży problem dla ludzi ubogich, samotnych i starszych. W związku z rosnącymi kosztami usług pogrzebowych takich osób nie stać na godne pożegnanie swoich bliskich. Wskutek podjętej przez poprzedni rząd decyzji osoby te zostały zmuszone w wielu przypadkach do zaciągania kredytu bądź pożyczki na pokrycie kosztów pochówku.

W związku z powyższym do resortu spraw społecznych wpłynęła interpelacja, w której zadano następujące pytania:

1. Czy planowane są prace w celu podniesienia stawki zasiłku pogrzebowego?

2. Jaki byłby roczny koszt przywrócenia stawki sprzed 2011 r.?

3. Z jakich przyczyn senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Komisja Ustawodawcza zarekomendowały odrzucenie projektu nowelizacji ustawy w marcu 2017 r.?

4. Czy przeprowadzane były badania mające na celu ustalenie uśrednionego kosztu pochówku?

Odpowiedzi na interpelację nr 22101 w sprawie zasiłku pogrzebowego udzielił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marcin Zieleniecki.

Zasiłek pogrzebowy jest jednorazowym świadczeniem przysługującym w razie ziszczenia się ryzyka śmierci i związanej z nią konieczności dokonania pochówku. Celem zasiłku jest zrekompensowanie środków finansowych wydatkowanych na zorganizowanie pogrzebu osoby bliskiej. Istnienie zasiłku pogrzebowego nie wynika z realizacji obowiązku konstytucyjnego, ale jest wyrazem swobody ustawodawcy kształtowania systemu zabezpieczenia społecznego.

Regulacje art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383), zwanej dalej: „ustawą emerytalną”, przewidują, że zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci ubezpieczonego oraz jego członka rodziny, osoby pobierającej emeryturę lub rentę oraz jej członka rodziny oraz osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania.

Członkami rodziny, zgodnie z art. 77 ust. 2 ustawy emerytalnej, są:

1) małżonek (wdowa i wdowiec);

2) rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;

3) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;

4) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3;

5) rodzeństwo;

6) dziadkowie;

7) wnuki;

8) osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.

Zgodnie z art. 78 ust. 1 ustawy emerytalnej, zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Natomiast art. 78 ust. 2 ustawy emerytalnej stanowi, że zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu.

Obecna kwota zasiłku pogrzebowego, która zgodnie z art. 80 ustawy emerytalnej, wynosi 4000 zł, obowiązuje od dnia 1 marca 2011 r. wskutek wejścia w życie ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. Nr 210, poz. 238), który zmieniał wcześniej obowiązującą regulację, zgodnie z którą zasiłek pogrzebowy przysługiwał w wysokości 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały poniesione.

Kwota zasiłku pogrzebowego była wówczas ustalana miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego kwartału, na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Kwotę zasiłku pogrzebowego ogłaszał Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w formie komunikatu ogłaszanego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego.

Zgodnie z uzasadnianiem rządowego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (nr druku sejmowego – 3430), zmiana wysokości zasiłku pogrzebowego miała na celu dostosowanie jego wysokości, do średniej wysokości tego typu świadczenia w państwach członkowskich Unii Europejskiej.

Przechodząc do pytania dotyczącego przywrócenia wysokości kwoty zasiłku pogrzebowego sprzed 1 marca 2011 r., to resort rodziny, pracy i polityki społecznej zwrócił się do resortu finansów z prośbą o przedstawienie stanowiska w sprawie zmiany wysokości zasiłku pogrzebowego lub możliwości wprowadzenia mechanizmu jego waloryzacji. W odpowiedzi z dnia 31 stycznia br. (sygn. PW6.021.4.2018) wskazano, że łączny skutek finansowy podwyższenia wysokości kwoty zasiłku pogrzebowego wypłacanego przez dwie największe instytucje (ZUS i KRUS) do kwoty 6000 zł wyniósłby około 830 mln zł.

Odnosząc się natomiast do kwestii prac legislacyjnych nad senackim projektem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (druk nr 341), przedstawiciel MRPiPS poinformował, że Komisja Ustawodawcza oraz Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej na wspólnym posiedzeniu w dniu 28 marca 2017 r. rozpatrzyły w pierwszym czytaniu przedmiotowy projekt ustawy i wniosły o jego odrzucenie. Projektowana regulacja została negatywnie zaopiniowana przez Ministra Rozwoju i Finansów, jak również Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Mając powyższe na uwadze, przedstawiciel resortu poinformował, że w resorcie rodziny, pracy i polityki społecznej nie są obecnie prowadzone prace nad zmianą obowiązujących rozwiązań prawnych w tym zakresie.

źródło: sejm.gov.pl