Resort finansów ma pomysł na zwalczanie zjawiska unikania opodatkowania. Jedną ze szczególnie istotnych zmian przewidywanych w projekcie nowelizacji ustawy – Ordynacja podatkowa jest wprowadzenie klauzuli generalnej, czyli rozwiązania prawnego stosowanego w odniesieniu do podatników podejmujących fikcyjne działania gospodarcze i tworzących sztuczne konstrukcje prawne, które mają im przynieść znaczne korzyści podatkowe.

Klauzula będzie dotyczyć wyłącznie zdarzeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz z uczestnictwem w podmiotach gospodarczych (posiadanie udziałów, akcji, zarządzanie).

Ciężar dowodu unikania opodatkowania spocznie na organie podatkowym. Aby zastosować klauzulę, organ podatkowy będzie musiał wykazać, że korzyści podatkowe uzyskane przez fikcyjne konstrukcje prawne mają znaczny rozmiar, tj. przekraczają kwotę 50 tys. zł za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy. Limit ten oszacowano w oparciu o realne ceny oferowane przez konsulting za założenie i utrzymanie za granicą fikcyjnej spółki oraz obsługę prawną całego schematu unikania opodatkowania. Oznacza to, że klauzula jest adresowana do dużych korporacji i bardzo zamożnych osób, bo w praktyce tylko tam są środki finansowe na taką „inwestycję”, która ma się zwrócić w postaci uchylenia się od podatku w Polsce.

Negatywne zjawisko unikania opodatkowania istnieje w każdym kraju o gospodarce rynkowej, a klauzula generalna jest jednym z najczęściej spotykanych sposobów zwalczania tego zjawiska w krajach rozwiniętych. Wprowadzenie klauzuli jest również mocno zalecane przez Komisję Europejską i OECD.

Ministerstwo Finansów przekonuje, że klauzula nie jest kierowana przeciwko optymalizacji podatkowej rozumianej jako prowadzenie realnego biznesu w sposób minimalizujący obciążenia podatkowe i korzystanie z ulg i korzystnych rozwiązań prawnych. Klauzula jest skierowana przeciwko unikaniu opodatkowania polegającym na tworzeniu sztucznych konstrukcji prawnych, oderwanych od realnego biznesu, których głównym celem jest uniknięcie podatku lub jego obniżenie. Jak podkreśla MF, unikanie opodatkowania zaburza konkurencyjność. Korporacja, dysponująca wysokokwalifikowaną obsługą prawną i środkami do budowy sztucznych, międzynarodowych schematów „parabiznesowych”, unika podatku i przez to zyskuje przewagę rynkową nad przedsiębiorcą rzetelnie płacącym podatki w Polsce. Zatem unikanie opodatkowania nie tylko pozbawia budżet należnych podatków, ale również sprzyja rynkowemu niszczeniu przedsiębiorców płacących uczciwie podatki w Polsce.

Klauzula ma pełnić rolę prewencyjną, aby unikanie opodatkowania wiązało się z ryzykiem utraty korzyści podatkowej uzyskanej w wyniku sztucznych konstrukcji prawnych. Zakłada się, że dziś stosowane agresywne schematy unikania opodatkowania zostaną zamknięte i nie będą tworzone nowe.

Polska klauzula proponowana w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw opiera się głównie na zaleceniach KE i ostatnich rozwiązaniach brytyjskich, które są najbardziej rozbudowane i szczegółowe. Większość krajów ma klauzule znacznie bardziej ogólne niż projektowana obecnie przez Ministerstwo Finansów.

Stosowanie klauzuli będzie powiązane z licznymi nowymi rozwiązaniami zabezpieczającymi:

• wydawanie na wniosek podatnika opinii zabezpieczających, których przedmiotem będzie ocena, czy w okolicznościach przestawionych we wniosku istnieją przesłanki do zastosowania klauzuli,
• niezależna od administracji, ekspercka Rada ds. Unikania Opodatkowania, która będzie niezależnym od administracji kolegialnym organem doradczo-opiniodawczym, wydającym bezpłatne opinie o zasadności zastosowania klauzuli w indywidualnych sprawach,
• zakaz przymusowego wykonywania decyzji wymierzającej podatek przy zastosowaniu klauzuli na każdym etapie sporu,
• wyłączna właściwość Ministra Finansów w sprawach klauzuli i opinii zabezpieczających,
• możliwość korekty deklaracji w końcowej fazie postępowania podatkowego w zakresie stosowania klauzuli.

Źródło: www.mf.gov.pl, oprac. B. Opar