W Dzienniku Ustaw ukazało się rozp. MEN z dn. 30.05.2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2014 r. poz. 803).

Nowelizacja zawiera zapowiadane od dłuższego czasu zmiany w podstawie programowej wychowania przedszkolnego, dotyczące wprowadzenia obowiązkowej, bezpłatnej nauki języka obcego na najwcześniejszym etapie edukacji.

Jak realizować nowe zadanie – wytyczne podstawy

W załączniku nr 1 do ww. rozp. na nowo określono podstawę programową wychowania przedszkolnego – wejdzie ona w życie, tak jak wszystkie zapisy nowelizacji, z dniem 1 września 2014 r. Będzie obowiązywać w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, a w latach szkolnych 2014/2015 i 2015/2016 – także w oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych.

W podstawie znalazł się zapis stanowiący, że jednym z celów wychowania przedszkolnego jest przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych, a w przypadku dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym – rozwijanie świadomości istnienia odmienności językowej i kulturowej.

Autorzy podstawy zalecają, by elementy języka obcego były wplatane w różne działania realizowane w ramach programu wychowania przedszkolnego, a zaznajamianie dzieci z nowym językiem odbywało się przede wszystkim w formie zabawy. „Należy stworzyć warunki umożliwiające dzieciom osłuchanie się z językiem obcym w różnych sytuacjach życia codziennego. Może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym nowożytnym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączenie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek, materiałów audiowizualnych w języku obcym” – napisano w podstawie. Aby umożliwić przedszkolakom kontynuację nauki w szkole podstawowej, język nauczany w przedszkolu powinien być taki sam jak język nauczany w szkołach podstawowych na terenie danej gminy.

Zgodnie z zapisami podstawy cel w postaci swoistego oswojenia dzieci z językiem obcym został osiągnięty, jeżeli dziecko kończące wychowanie przedszkolne i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
1) uczestniczy w zabawach, np. muzycznych, ruchowych, plastycznych, konstrukcyjnych, teatralnych;
2) rozumie bardzo proste polecenia i reaguje na nie;
3) powtarza rymowanki, proste wierszyki i śpiewa piosenki w grupie;
4) rozumie ogólny sens krótkich historyjek opowiadanych lub czytanych, gdy są wspierane np. obrazkami, rekwizytami, ruchem, mimiką, gestami.

Obowiązkowo dopiero od roku szkolnego 2015/2016

W roku szkolnym 2014/2015 realizacja zajęć z języka obcego nie będzie jeszcze obowiązkowa – § 2 ust. 1 cyt. rozp. mówi, że co do zasady w najbliższym roku szkolnym tej części podstawy programowej nie stosuje się. Z kolei ust. 2 tej regulacji stanowi, że w latach szkolnych 2015/2016 i 2016/2017 język obcy zostanie obowiązkowo wprowadzony tylko do tych oddziałów przedszkolnych, w których dzieci realizują obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne. Powyższe oznacza, że od 1 września 2015 r. obowiązek nauki języka obcego obejmie dzieci 5-letnie, a od 1 września 2017 r. – pozostałe dzieci.

Jednakże przedszkola, inne formy wychowania przedszkolnego lub oddziały przedszkolne, które dysponują odpowiednimi możliwościami organizacyjnymi (kadrą pedagogiczną, środkami finansowymi), mogą wcześniej, niż wymaga tego rozporządzenie, wprowadzić język obcy do swojej oferty edukacyjnej. Zgodnie z § 2 ust. 3 cyt. rozp. w latach szkolnych 2014/2015–2016/2017 podstawa programowa w części dotyczącej języka obcego może być stosowana do wszystkich albo niektórych oddziałów w przedszkolu lub do wszystkich dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego w innej formie wychowania przedszkolnego, jeżeli tak postanowi:
1) w przypadku przedszkola oraz prowadzonej przez j.s.t. innej formy wychowania przedszkolnego – dyrektor przedszkola lub szkoły podstawowej, po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej oraz za zgodą organu prowadzącego,
2) w przypadku innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez osobę prawną niebędącą j.s.t. lub osobę fizyczną – osoba kierująca inną formą wychowania przedszkolnego, za zgodą organu prowadzącego.

W przypadku oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkole podstawowej decyzję o wcześniejszym wprowadzeniu języka obcego (tylko w latach 2014/2015 i 2015/2016) może podjąć dyrektor tej szkoły, po uzyskaniu opinii rady pedagogicznej oraz za zgodą organu prowadzącego.

Czy wystarczy wykwalifikowanych nauczycieli?

Według MEN w większości placówek wychowania przedszkolnego nie powinno być trudności z uruchomieniem nauki języka obcego. Podstawą do optymizmu są dane zgromadzone w SIO. Wynika z nich, że obecnie 23% placówek wychowania przedszkolnego prowadzi zajęcia z języka obcego, a kolejne 23% zatrudnia nauczyciela posiadającego kwalifikacje do nauczania języków obcych. W 42% placówek pracują młodzi nauczyciele, z maksymalnie 4-letnim stażem pracy, którzy na studiach opanowali język obcy co najmniej na poziomie B2. Z pozostałych 12% placówek około 1/3 to oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych bądź przedszkola funkcjonujące w zespole ze szkołą podstawową, która zatrudnia nauczycieli języków obcych. Zdaniem MEN ewentualne trudności z zapewnieniem kadry pedagogicznej mogą dotyczyć 8% przedszkoli (prawie 3/4 to placówki samorządowe).

Aby ułatwić placówkom wychowania przedszkolnego organizację zajęć, resort zamierza znowelizować rozp. MEN z dn. 12.03.2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz.U. Nr 50, poz. 400, z późn. zm.). Projekt nowelizacji zakłada wprowadzenie okresu przejściowego, który umożliwi nauczycielom posiadającym kwalifikacje do pracy w przedszkolu i legitymującym się świadectwem znajomości języka obcego uzupełnienie w terminie do 31 sierpnia 2020 r. przygotowania metodycznego w zakresie wczesnego nauczania danego języka obcego (na studiach podyplomowych lub kursie kwalifikacyjnym). W okresie przejściowym dyrektorzy będą mogli powierzyć prowadzenie zajęć z języka obcego nauczycielom niespełniającym ww. warunku.

Małgorzata Tabaszewska