Ocena pracy nauczycieli i pracowników pedagogicznych

Nowy system oceniania pracy nauczycieli, ustanowiony w znowelizowanych i znacznie rozbudowanych przepisach art. 6a KN, obowiązuje od 1 września 2018 r. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami przejściowymi art. 123 u.f.z.o.:

do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2018 r. stosuje się przepisy dotychczasowe,
oceny pracy nauczyciela kontraktowego i nauczyciela mianowanego dokonuje się po raz pierwszy na nowych zasadach do 31 sierpnia 2021 r., a jeżeli nauczyciel w tym okresie rozpocznie staż na kolejny stopień awansu zawodowego – po zakończeniu tego stażu,
oceny pracy nauczyciela dyplomowanego, który 1 września 2018 r. legitymuje się co najmniej trzyletnim okresem pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego, dokonuje się po raz pierwszy na nowych zasadach do 30 czerwca 2020 r.

Do czasu ustalenia ocen pracy na nowych zasadach obowiązują dotychczasowe oceny pracy nauczycieli, jednak nie dłużej niż do wskazanych powyżej terminów.

Instytucja oceny pracy umożliwia weryfikację osiągnięć zawodowych nauczycieli i ich zaangażowania w wykonywanie powierzonych obowiązków. Stanowi też dla dyrektora szkoły istotne narzędzie kształtowania polityki kadrowej. Celem zmian dokonanych w dotychczasowym status quo było przede wszystkim ściślejsze powiązanie procedury oceny pracy nauczycieli ze ścieżką awansu zawodowego.

Regulacje KN określają ogólne zasady oceniania pracy nauczycieli, a w kwestiach szczegółowych – trybu i kryteriów dokonywania oceny – odsyłają do przepisów rozp. MEN z dn. 29.05.2018 r. w sprawie szczegółowych kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli web, zakresu informacji zawartych w karcie oceny pracy, składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego oraz trybu postępowania odwoławczego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133, ze zm.). Warto na wstępie zaznaczyć, że § 2–10 tego rozp. stosuje się odpowiednio także do ustalania oceny pracy nauczycieli religii, z tym że organ upoważniony do dokonania oceny uwzględnia ocenę merytoryczną nauczyciela religii, ustaloną przez właściwą władzę kościelną.

Dyrektor szkoły jako podmiot oceniający

Zgodnie z art. 6a ust. 5 KN organem właściwym do dokonywania oceny pracy nauczyciela jest dyrektor szkoły, w której jest zatrudniony nauczyciel. Nie zawsze jednak dyrektor szkoły jest jednocześnie nauczycielem (zob. art. 62 ust. 2 u.p.o.).

Dyrektor szkoły, który nie posiada kwalifikacji pedagogicznych, nie może samodzielnie dokonać oceny pracy nauczyciela. W takim wypadku, zgodnie z art. 6a ust. 5b KN, oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w porozumieniu z nauczycielem zajmującym inne stanowisko kierownicze i sprawującym w tej szkole nadzór pedagogiczny, a w przypadku innych form wychowania przedszkolnego, przedszkoli, szkół i placówek, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 KN – nauczyciel upoważniony przez organ prowadzący visit sellmyhousefast.com

Ponadto, jeżeli dyrektorem szkoły jest osoba niebędąca nauczycielem, oceny pracy nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze i sprawującego w tej szkole nadzór pedagogiczny dokonuje dyrektor szkoły w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – dyrektor szkoły w porozumieniu z kuratorem oświaty (art. 6a ust. 5c KN).

Przepisy art. 6a ust. 5d–5f KN przewidują jeszcze trzy inne sytuacje, w których przy ocenie pracy nauczyciela wymagane jest współdziałanie dyrektora szkoły z innymi podmiotami (organami):

jeżeli nauczyciel uzupełnia pensum na podstawie art. 22 ust. 1 KN – jego pracę ocenia dyrektor szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel uzupełnia obowiązkowy wymiar zajęć;
jeżeli nauczyciel pracuje w kilku szkołach, ale w żadnej z nich nie jest zatrudniony w wymiarze co najmniej połowy pensum, łącznie jednak wymiar jego zajęć stanowi co najmniej połowę pensum dla danego stanowiska – jego pracę po zakończeniu stażu na kolejny stopień awansu zawodowego ocenia dyrektor szkoły wyznaczony przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny w porozumieniu z dyrektorami szkół, w których nauczyciel odbywał staż,
jeżeli nauczyciel wykonuje zadania doradcy metodycznego – jego pracę ocenia dyrektor szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, po uzyskaniu oceny pracy dokonanej przez dyrektora właściwej placówki doskonalenia nauczycieli, w zakresie dotyczącym wykonywania zadań doradcy metodycznego.

Terminy oceniania pracy nauczyciela

Niezależnie od oceny pracy wszczynanej na wniosek zainteresowanego nauczyciela, z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek innych organów, przepisy KN przewidują mechanizm dokonywania obowiązkowej okresowej oceny pracy nauczyciela, także dyplomowanego.

Obowiązkowe ocenianie okresowe

Zgodnie z art. 6a ust. 1 KN praca nauczyciela podlega ocenie – dotyczy to nauczycieli wszystkich stopni awansu zawodowego. Oceny pracy nauczyciela dokonuje się:

po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego;
po zakończeniu dodatkowego stażu, o którym mowa w art. 9g ust. 8 KN;
co 5 lat pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego, nauczyciela mianowanego i nauczyciela dyplomowanego.

W przypadkach, o których mowa w pkt 1 i 2, dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego. W przypadku, o którym mowa w pkt 3, dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.

Do tych okresów nie wlicza się: okresów usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż 14 dni, oraz okresów ferii szkolnych wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych.

Kolejne przepisy art. 6a (ust. 1a–1c) precyzują, jak należy realizować zawarty w pkt 3 wymóg oceny pracy nauczyciela w trzyletnich odstępach czasu. I tak jeżeli:

termin oceny upływa w okresie odbywania stażu na kolejny stopień awansu zawodowego przez nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego – oceny pracy dokonuje się po zakończeniu tego stażu,
usprawiedliwiona nieobecność nauczyciela w pracy trwa dłużej niż 3 miesiące – termin oceny pracy ulega przedłużeniu o czas tej nieobecności,
nauczyciel zmienił miejsce zatrudnienia – ocena pracy dokonywana jest nie wcześniej niż po upływie roku od dnia podjęcia pracy w danej szkole, a termin, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, ulega odpowiednio przedłużeniu.

Ocenianie w dowolnym czasie

Niezależnie od obowiązku cyklicznej oceny pracy nauczycieli, tak jak dotychczas, każdy nauczyciel kontraktowy, mianowany i dyplomowany może być oceniony w dowolnym czasie – tylko nie wcześniej niż po upływie roku od dokonania poprzedniej oceny.

Zgodnie z art. 6a ust. 1d KN oceny dokonuje się albo z inicjatywy dyrektora szkoły, albo na wniosek:

samego nauczyciela;
organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty;
organu prowadzącego szkołę (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa);
rady szkoły;
rady rodziców.

Jak nakazuje § 7 ust. 1 cyt. rozp., jeżeli ocena pracy nie jest dokonywana na wniosek samego nauczyciela, lecz z inicjatywy lub na wniosek ww. podmiotów, dyrektor szkoły niezwłocznie powiadamia nauczyciela, w formie pisemnej, o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.

Fakt, że wśród organów uprawnionych do wnioskowania o dokonanie oceny pracy nauczyciela KN nie wymienia rady pedagogicznej, oznacza, że nie jest ona uprawniona do występowania z wnioskiem w tym zakresie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której rada pedagogiczna wykonuje zadania rady szkoły (art. 82 ust. 2 u.p.o.) – dotyczy to tych szkół (placówek), w których ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania nie powołuje się rady szkoły (placówki).

Dyrektor szkoły ma obowiązek dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy – w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Do tych okresów nie wlicza się: okresów usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy, trwającej dłużej niż 14 dni, okresów ferii szkolnych wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych.

Zasięganie opinii przez dyrektora szkoły

Zgodnie z art. 6a ust. 5 KN przy dokonywaniu oceny pracy nauczyciela dyrektor szkoły ma obowiązek zasięgnąć opinii rady rodziców – z wyjątkiem szkół i placówek, w których nie tworzy się rad rodziców. W przypadku nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego dyrektor szkoły zasięga także opinii opiekuna stażu o dorobku zawodowym nauczyciela za okres stażu. Ponadto dyrektor szkoły może (lecz nie musi) zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. Natomiast jeżeli nauczyciel złożył o to wniosek, dyrektor szkoły ma obowiązek zasięgnąć (może to też zrobić z własnej inicjatywy) opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego, a w przypadku nauczyciela publicznego kolegium pracowników służb społecznych – opinii opiekuna naukowo-dydaktycznego.

Rada rodziców przedstawia pisemną opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii przez radę rodziców nie wstrzymuje dokonywania oceny pracy. Pozostałe opinie, o których wyżej mowa, są również wyrażane w formie pisemnej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie pracy. Opinie zawierają uzasadnienie.

Kryteria oceny pracy nauczycieli

W przepisach KN wskazano podstawy, na których opierają się kryteria oceny pracy nauczycieli – są nimi podstawowe obowiązki, które zapisy ustaw: Karty Nauczyciela i Prawa oświatowego (u.p.o.) nakładają na nauczycieli.

Szczegółowe kryteria oceny pracy nauczycieli określono w rozp. MEN z dn. 29.05.2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133). System tych ministerialnych kryteriów ma charakter szkatułkowy, tzn. ich liczba rośnie kaskadowo wraz z kolejnym stopniem awansu zawodowego i począwszy od nauczyciela kontraktowego, zbiór kryteriów dla danego stopnia awansu zawiera w sobie wszystkie kryteria określone dla poprzedniego stopnia. Stażyści są więc oceniani pod kątem 9 kryteriów, nauczyciele kontraktowi – 14 (w tym 5 nowych), mianowani – 19 (w tym 5 nowych), a dyplomowani – 23 (w tym 4 nowych). Należy podkreślić, że kryteria oceny pracy nauczycieli na kolejnych stopniach awansu obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego (nie dotyczy to oczywiście nauczycieli dyplomowanych). Oznacza to, że wspólnym kryterium dla nauczycieli stażystów, kontraktowych oraz mianowanych, których ocena pracy dokonywana jest na zakończenie stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, jest właśnie stopień realizacji planu rozwoju zawodowego.

Ustawowe obowiązki nauczycieli jako podstawa oceny pracy

Zgodnie z art. 6a ust. 1e KN kryteria oceny pracy nauczyciela dotyczą stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 KN oraz w art. 5 u.p.o. – i obejmują wszystkie obszary działalności szkoły odpowiednio do posiadanego stopnia awansu zawodowego.

W myśl art. 6 KN nauczyciel ma obowiązek:

rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;
wspierać każdego ucznia w jego rozwoju;
dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego;
doskonalić się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły;
kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;
dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

W myśl art. 42 ust. 2 KN w ramach czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel ma obowiązek realizować:

zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze określonym w art. 42 ust. 3 lub ustalonym na podstawie art. 42 ust. 4a albo ust. 7;
inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów;
zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

W myśl art. 5 u.p.o. nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierować się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, jeżeli wynikała ona z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.

Ministerialne kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty

Kryteria oceny pracy określone przez MEN dla nauczyciela stażysty, zgodnie z § 2 cyt. rozp., obejmują dziewięć pozycji:

poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;
znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, przyjętej 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 1991 r. poz. 526), ich realizację oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;
wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego;
kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;
współpracę z innymi nauczycielami;
przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony;
poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego;
współpracę z rodzicami – nie dotyczy to nauczyciela zatrudnionego w szkole dla dorosłych, kolegium pracowników służb społecznych, bibliotece pedagogicznej lub placówce doskonalenia nauczycieli.

Kryteria oceny pracy nauczyciela stażysty dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego.

Ministerialne kryteria oceny pracy nauczyciela kontraktowego

W przypadku nauczyciela kontraktowego kryteria oceny pracy określone przez MEN obejmują wszystkie kryteria określone dla stażysty (czyli dziewięć punktów) oraz dodatkowe wymienione poniżej:

planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć;
diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem;
analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy;
wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego;
realizowanie innych zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, w tym udział w przeprowadzaniu egzaminów, o których mowa w art. 42 ust. 2b pkt 2 KN (do 31 sierpnia 2020 r. także egzaminu gimnazjalnego).

Kryteria oceny pracy nauczyciela kontraktowego dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela mianowanego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego.

Ministerialne kryteria oceny pracy nauczyciela mianowanego

Kryteria oceny pracy nauczyciela mianowanego określone przez MEN obejmują wszystkie kryteria określone dla nauczycieli: stażysty i kontraktowego (łącznie czternaście punktów) oraz te dodatkowe wymienione poniżej:

podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;
pobudzanie inicjatyw uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad uczniami podejmującymi te inicjatywy – nie dotyczy to nauczyciela zatrudnionego w poradni psychologiczno-pedagogicznej, bibliotece pedagogicznej lub placówce doskonalenia nauczycieli;
prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców;
wykorzystywanie wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego do doskonalenia własnej pracy oraz pracy szkoły;
realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora szkoły.

Kryteria oceny pracy nauczyciela mianowanego dokonywanej po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego obejmują także stopień realizacji planu rozwoju zawodowego.

Ministerialne kryteria oceny pracy nauczyciela dyplomowanego

W przypadku nauczyciela dyplomowanego kryteria oceny pracy obejmują wszystkie kryteria określone dla nauczycieli: stażysty, kontraktowego i mianowanego (łącznie dziewiętnaście) oraz te dodatkowe wymienione poniżej:

ewaluację własnej pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz wykorzystywanie jej wyników do doskonalenia własnej pracy i pracy szkoły;
efektywne realizowanie zadań na rzecz ucznia we współpracy z podmiotami zewnętrznymi;
dwa z poniższych kryteriów, wskazane przez nauczyciela:
1. opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych lub innych programów wynikających ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów,
2. upowszechnianie dobrych praktyk edukacyjnych, w szczególności przygotowanie autorskiej publikacji z zakresu oświaty,
3. przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły,
4. współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub szkołami wyższymi w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne.

Ustalenie oceny pracy

Zgodnie z art. 6a ust. 4 KN ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym w czterostopniowej skali ocen:

ocena wyróżniająca;
ocena bardzo dobra;
ocena dobra;
ocena negatywna.

Zgodnie z § 6 cyt. rozp. ocenę pracy nauczyciela ustala się po ustaleniu poziomu spełniania wszystkich kryteriów oceny pracy określonych dla danego stopnia awansu zawodowego, z uwzględnieniem wyłączeń, o których mowa w § 2 ust. 2 i § 4 ust. 2 cyt. rozp. Poziom spełniania każdego kryterium jest oceniany w skali od 0 do 3 punktów. W przypadku ustalenia poziomu spełniania kryteriów oceny pracy na poziomie:

95% i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą;
80% i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą;
55% i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą;
poniżej 55% – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną.

Przed ostatecznym ustaleniem oceny pracy dyrektor szkoły ma obowiązek zapoznać nauczyciela z projektem oceny oraz wysłuchać jego uwag i zastrzeżeń (art. 6a ust. 8 KN). Zgodnie z § 8 cyt. rozp. na wniosek nauczyciela może być przy tym obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Uwagi i zastrzeżenia do projektu oceny pracy nauczyciel może również zgłosić w formie pisemnej, w terminie 5 dni roboczych od dnia zapoznania go z projektem oceny.

Nauczyciel, po ustaleniu oceny jego pracy, otrzymuje kartę oceny pracy zawierającą: ocenę pracy, jej uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny.

Dyrektor szkoły doręcza nauczycielowi oryginał karty oceny pracy, sporządzonej zgodnie z wymogami § 9 ust. 2 cyt. rozp. Do tych doręczeń stosuje się odpowiednio przepisy art. 39, art. 42, art. 43, art. 44, art. 46 i art. 47 ustawy z dn. 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257, z późn. zm.). Kopię karty oceny pracy włącza się do akt osobowych nauczyciela.

Prawo wniesienia odwołania od oceny pracy

Zgodnie z art. 6a ust. 9 pkt 1 KN od ustalonej oceny pracy, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia, nauczycielowi przysługuje prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą. W przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli odwołanie wnosi się, za pośrednictwem dyrektora placówki, do kuratora oświaty.

Przepis § 10 ust. 1 cyt. rozp. nakazuje dyrektorowi szkoły (placówki) przekazać odwołanie od oceny pracy nauczyciela do odpowiedniego organu w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania odwołania. Ze swej strony dyrektor szkoły (placówki) dołącza pisemne odniesienie się do zarzutów podniesionych w odwołaniu.

W celu rozpatrzenia odwołania organ sprawujący nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczyciela placówki doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty, powołuje zespół oceniający w składzie:

przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczyciela placówki doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty, jako przewodniczący zespołu;
przedstawiciel rady pedagogicznej szkoły;
przedstawiciel rady rodziców – tego przepisu nie stosuje się w szkołach, w których nie tworzy się rad rodziców;
właściwy nauczyciel-doradca metodyczny lub nauczyciel-konsultant;
przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela.

Jeżeli odwołanie wnosi nauczyciel:

konsultant – w skład zespołu oceniającego zamiast osób wymienionych w pkt 2–4 powołuje się drugiego przedstawiciela kuratora oświaty oraz przedstawiciela nauczycieli-konsultantów zatrudnionych w danej placówce doskonalenia nauczycieli,
doradca metodyczny – w skład zespołu oceniającego powołuje się, poza osobami wymienionymi w pkt 1–3 i 5, przedstawiciela nauczycieli-konsultantów zatrudnionych we właściwej placówce doskonalenia nauczycieli.

Z kolei odwołanie od oceny pracy nauczyciela kolegium pracowników służb społecznych rozpatruje zespół oceniający powołany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w składzie:

przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jako przewodniczący zespołu;
przedstawiciel rady programowej;
właściwy opiekun naukowo-dydaktyczny;
przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej wskazanej przez nauczyciela.

Szczegóły pracy zespołu oceniającego określono w przepisach wykonawczych. Zgodnie z § 10 ust. 7 cyt. rozp. zespół ma obowiązek najpierw wysłuchać nauczyciela, który wniósł odwołanie. O terminie posiedzenia, na którym nauczyciel ma zostać wysłuchany, zawiadamia nauczyciela organ, który powołał zespół oceniający – musi to zrobić nie później niż 5 dni roboczych przed terminem posiedzenia. Niestawienie się nauczyciela, mimo prawidłowego zawiadomienia, nie wstrzymuje rozpatrywania odwołania przez zespół oceniający i wydania rozstrzygnięcia.

Rozstrzygnięcia zespołu oceniającego są podejmowane zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym w obecności co najmniej 2/3 człon-ków zespołu. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego zespołu. Zespół oceniający sporządza pisemne uzasadnienie rozstrzygnięcia. Rozstrzygnięcie zespołu oceniającego oraz jego uzasadnienie podpisuje przewodniczący zespołu (§ 10 ust. 8–10 cyt. rozp.).

W wyniku procedury odwoławczej może zapaść jedna z trzech decyzji przewidzianych w KN. Zgodnie z art. 6a ust. 10a KN w terminie 30 dni od dnia otrzymania odwołania organ, który powołał zespół oceniający, po rozpatrzeniu odwołania przez ten zespół:

podtrzymuje ocenę pracy dokonaną przez dyrektora szkoły, albo
uchyla ocenę pracy dokonaną przez dyrektora szkoły oraz ustala nową ocenę pracy nauczyciela, albo
uchyla ocenę pracy dokonaną przez dyrektora szkoły i przekazuje sprawę do ponownego ustalenia oceny pracy, jeżeli ocena pracy została dokonana z naruszeniem prawa.

W przypadku podjęcia rozstrzygnięcia polegającego na uchyleniu oceny pracy dokonanej przez dyrektora szkoły i ustaleniu nowej oceny pracy nauczyciela – do ustalenia nowej oceny stosuje się przepisy § 9 ust. 2 i 3 cyt. rozp. (dotyczące karty oceny pracy).

Ocena pracy ustalona przez organ w wyniku odwołania jest sporządzana w formie pisemnej i zawiera uzasadnienie. Ocena ta jest ostateczna (a więc nie przysługuje od niej odwołanie).

Ocena pracy nauczycieli szkół niepublicznych i publicznych prowadzonych przez podmioty niebędące j.s.t.

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 1 i 2 KN wszystkie przepisy art. 6a KN mają zastosowanie – bez względu na wymiar zatrudnienia – także do nauczycieli zatrudnionych w:

publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące j.s.t.,
niepublicznych przedszkolach i placówkach oraz niepublicznych szkołach o uprawnieniach szkół publicznych,
publicznych innych formach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące j.s.t. oraz niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego.

Oznacza to, że do oceny pracy ww. nauczycieli stosuje się również przepisy wykonawcze zawarte w rozp. MEN z dn. 29.05.2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1133, ze zm.).

Negatywna ocena pracy jako podstawa rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem

Uzyskanie przez nauczyciela negatywnej oceny pracy dokonanej w trybie i na zasadach określonych w art. 6a stanowi przesłankę do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania oraz z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. O zakończeniu zatrudnienia w takim przypadku jednoznacznie przesądzają art. 23 ust. 1 pkt 5 KN i art. 27 ust. 3 KN.

Rozwiązanie stosunku pracy następuje z końcem tego miesiąca, w którym upływa trzymiesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy (art. 23 ust. 2 pkt 5 KN).

Ocena pracy nauczyciela podlega kontroli sądu pracy tylko wtedy, kiedy stanowi podstawę do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem.

Poza tym przypadkiem ustalona ocena pracy nauczyciela nie podlega badaniu przez sąd pracy. Na temat prawnego charakteru instytucji oceniania nauczyciela wypowiedział się WSA w Olsztynie (postanowienie z dn. 16.12.2010 r., sygn. akt II SA/Ol 998/10). Sędziowie uznali, że: Ocena pracy nauczyciela nie jest dokonywana w ramach postępowania administracyjnego i nie przybiera procesowej formy decyzji. Czynności dokonywane przez dyrektora szkoły w ramach procedury oceniania pracy nauczyciela należy traktować jako działania pracodawcy w stosunku do pracownika w ramach przyznanych mu uprawnień. Znana prawu pracy czynność oceniania ma zatem charakter wewnętrznego postępowania pracodawcy i może podlegać ocenie sądu pracy, który uprawniony jest do merytorycznego badania takiej oceny w postępowaniu w sprawie zgodności z prawem rozwiązania stosunku pracy. Oznacza to, że nauczyciel nie może odwoływać się od otrzymanej oceny do sądu pracy.