Ochrona wynagrodzenia za pracę wynikająca z Kodeksu pracy

Zabezpieczenie uprawnień pracowniczych w tym zakresie stanowią odpowiednie przepisy k.p. dotyczące w szczególności:

• zasad kształtowania wysokości płac na szczeblu zakładowym oraz w umowie o pracę,
• prawidłowego sposobu dokonywania potrąceń z wynagrodzenia,
• postępowania w zakresie wypłaty wynagrodzenia,
• ograniczeń przy nakładaniu kar pieniężnych,
• limitu odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez pracownika. 

Szczególny status prawa do wynagrodzenia potwierdzają również regulacje zawarte w art. 84 k.p. – zgodnie z brzmieniem tego przepisu pracownik nie może:

• zrzec się prawa do wynagrodzenia
• przenieść tego prawa na inną osobę.

Powyższa zasada dotyczy wszelkich oświadczeń woli pracownika w tej sprawie, które będąc mniej korzystnymi niż powszechnie obowiązujące przepisy prawa – są nieważne.

Należy podkreślić, że unormowania art. 84 k.p. odnoszą się także do poszczególnych składników płacy (niedopuszczalność tzw. częściowego zrzeczenia się prawa do wynagrodzenia lub przeniesienia go na inną osobę).

Warto ponadto przytoczyć sentencję wyroku SN z dn. 02.02.2001 r. – jak wynika z jej treści bezwzględny charakter prawny zakazu zrzeczenia się przez pracownika wynagrodzenia za pracę (art. 84 k.p.) powoduje nieważność niekorzystnego dla niego uzgodnienia, że wynagrodzenie otrzymane z tytułu łączącej równocześnie strony umowy agencyjnej będzie stanowiło zaspokojenie roszczenia o wynagrodzenie za pracę (I PKN 225/00).

Ochrona wynagrodzenia za pracę oraz świadczeń alimentacyjnych w przypadku zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego pracodawcy

Nie tylko przepisy k.p., ale także postanowienia zawarte w innych aktach prawnych wprowadzają korzystne z punktu widzenia pracowników rozwiązania w zakresie ochrony prawnej wynagrodzenia za pracę.

Aktualnie obowiązujące regulacje ustawy z dn. 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.), zwanej dalej „k.p.c.”,gwarantują pracownikom oraz osobom, którym przysługują świadczenia alimentacyjne wypłatę tych należności pomimo faktu zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego pracodawcy dokonanego przez komornika w celu przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. 

Stosownie do brzmienia art. 890 § 2 k.p.c. wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy:

• bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami
  i innymi ciężarami ustawowymi,

• wypłat na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania.

Realizacja wypłaty z rachunku bankowego objętego postępowaniem egzekucyjnym następuje po złożeniu komornikowi:

• odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dokumentu – w odniesieniu do wypłaty wynagrodzenia za pracę,
• tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty – w odniesieniu do wypłaty alimentów oraz rent alimentacyjnych. 

Bank dokonuje wypłat wynagrodzeń oraz alimentów i rent alimentacyjnych na podstawie zezwolenia komornika. Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk uprawnionego do tych świadczeń (art. 890 § 21 k.p.c.).

Warto zaznaczyć, że przedstawione regulacje, jak również pozostałe przepisy dotyczące egzekucji z rachunków bankowych (art. 889-8933 k.p.c.) stosuje się odpowiednio do postępowania egzekucyjnego z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK).

Zachowanie w tajemnicy informacji o wysokości wynagrodzenia za pracę

Informacja o wysokości wynagrodzenia za pracę podlega szczególnie silnej ochronie prawnej. Kwota wynagrodzenia pracowniczego zaliczana jest do dóbr osobistych człowieka, wobec czego objęta jest – na podstawie art. 23 ustawy z dn. 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), zwanej dalej „k.c.” – ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Potwierdzeniem tego jest również uchwała SN z dn. 16.07.1993 r., zgodnie z którą wysokość indywidualnego wynagrodzenia stanowi informację będącą dobrem osobistym związanym ze sferą prywatności pracownika, a więc informację której – poza ustanowionymi wyjątkami – nie wolno ujawniać bez zgody pracownika (I PZP 28/93, OSN 1994/1/1).

Informacja o wysokości i składnikach wynagrodzenia, jakie przysługiwały pracownikowi w czasie stosunku pracy może być np. umieszczona w świadectwie pracy, ale wyłącznie na żądanie pracownika.

Z drugiej strony pracodawca nie narusza dóbr osobistych pracownika (art. 23 k.c., art. 47 i art. 51 ust. 1 i 2 Konstytucji RP), zobowiązując go zgodnie z postanowieniami regulaminu przyznawania zapomóg z ZFŚS do złożenia zaświadczenia o zarobkach uzyskiwanych u drugiego pracodawcy (wyrok SN z dnia 08.05.2002 r., I PKN 267/01, OSNAPiUS 2004/6/99).

Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o wysokości indywidualnego wynagrodzenia wyłącznie na żądanie organów uprawnionych do tego z mocy ustawy (w szczególności dotyczy to PIP, organów wymiaru sprawiedliwości, organów sprawujących kontrolę skarbową).