Do Ministra Pracy i Polityki Społecznej skierowane zostało zapytanie w sprawie odzieży służbowej. Kierujące je posłanki zuważyły, że w ostatnich latach znacznie zwiększyła się liczba osób zatrudnionych na stanowiskach, które wymagają noszenia odzieży służbowej. Konieczność korzystania w pracy z odzieży służbowej, posiadającej np. logo firmy, wynika m.in. z polityki marketingowej określonej firmy, chęci reklamy, czy też chęci identyfikacji pracownika z miejscem pracy. Odzież służbowa nie służy jednak dla bezpieczeństwa czy też ochrony pracownika.

 

Obowiązujący Kodeks pracy reguluje w rozdziale IX wszelkie zagadnienia związane z odzieżą i obuwiem roboczym, brak jest jednakże regulacji dotyczących odzieży służbowej. Dotyczy to zarówno kwestii odpłatności, jak również późniejszego użytkowania i czyszczenia tego rodzaju odzieży. Niejednokrotnie regulaminy pracy poszczególnych firm również nie zawierają norm dotyczących odzieży służbowej. Jest to szczególnie uciążliwe, gdy odzież ta jest kosztowna lub też wymaga specjalistycznego sposobu czyszczenia.

W związku z powyższym poproszono o odpowiedź na pytania:
Czy pracodawca, zobowiązując pracownika do korzystania odzieży służbowej, winien dostarczyć ją nieodpłatnie?

Czy pracownikowi korzystającemu z odzieży służbowej przysługuje ekwiwalent za pranie?

Odpowiedzi udzielił Radosław Mleczko podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Odnosząc się bezpośrednio do poruszonej w zapytaniu sprawy odzieży służbowej, przedstawiciel resortu stwierdził, że problematyka ta nie jest uregulowana ani w Kodeksie pracy, ani w wydanych na jego podstawie aktach wykonawczych.

Pewne regulacje w tym zakresie można znaleźć w ustawie z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. Nr 31, poz. 130, z późn. zm.). Dla przykładu z art. 10 tej ustawy wynika, że mundurem jest ubiór lub jego części służące oznaczeniu przynależności do określonej jednostki organizacyjnej lub wykonywania określonych funkcji albo służby. W myśl art. 12 ww. ustawy mundury ustanawiane na podstawie ustawy powinny różnić się w sposób widoczny od pozostających pod szczególną ochroną mundurów: Wojska Polskiego, Policji oraz Straży Granicznej.

Na podstawie regulacji zawartej w art. 104¹ § 1 K.p., przewidującej, że regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać m.in. wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, pracodawca może w regulaminie pracy nałożyć na swoich pracowników obowiązek noszenia w czasie pracy ubiorów służbowych spełniających funkcje reprezentacyjne, służących do identyfikacji lub oznaczenia przynależności do określonej jednostki organizacyjnej (np. mundurów, garniturów, strojów wyróżniających się barwą, zaopatrzonych w logo firmy).

Wprowadzając taki obowiązek, pracodawca powinien określić w regulaminie pracy sposób jego realizacji, a więc przewidywać np., że na pracodawcy ciąży obowiązek dostarczenia i wyposażenia pracowników w odpowiedni ubiór bądź że pracodawca jest zobowiązany wypłacić ekwiwalent pieniężny umożliwiający zakup przez pracowników określonego ubioru. W tym zakresie postanowienia regulaminu powinny określać również charakterystykę ubrania służbowego, obowiązek i zasady jego noszenia oraz kwestie związane z jego użytkowaniem.

Na pracodawcy, a nie na pracowniku, powinien spoczywać obowiązek finansowania zakupu oraz ponoszenia kosztów związanych z użytkowaniem odzieży, jeżeli nakłada na pracowników obowiązek jej noszenia.

Należy podkreślić, że ubiór służbowy nie może zastępować zarówno odzieży ochronnej, zaliczanej do środków ochrony indywidualnej, jak i odzieży i obuwia roboczego w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy.

Ważne jest również, aby ustalając wzory odzieży służbowej, pracodawca dostosował je do rodzaju pracy wykonywanej przez pracowników, warunków występujących na danym stanowisku oraz aby odzież ta nie naruszała godności lub innych dóbr osobistych pracowników.