Czy pracodawca wypłacając pracownikowi kwotę 7.600 zł tytułem odszkodowania, słusznie przyjął, że jest to kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych, stosując przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i w konsekwencji składając deklarację podatkową PIT-8C?

 

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 6 listopada 2013 r. (data wpływu 12 listopada 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z wypłatą odszkodowania na podstawie ugody sądowej – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 12 listopada 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika w związku z wypłatą odszkodowania na podstawie ugody sądowej.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.
W dniu 15 kwietnia 2012 r. odbyła się rozprawa w Sądzie Rejonowym Wydział Pracy, na której rozpoznano sprawę z powództwa byłego pracownika przeciwko Wnioskodawcy, o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę. Podczas rozprawy strony zawarły ugodę, na podstawie której Wnioskodawca zobowiązany został do wypłaty na rzecz powódki kwoty 7.600 zł w terminie do dnia 16 maja 2012 r., na którą składa się kwota odszkodowania w wysokość 7.500 zł oraz kwota 100 zł tytułem odprawy z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

W dniu 16 maja 2012 r. Wnioskodawca wypłacił na rzecz byłego pracownika kwotę 7.600 zł tytułem odszkodowania z ww. ugody sądowej, przyjmując, że zgodnie z dyspozycją art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest to kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych. Następnie pracodawca złożył w Urzędzie Skarbowym zeznanie podatkowe PIT-8C.

Przedmiotem postępowania przed Sądem Rejonowym było odwołanie się przez pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę, w którym żądał odszkodowania za niezgodne z prawem, czy też nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę, o którym mowa w art. 45 § 1 Kodeksu pracy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:
Czy pracodawca wypłacając pracownikowi kwotę 7.600 zł tytułem odszkodowania słusznie przyjął, że jest to kwota wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych, stosując przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji składając deklarację podatkową PIT-8C?

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata na rzecz byłego pracownika, wobec którego Sąd orzekł o odszkodowaniu, o którym mowa w art. 45 § 1 Kodeksu Pracy nie podlega zobowiązaniu podatkowemu z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, zgodnie z brzmieniem art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy wskazany został, jako zwolniony od podatku przychód z tytułu odszkodowania, nie konkretyzując zarówno charakteru przedmiotowego odszkodowania i źródeł powstania w tym zakresie roszczeń, a zatem przyjąć należy, że każde roszczenie wynikające z zawartej ugody sądowej stanowi świadczenie spełniające przesłanki przedmiotowego zwolnienia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłami przychodów są również inne źródła, które nie zostały wymienione enumeratywnie w tym artykule.

Na podstawie art. 11 ust. 1 cyt. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 12 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Użyty powyżej zwrot „w szczególności” oznacza, że wymienione kategorie przychodów zostały wskazane przykładowo. Przychodem ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych są więc wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Takim przychodem jest również kwota pieniężna wynikająca z ugody sądowej.

Odszkodowanie stanowi, co do zasady, przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
• odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
• odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu, tj. m.in. odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów innych, niż ugody sądowe.

Ponadto, w świetle art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub inne zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

• otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Jeżeli wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a) i b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na mocy tego przepisu, wolne od podatku są bowiem inne odszkodowania niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów prawa, otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wymienionymi powyżej. Podstawowym warunkiem zwolnienia świadczenia od opodatkowania na podstawie przytoczonego przepisu jest jego odszkodowawczy charakter. Ww. przepis zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą.

Zauważyć należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach przez prawo chronionych. Chodzi zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. W praktyce, szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku, wskutek doznania tej straty (poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas) lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono – wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym, jako wyłączone ze zwolnienia, podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, że gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca zawarł ugodę sądową z byłym pracownikiem, w związku ze złożeniem przez niego odwołania do Sądu o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenie umowy o pracę.

Wnioskodawca i pracownik uzgodnili, że Wnioskodawca zapłaci pracownikowi kwotę 7.600 zł, na którą składa się odszkodowanie w wysokości 7.500 zł oraz 100 zł tytułem odprawy wynikającej z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że ugoda zawarta między Wnioskodawcą a byłym pracownikiem stanowi ugodę w rozumieniu art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 917 ustawy Kodeks cywilny, strony zawierające ugodę, czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie, albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Kwota wypłacona byłemu pracownikowi wynika zatem jedynie z ustaleń zawartych pomiędzy stronami ugody, ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. Kwota ta ma zatem rekompensować pracownikowi utracone przez niego, w wyniku rozwiązania umowy o pracę, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę, które by otrzymywał gdyby nie zaistniała szkoda #61485; rozwiązanie umowy o pracę. Z ww. ugody, jak już wyżej zauważono, nie wynika, że wysokość kwoty wypłaconej pracownikowi została ustalona na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

W związku z tym należy uznać, że określone w ugodzie świadczenie w wysokości 7.600 zł, będące w części odszkodowaniem, a w części odprawą pieniężną wypłacaną na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, przyznane przez Wnioskodawcę pracownikowi za szkodę w postaci rozwiązania z nim umowy o pracę nie jest odszkodowaniem, które podlega zwolnieniu na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz art. 21 ust. 1 pkt 3b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wysokość ani zasady ustalania przedmiotowego świadczenia nie wynikają bowiem wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych. A ponadto, odszkodowanie to stanowi rekompensatę za utracone przez pracownika, w wyniku rozwiązania umowy, spodziewane korzyści w postaci wynagrodzenia za pracę.

Wobec powyższego, Wnioskodawca, jako płatnik, zobowiązany był do naliczenia, pobrania i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy ,,że każde roszczenie wynikające z zawartej ugody sądowej spełnia przesłanki zwolnienia przedmiotowego z podatku dochodowego od osób fizycznych” jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej „zakładami pracy”, są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy – wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 4 lutego 2014 r. nr IPTPB1/415-706/13-2/DS