„Zleceniodawca zawarł w styczniu umowę zlecenie ze zleceniobiorcą zgłaszając go tylko do ubezpieczenia zdrowotnego i tak wyliczył umowę zlecenia. W kwietniu okazało się, że powinny być naliczone składki emerytalno- rentowe od tej umowy. Zleceniodawca dokonał korekty w ZUS. Czy rozliczając się ze zleceniobiorcą powinien go obciążyć składkami emerytalno-rentowymi pomniejszonymi na nadwyżkę składki zdrowotnej i nadwyżkę podatku dochodowego? Czy powinien zrobić korektę do urzędu skarbowego, skoro jest to ten sam rok podatkowy?”

Po zawarciu ze zleceniobiorcą umowy zlecenia, zleceniodawca zaczyna pełnić w stosunku do niego rolę płatnika składek ZUS. Wiąże się to z wieloma obowiązkami. Zleceniodawca musi przede wszystkim ustalić rodzaj i charakter ubezpieczeń, którym powinien podlegać zleceniobiorca. Jeśli się pomyli i przekaże do organu rentowego błędne informacje, może to spowodować, że dokumenty ubezpieczeniowe (zgłoszeniowe i rozliczeniowe) będą sporządzone nieprawidłowo, ale również niedopłatę składek na poszczególne ubezpieczenia.

Zasadniczo osoba wykonująca umowę zlecenia podlega z tego …

(…) tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jest nimi objęta od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia. Jeżeli zleceniobiorca był zgłoszony tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, a powinien też podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu), to po przesłaniu korekty dokumentów rozliczeniowych na koncie zleceniodawcy – jako płatnika składek w ZUS – powstanie niedopłata składek społecznych.

Zgodnie z zasadami finansowania składek ubezpieczeniowych, niedopłata składek społecznych powinna być w części sfinansowana ze środków zleceniobiorcy. Zapłaty należnych składek w całości (wraz z ewentualnymi odsetkami za zwłokę) ZUS będzie jednak żądał bezpośrednio od zleceniodawcy, jako płatnika.

Ten ma z kolei prawo zwrócić się do zleceniobiorcy z roszczeniem o ich opłacenie. Zapłacone przez zleceniodawcę składki w części, która de facto powinna być sfinansowana przez zleceniobiorcę, stanowią przychód zleceniobiorcy (o ile nie będą egzekwowane na drodze cywilnoprawnej). Otrzymał on bowiem nieodpłatne świadczenie od zleceniodawcy (zleceniodawca zapłacił za niego składki, które powinny być finansowane z jego środków). Przychód ten powstanie w miesiącu przekazania przez zleceniodawcę ich na rachunek ZUS.

W konsekwencji wartość takiego świadczenia powinna zostać wliczona zleceniobiorcy do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i oskładkowana, o ile strony nadal łączy umowa zlecenia. Jeśli nie będą już pozostawały w stosunku cywilnoprawnym, wtedy składki zapłacone za zleceniobiorcę (w części, która przez niego powinna była zostać sfinansowana) zostaną zakwalifikowane do przychodów z innych źródeł. Będzie to skutkowało tym, że zleceniodawca nie pobierze od tego przychodu składek ZUS.

Najwięcej problemów w podatkowym rozliczeniu korekt ZUS mają ci płatnicy składek, którzy w wyniku korekty muszą dopłacić składki. Mają bowiem także obowiązek odprowadzenia składek, które powinien finansować ubezpieczony. W tej części nie mogą być one zaliczone do kosztów, ponieważ kosztem było już wynagrodzenie, z którego powinno być ono finansowane. Jeżeli płatnikowi uda się odzyskać składki od ubezpieczonego, praktycznie nie powstają skutki podatkowe poza prawem ubezpieczonego do odliczenia składek społecznych od dochodu oraz składki zdrowotnej od podatku.

Paweł Nowak – prawnik