W stosunku do niektórych grup pracowników pedagogicznych przepisy Karty Nauczyciela znajdują zastosowanie tylko w pewnym zakresie, ściśle określonym w art. 91a i 91b KN.

Ograniczenia w stosowaniu tej ustawy uzależnione są od:

• rodzaju zatrudnienia,
• wymiaru zajęć,
• pełnienia funkcji dydaktyczno-wychowawczych przez osoby niebędące nauczycielami w rozumieniu KN.

Ograniczenia ze względu na rodzaj zatrudnienia

Grupą pracowników objętą przepisami KN w węższym zakresie są nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni w urzędach organów administracji rządowej i kuratoriach oświaty na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych. Tym nauczycielom, zgodnie z art. 91a ust. 1 pkt 1, wspomnianej ustawy, czyli stosuje się do nich następujące regulacje KN:

• art. 9a–9i (awans zawodowy nauczycieli),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 86 i 88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie).

Grupą podlegającą przepisom KN w ograniczonym zakresie są także nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych w specjalistycznej jednostce nadzoru oraz w organach sprawujących nadzór pedagogiczny nad zakładami poprawczymi, schroniskami dla nieletnich oraz szkołami przy zakładach karnych. Tym nauczycielom, zgodnie z  art. 91a ust. 1 pkt 2 KN, przysługują uprawnienia wynikające z przepisów wymienionych powyżej, a ponadto z  art. 63 KN  (dotyczy ochrony przysługującej nauczycielowi podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych).

Kolejną grupę pracowników objętych przepisami KN w węższym zakresie stanowią nauczyciele mianowani i dyplomowani zatrudnieni w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE), okręgowych komisjach egzaminacyjnych na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych, publicznych placówkach doskonalenia nauczycieli o zasięgu ogólnokrajowym, publicznych placówkach doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, publicznych placówkach doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych, którzy nauczają w szkołach rolniczych, oraz publicznej placówce doskonalenia nauczycieli przedmiotów zawodowych o zasięgu ogólnokrajowym, o których mowa odpowiednio w art. 8 ust. 5 pkt 1 lit. b, ust. 6, ust. 7 pkt 2 i ust. 14 ustawy – Prawo oświatowe. Tym nauczycielom, zgodnie z art. 91a ust. 2 KN, przysługują uprawnienia wynikające z:

• art. 9a–9i (awans zawodowy nauczycieli),
• art. 30 ust. 5 (wynagrodzenie zasadnicze),
• art. 32 i 33 (rodzaje dodatków do wynagrodzenia zasadniczego, dodatek stażowy),
• art. 47 (nagroda jubileuszowa),
• art. 49 ust. 1 pkt 3 (nagrody MEN dla nauczycieli za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych),
• art. 86–88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie).

Węższy zakres stosowania przepisów KN obejmuje nauczycieli urlopowanych na podstawie ustawy z dn. 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (t. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 263). Tym nauczycielom, zgodnie z art. 91a ust. 3 KN, przysługują uprawnienia wynikające z:

• art. 9a–9i (awans zawodowy nauczycieli),
• art. 30 (warunki wynagradzania),
• art. 31 (jednorazowa gratyfikacja pieniężna),
• art. 33 (dodatek stażowy),
• art. 49 (nagrody ze specjalnego funduszu nagród),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 73 (płatny urlop dla poratowania zdrowia),
• art. 86–88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie).

Kolejna grupa pracowników podlegających przepisom KN w ograniczonym zakresie to nauczyciele zatrudnieni w szkołach polskich, o których mowa w art. 4 pkt 29d u.p.o., oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych. Tym nauczycielom, zgodnie z  art. 91a ust. 4 KN, przysługują uprawnienia wynikające z:

• rozdziałów 2-4 (obowiązki nauczycieli, wymagania kwalifikacyjne, awans zawodowy, nawiązanie, zmiana i rozwiązanie stosunku pracy),
• art. 31 (jednorazowa gratyfikacja pieniężna),
• art. 42 ust. 1, 2 i 7a (wymiar czasu pracy),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych),
• art. 64-67 (urlop wypoczynkowy),
• rozdziałów 8-11 (ochrona zdrowia, Dzień Edukacji Narodowej, odpowiedzialność dyscyplinarna, uprawnienia emerytalne).

Zgodnie z art. 91a ust. 5 KN w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach polskich, o których mowa w art. 4 pkt 29d u.p.o., oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej – przez staż rozumie się okres zatrudnienia nauczyciela w szkołach polskich, o których mowa w art. 4 pkt 29d u.p.o., oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych, bez względu na wymiar zatrudnienia, rozpoczętego i realizowanego w trybie i na zasadach określonych w przepisach rozdziału 3a, z tym że w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 1 KN, równoważny z odbywaniem stażu jest odpowiednio okres zatrudnienia na tym stanowisku.

Odrębnie kształtują się uprawnienia nauczycieli skierowanych przez MEN do pracy w szkołach europejskich. Z tymi nauczycielami na czas skierowania nawiązuje się stosunek pracy na podstawie umowy o pracę w jednostce organizacyjnej, której statutowym zadaniem jest organizacja i koordynacja funkcjonowania szkół polskich. W okresie wykonywania pracy w ww. szkołach nauczycielom przysługuje wynagrodzenie w wysokości równej ekwiwalentowi pieniężnemu za urlop wypoczynkowy, ustalonemu według zasad określonych w rozp. MEN z dn. 26.06.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (Dz.U. Nr 71, poz. 737, z późn. zm.). W pozostałym zakresie prawa i obowiązki tych nauczycieli określają odrębne przepisy.

Okres wykonywania pracy w szkołach europejskich jest zaliczany do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia nauczyciela wynikające ze stosunku pracy.

Ograniczenia ze względu na wymiar zajęć

Niektóre przepisy KN mają zastosowanie tylko do nauczycieli zatrudnionych w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć. Zgodnie z art. 91b ust. 1 KN do nauczycieli zatrudnionych w wymiarze niższym niż połowa pensum nie stosuje się przepisów:

• art. 54 ust. 5 (tzw. dodatek wiejski),
• art. 72 (dodatkowe środki finansowe na pomoc zdrowotną),
• art. 86–88 (uprawnienia emerytalne)
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie).

Kolejna grupa pracowników objętych przepisami KN w ograniczonym zakresie to nauczyciele wymienieni w art. 1 ust. 2 pkt 2 KN, czyli zatrudnieni w: publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące j.s.t.; niepublicznych przedszkolach i placówkach oraz szkołach niepublicznych i niepublicznych szkołach artystycznych o uprawnieniach publicznych szkół artystycznych; publicznych innych formach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące j.s.t. oraz niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego. Zakres stosowania KN w stosunku do tych nauczycieli został określony w art. 91b ust. 2 pkt 1–4 KN.

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 1 KN do nauczycieli zatrudnionych w publicznych niesamorządowych szkołach oraz w szkołach niepublicznych i niepublicznych szkołach artystycznych o uprawnieniach publicznych szkół artystycznych – bez względu na wymiar zatrudnienia – mają zastosowanie:

• art. 6 (obowiązki nauczyciela),
• art. 6a (ocena pracy nauczyciela),
• art. 9 (wymagania kwalifikacyjne wobec nauczyciela),
• art. 11a (legitymacje służbowe),
• art. 26 (wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych)
• art. 75–85z (odpowiedzialność dyscyplinarna).

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 3 KN w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w ww. szkołach w wymiarze co najmniej 1/2 pensum, w tym do nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora, mają zastosowanie przepisy:

• art. 9a–9i (awans zawodowy),
• art. 22 ust. 3 i 4 (obowiązek podjęcia pracy w innej szkole),
• art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 (nagrody ze specjalnego funduszu nagród),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 70a ust. 4 i 7 (finansowanie dokształcania i doskonalenia),
• art. 86 i 88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie),
• przepisy wydane na podstawie 70a ust. 9.

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 1 KN do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego, zarówno publicznych niesamorządowych, jak i niepublicznych, stosuje się, bez względu na wymiar zatrudnienia, przepisy:

• art. 6 (obowiązki nauczyciela),
• art. 6a (ocena pracy nauczyciela),
• art. 9 (wymagania kwalifikacyjne wobec nauczyciela),
• art. 11a (legitymacje służbowe),
• art. 26 (wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych)
• art. 75–85z (odpowiedzialność dyscyplinarna).

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 3 KN do nauczycieli zatrudnionych w publicznych niesamorządowych przedszkolach w wymiarze co najmniej 1/2 pensum, w tym do nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora, stosuje się przepisy:

• art. 9a–9i (awans zawodowy),
• art. 22 ust. 3 i 4 (obowiązek podjęcia pracy w innej szkole),
• art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 (nagrody ze specjalnego funduszu nagród),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 70a ust. 4 i 7 (finansowanie dokształcania i doskonalenia),
• art. 86 i 88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie),
• przepisy wydane na podstawie 70a ust. 9.

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 4 KN do nauczycieli zatrudnionych w niepublicznych przedszkolach oraz w publicznych niesamorządowych i niepublicznych innych formach wychowania przedszkolnego, w wymiarze co najmniej 1/2 pensum, w tym do nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora, stosuje się przepisy:

• art. 9a–9i (awans zawodowy),
• art. 22 ust. 3 i 4 (obowiązek podjęcia pracy w innej szkole),
• art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 (nagrody ze specjalnego funduszu nagród),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 70a ust. 4 i 7 (finansowanie dokształcania i doskonalenia),
• art. 88 KN (uprawnienia emerytalne),
• przepisy wydane na podstawie 70a ust. 9.

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 2 KN do nauczycieli zatrudnionych w placówkach, zarówno publicznych niesamorządowych, jak i niepublicznych, bez względu na wymiar zatrudnienia, mają zastosowanie:

• art. 6 (obowiązki nauczyciela),
• art. 6a (ocena pracy nauczyciela),
• art. 9 (wymagania kwalifikacyjne wobec nauczyciela),
• art. 26 (wygaśnięcie stosunku pracy z mocy prawa),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych),
• art. 75–85z (odpowiedzialność dyscyplinarna).

Zgodnie z art. 91b ust. 2 pkt 3 KN do nauczycieli zatrudnionych w ww. placówkach w wymiarze co najmniej 1/2 pensum, w tym do nauczycieli zajmujących stanowisko dyrektora, mają zastosowanie przepisy:

• art. 9a–9i (awans zawodowy),
• art. 22 ust. 3 i 4 (obowiązek podjęcia pracy w innej szkole),
• art. 49 ust. 1 pkt 2 i 3 (nagrody ze specjalnego funduszu nagród),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 70a ust. 4 i 7 (finansowanie dokształcania i doskonalenia),
• art. 86 i 88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie),
• przepisy wydane na podstawie 70a ust. 9.

Zgodnie z art. 91b ust. 2d KN do nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu – zatrudnionych w publicznych niesamorządowych: szkołach prowadzących kształcenie zawodowe (o którym mowa w art. 4 pkt 28a lit. a u.p.o.), placówkach kształcenia ustawicznego, centrach kształcenia zawodowego – stosuje się, bez względu na wymiar zatrudnienia, przepisy art. 70c i art. 70d KN (obowiązek doskonalenia umiejętności i kwalifikacji zawodowych poprzez uczestnictwo w szkoleniach branżowych).

Węższy zakres stosowania przepisów KN obejmuje także osoby wymienione w art. 1 ust. 2 pkt 4 i 5 KN, czyli:

• pracowników zatrudnionych u pracodawców niewymienionych do-tychczas w treści nin. punktu, pełniących funkcję instruktorów praktycznej nauki zawodu oraz kierowników praktycznej nauki zawodu, posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz wykonujących pracę dydaktyczną i wychowawczą w wymiarze przewidzianym dla tych nauczycieli,
• pracowników zatrudnionych w Ochotniczych Hufcach Pracy (OHP) na stanowiskach wychowawców, pedagogów oraz na stanowiskach kierowniczych, posiadających wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub będących absolwentami zakładów kształcenia nauczycieli, wykonujących pracę dydaktyczną i wychowawczą co najmniej w połowie obowiązującego ich czasu pracy.

Do tych pracowników, zgodnie z art. 91b ust. 2a KN, mają zastosowanie przepisy:

• art. 6 (obowiązki nauczyciela),
• art. 51 (nadawanie Medalu KEN),
• art. 63 (ochrona podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych),
• art. 64 ust. 3 (urlop wypoczynkowy nauczycieli w szkołach, w których nie są przewidziane ferie szkolne),
• art. 86–88 (uprawnienia emerytalne),
• art. 90 (dodatek za tajne nauczanie).

Zgodnie z zastrzeżeniem zawartym w art. 91b ust. 2b KN nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem przedszkola, szkoły, placówki lub innej formy wychowania przedszkolnego, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2 KN, jeżeli nie spełnia on warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 2–5 KN. Przepisy art. 10 ust. 8a i 8b KN stosuje się odpowiednio.