Które z usług ubezpieczeniowych są zwolnione z podatku VAT?

„Firma X Sp. z o.o. zajmuje się ubezpieczeniami i ma podpisaną umowę z kilkunastoma towarzystwami ubezpieczeniowymi (TU). Swoje pośrednictwo firma X realizuje poprzez swoje „OWCA/OFWCA” – Osoby/Fizyczne Wykonująca Czynności Agencyjne (mające np. działalność jednoosobową, umowę zlecenie bądź jest to spółka z o.o.). Kiedy jest to pośrednictwo ubezpieczeniowe, a kiedy jest to usługa obciążona Vatem?

Podaję schemat rozliczeń prowizji w naszej firmie:

1. TU X sp. z o.o., a OWCA (działalność jednoosobowa) – czy ta forma rozliczeń jest obciążona Vatem?
2. Drugi przypadek formy rozliczeń w naszej firmie: TU X sp. z o.o., a inna spółka z o.o. – czy taka forma rozliczeń jest obciążona Vatem?

Czy spółka z o.o. może w ogóle być OWCA? Właściciel oraz pracownicy spółki posiadają uprawnienia OWCA przez kanał firmy X Sp. z o.o.”

Odpowiedź na powyższe pytania można uzyskać w drodze nieco głębszej analizy …

(…) przepisów ustawy o podatku VAT (o podatku od towarów i usług) – dalej u-VAT i ustaleniu co konkretnie, zgodnie z wolą Ustawodawcy, zostało zwolnione z podatku VAT. Jak wynika bezpośrednio z treści tej ustawy, co do zasady zwolnione z tego podatku są:

– usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji; (art. 43 ust. 1 pkt 37 u-VAT).

Jak więc wynika z treści wyżej przywołanego przepisu, generalnie usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych są zwolnione z podatku VAT. Nie jest to jednak zasada absolutna.

Warto w tym miejscu podkreślić, iż po wejściu w życie z dniem 01.07.2017 r. zmiany w ustawie o VAT nie wszystkie usługi związane z pośrednictwem w świadczeniu usług ubezpieczeniowych są obecnie zwolnione z podatku VAT. Należy bowiem pamiętać, że od kilku miesięcy usługi likwidacji szkód (usługi świadczone przez podmioty trzecie na rzecz zakładów ubezpieczeń) świadczone odrębnie nie stanowią już usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu u-VAT i tym samym nie korzystają ze zwolnienia.

Usługi, które od pół roku utraciły status zwolnionych z podatku VAT i zaliczają się do usług likwidacji szkód to przykładowo: usługi call center obsługi likwidacji szkód, ustalanie przyczyn i okoliczności powstania szkód, szacowanie wysokości szkód, przygotowanie kompletnej dokumentacji niezbędnej do rozpatrzenia zgłoszonego roszczenia, podejmowanie decyzji merytorycznych w sprawach szkodowych, zorganizowanie pomocy w miejscu zdarzenia, naprawa uszkodzonych rzeczy, wynajem samochodu zastępczego, holowanie uszkodzonego pojazdu, rezerwacja miejsca w hotelu, lustracja miejsca zdarzenia, udzielanie poszkodowanym informacji o warunkach ubezpieczenia i wszelkie inne czynności natury technicznej.

Jak już wspomniałem, powyższe usługi zostały od niedawna objęte podatkiem VAT i w sytuacji, w której można je zaliczyć do działalności prowadzonej przez firmę X Sp. z o. o. będą zawsze opodatkowane podatkiem VAT.

1. a) Wróćmy jednak do meritum pytania i przyjmijmy jednak, że działalność firmy X Sp. z o. o. nie jest wyłącznie związana z usługami likwidacji szkód.

Zasadnicza część pytania dotyczy OWCA, czyli Osób Wykonujących Czynności Agencyjne, instytucji uregulowanej w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym, za pośrednictwem których firma X Sp. z o. o. realizuje swoje pośrednictwo. Czy usługi oferowane przez OWCA stanowią usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i tym samym podlegają zwolnieniu z podatku VAT?

Odpowiedź na to pytanie wydaje się prosta, jednak odpowiadając na nie wykorzystam treść interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dn. 08.11.2016 r., sygn. akt: 2461-IBPP2.4512.621.2016.2.WN. Głównym celem świadczonych przez OWCA usług jest pozyskanie klienta na rzecz Agenta w celu zawarcia z klientem umowy na sprzedaż produktów ubezpieczeniowych. OWCA bezpośrednio nie wykonuje czynności ubezpieczeniowych i tym samym nie występuje w roli ubezpieczyciela. Można bez wątpienia stwierdzić, iż działalność OWCA stanowi usługę pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w rozumieniu Ustawy o VAT i tym samym korzysta ze zwolnienia podatkowego.

22. b) Co do pytania dotyczącego usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych przez spółkę z ograniczona odpowiedzialnością i zwolnienia takich usług z podatku VAT należy podkreślić, iż ustawodawca w przywołanej normie dotyczącej zwolnienia w ogóle nie wypowiedział się na temat statusu podmiotu, który takie usługi oferuje. Ze względu na to przepis powyższy należy interpretować dość szeroko. Powszechnie przyjmuje się, iż celem Ustawodawcy było wskazanie, iż przy zwolnieniu z podatku VAT nie ma znaczenia status podmiotu przyjmującego czy odbierającego usługę pośrednictwa, lecz charakter takiej usługi. Zwolnienie to dotyczy również świadczących takie usługi osób prawnych, takich jak spółki z o. o., niezależnie od tego na czyją rzecz takie usługi świadczą. Powyższe znajduje potwierdzenie w wydanej dn. 22.07.2013 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy interpretacji indywidualnej w sprawie o sygnaturze akt: ITPP2/443-422/13/EK oraz w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dn. 25.08.2014 r., sygn. akt: ILPP1/443-432/14-4/MK.

Odpowiadając na ostatnie pytanie, należy od razu podkreślić, iż OWCA nigdy nie może być osobą prawną, w tym wypadku spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Wynika to wprost z przywołanej ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Jak bowiem wynika z treści art. 9 tej ustawy: „Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osobę fizyczną (…)” Nie ma w tym wypadku znaczenia, że udziałowcem czy pracownikiem takiej osoby prawnej są osoby posiadający uprawnienia OWCA.

W takim wypadku umowa o wykonywanie czynności agencyjnych (nigdy umowa agencyjna) może być zawarta wyłącznie między Agentem a osobą fizyczną posiadającą uprawnienia OWCA, nigdy z osobą prawną, choćby wszyscy jej pracownicy czy udziałowcy mieli uprawnienia OWCA. Nie oznacza to oczywiście, iż taka osoba prawna nie może świadczyć usług pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w rozumieniu ustawy o VAT.

Marcin Gregorski – prawnik

Abistema Kancelaria Prawna Stangreciak, Karpierz sp.k. Kraków

www.abistema.pl

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.
2. Ustawa z dn. 22.05.2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym – Dz.U. z 2016 r. poz. 2077 ze zm.