Uprawnienia Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego do potrącania z wypłacanych zasiłków chorobowych składek na ubezpieczenie społeczne są zgodne z konstytucją – orzekł Trybunał Konstytucyjny.

W dniu 31 lipca 2014 r. TK rozpoznał skargę konstytucyjną dotyczącą ubezpieczenia społecznego rolników i kwestii potrącania z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia zaległych składek na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych i członków ich rodzin (SK 28/13). Sprawa dotyczyła rolnika, który od kilku lat ma problemy ze zdrowiem i pozostaje niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Od 2009 r. nie płaci składek na ubezpieczenie społeczne rolników , ponieważ zasiłek chorobowy, który mu przyznano w całości jest potrącany na poczet zaległych składek ubezpieczeniowych. W efekcie rolnik nie ma żadnych środków do życia. Zgodnie z zaskarżonym art. 50 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz. 1403, z późn. zm.) KRUS może potrącać z wypłacanych świadczeń z ubezpieczenia zaległe składki na ubezpieczenie społeczne rolników indywidualnych i członków ich rodzin lub na ubezpieczenie wraz z odsetkami. Może także potrącać składki na ubezpieczenie za bieżący kwartał. Dotyczy to tylko składek za osobę pobierającą świadczenie, z wyjątkiem domownika, oraz składek, do których opłacenia zobowiązana jest ta osoba. Z emerytur i rent mogą być również potrącane inne należności na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

Tymczasem w ocenie skarżącego art. 50 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników narusza art. 2 i art. 67 ust. 1 konstytucji, czyli zasady sprawiedliwości społecznej i prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę.

Trybunał Konstytucyjny nie zgodził się z argumentacją skarżącego i orzekł, że art. 50 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w zakresie, w jakim uprawnia KRUS do potrącania z wypłacanych zasiłków chorobowych składek na ubezpieczenie społeczne rolników, jest zgodny z Konstytucją RP.

TK uznał, że rozwiązanie zawarte w zaskarżonym przepisie zmierza do wyważenia interesu publicznego z interesem jednostkowym ubezpieczonego i jest spójne z podstawową zasadą ubezpieczeń społecznych, jaką jest zasada wzajemności. Zdaniem Trybunału ustawodawca może uzależnić przyznanie uprawnienia do świadczenia z zabezpieczenia społecznego od uiszczania składki na to ubezpieczenie. Poza tym osoby, których zasiłek chorobowy objęty jest potrąceniem, mogą w pełni korzystać z przysługujących im możliwości starania się o świadczenia z pomocy społecznej.

Sędziowie uznali ponadto, że z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej niedopuszczalna byłaby sytuacja, w której rolnicy nieodprowadzający składki na ubezpieczenie społeczne nie ponosiliby konsekwencji swoich decyzji. 

Źródło: www.trybunal.gov.pl, oprac. B. Opar