Wychowywanie i opieka nad dzieckiem, a możliwości zarobkowania i opieka w żłobku.

„Jestem zatrudniony w firmie na etacie, czy mogę wziąć urlop wychowawczy, i pracować podczas tego urlopu w swojej firmie? Czy podczas urlopu wychowawczego mogę wysłać dziecko do prywatnego żłobka?”

Tak. Obowiązujące przepisy prawa pracy przyznają pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy prawo do urlopu wychowawczego. Urlop ten jest udzielany pracownikowi w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Oznacza to, że podstawowym celem takiego urlopu jest umożliwienie pracownikowi wykonywania opieki nad dzieckiem. Jednocześnie przepisy prawa pracy nie zakazują możliwości podjęcia pracy, w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym. Wręcz przeciwnie, Kodeks pracy wprost przewiduje, że w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Powyższe wynika z treści art. 186-186² Kodeksu pracy.

Natomiast udzielenie odpowiedzi na drugie pytanie nie jest już takie proste. W mojej ocenie Czytelnik może posłać swoje dziecko do żłobka będąc jednocześnie na urlopie wychowawczym, ale może to spowodować konieczność rezygnacji z przedmiotowego urlopu.

Raz jeszcze podkreślę, że urlop wychowawczy jest udzielany pracownikowi w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. To jest podstawowy cel tego urlopu. Z kolei treść art. 186² § 2 K.p., stwierdza, że w razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca ma prawo wezwać pracownika do stawienia się w pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Jednocześnie przepisy Kodeksu nie precyzują pojęcia „trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki”, które warunkuje możliwość skorzystania przez pracodawcę z tego uprawnienia. Regulacje te nie określają granic czasowych, po przekroczeniu których można mówić o trwałym zaprzestaniu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Tym samym przyjąć można, że pod wskazanym wyżej pojęciem mogą się kryć zarówno przypadki kilkudniowej, jak i kilkugodzinnej rozłąki z dzieckiem. Każdy taki przypadek wymagał będzie samodzielnej oceny dokonanej przez pracodawcę, a jego decyzja o ewentualnym przerwaniu urlopu wychowawczego w powołaniu na omawianą okoliczność powinna być podjęta w sposób uzasadniony.

Trzeba też wiedzieć, że o posłaniu dziecka do żłobka, pracownik wcale nie musi zawiadamiać pracodawcy, który udzielił mu urlopu wychowawczego. Natomiast jak wiadomo, pracodawca może jednak uzyskać informację na ten temat z dowolnego źródła i jeżeli uzna, że w danych okolicznościach faktycznych doszło do trwałego zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, wówczas może przerwać pracownikowi urlop wychowawczy i zażądać jego powrotu do pracy. Otrzymane w ten sposób wezwanie jest dla pracownika wiążące, a niezastosowanie się do niego i niestawienie się do pracy może być potraktowane jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i jako takie stanowić uzasadnioną podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Jeżeli jednak pracownik będzie uważał, że przerwanie jego urlopu wychowawczego z powodu posłania dziecka do żłobka było ze strony pracodawcy nieuzasadnione – wówczas przysługuje mu prawo wystąpienia do sądu pracy z powództwem o ustalenie, że w zaistniałych okolicznościach nie doszło do trwałego zaprzestania sprawowania opieki nad dzieckiem.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 108 z późn. zm.; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 305.