„Proszę o szczegółowe informacje dotyczące pracy naprzemiennej w kilku państwach członkowskich UE. Co moja firma musi wykonać: co i gdzie zgłosić, na jakich formularzach i w jakich urzędach? Jestem pracodawcą i zatrudniam osoby, w branży budowlanej.”

Stosownie do treści …

(…) przepisu art. 13 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – „osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich, podlega:

a) ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim; lub

b) jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania:

– ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę.”

Ponadto wyjaśnienia wymaga zwrot – osoby wykonującej pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich. Otóż pod tym pojęciem rozumie się w świetle art. 14 ust. 5 rozporządzenia Wykonawczego nr 987/2009 (dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego) w szczególności osobę, która:

• wykonując nadal pracę w jednym państwie członkowskim, równocześnie wykonuje odrębną pracę w jednym lub kilku innych państwach członkowskich, niezależnie od czasu trwania ani charakteru tej odrębnej pracy;
• w sposób ciągły wykonuje na zmianę kilka rodzajów pracy, z wyjątkiem pracy o charakterze marginalnym, w dwóch lub więcej państwach członkowskich, niezależnie od częstotliwości takiej zamiany czy też jej regularnego charakteru.

W tym zakresie warto też wyjaśnić na czym polega wykonywanie w danym państwie członkowskim tzw. znacznej części pracy. Do tego celu potrzebne jest uwzględnienie jako kryterium orientacyjnego w przypadku pracy najemnej – czasu pracy lub wynagrodzenia. W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższego kryterium w proporcji mniejszej niż 25% wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim. Jeżeli w trakcie przeprowadzania ogólnej oceny okaże się, że dana osoba przez co najmniej 25% czasu swojej pracy pracuje w państwie członkowskim, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, i/lub że zarabia co najmniej 25% swojego wynagrodzenia w państwie członkowskim, w którym ma swoje miejsce zamieszkania, będzie to wskazywało, że znaczna część pracy tej osoby jest wykonywana w tym państwie członkowskim.

Zaświadczeniem A1 potwierdzamy, któremu ustawodawstwu w zakresie zabezpieczenia społecznego podlega dana osoba. Zaświadczenie A1 podzielone jest na 6 bloków, z czego blok szósty poświadcza Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zaświadczenie potwierdza, że w okresie pracy za granicą właściwe jest ustawodawstwo polskie, a więc składki powinny być opłacane w Polsce. Z wnioskiem o wydanie zaświadczenia A1 może wystąpić:

– pracodawca,

– osoba wykonująca pracę na własny rachunek,

– pracownik.

Zaświadczenie A1 o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej wydaje się w terminie 7 dni. Gdy nie są spełnione przesłanki warunkujące potwierdzenie zaświadczenia A1 właściwa terenowa jednostka ZUS wydaje decyzję o odmowie wydania zaświadczenia A1. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do sądu.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dn. 29.04.2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) – Dz.U. L 166, 30.4.2004, p.1.
2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dn. 16.09.2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii) – Dz.U. L 284, 30.10.2009, p.1.