„Pracownicy w firmie pracują na trzy zmiany według wcześniej ustalonego harmonogramu. Pracodawca chce w grudniu (poniedziałek) zorganizować warsztaty integracyjne, które będą odbywać się od godz. 10.00-14.00 (w czasie trwania I zmiany), potem będzie spotkanie świąteczne dla pracowników (dobrowolne). W związku z tym chce, aby wszyscy pracownicy w ten dzień mieli I zmianę i aby to był czas zaliczony do czasu pracy. Czy prawidłowo będzie, jeśli w harmonogramie czasu pracy ustali dla wszystkich pracowników na ten dzień I zmianę?”

Za ustaloną w zakładzie pracy organizację czasu pracy pracowników odpowiada pracodawca. Z pytania nie wynika czy w firmie istnieje …

(…) np. regulamin pracy, który jest źródłem prawa pracy obowiązującego w danym zakładzie pracy. Za pośrednictwem regulaminu pracodawca ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników.

Przepis art. 104¹ Kodeksu pracy określa minimalny zakres przedmiotowy, jaki powinien być w tym akcie uregulowany. Przepis wskazuje, że regulamin powinien ustalać w szczególności m. in. rozkłady czasu pracy. Rozkład czasu pracy nie jest pojęciem zdefiniowanym w ustawie. Przyjmuje się, że są to określone przez pracodawcę ramy czasu pracy dla danych grup pracowników, tj. w które dni tygodnia praca może być przez nich wykonywana i w jakich godzinach. W oparciu o ustalony rozkład czasu pracy pracodawca sporządza harmonogram czasu pracy, w którym konkretnie wskazuje, w jakich dniach i godzinach dany pracownik będzie wykonywał pracę. Nie należy zapominać, że stosowanie w zakładzie pracy zmianowej możliwe jest niezależnie od obowiązującego w nim systemu czy systemów czasu pracy. Praca zmianowa uzasadniona jest rodzajem lub organizacją pracy i może być stosowana ze względu na potrzeby organizacyjne procesu pracy.

Z pytania wynika, że u pracodawcy występuje zmianowość pracy w wymiarze 3 zmian w ciągu doby pracowniczej. Czy zatem w jednym, konkretnym dniu, o który pyta Czytelnik mogą pracownicy wykonywać pracę na tzw. I zmianę?

Formalnie, nie ma przeszkód prawnych, aby na jeden dzień zorganizować wszystkim pracownikom pracę, którą świadczyć będą wyłącznie na I zmianie. Jednakże, pracodawca winien taki krok przemyśleć, czy z techniczno-organizacyjnego punktu widzenia w tym dniu każdy będzie mógł faktycznie wykonywać pracę na swoim stanowisku pracy. Następnie pracodawca winien taką zmianę zaplanować w nadchodzącym tj. grudniowym harmonogramie czasu pracy.

Planując zatem w konkretnym dniu wszystkim pracownikom pracę na tzw. I zmianę pracodawca powinien pamiętać o obowiązku zapewnienia każdemu pracownikowi odpoczynku dobowego i tygodniowego, a nadto musi mieć także na uwadze możliwość wystąpienia ponownej pracy w tej samej dobie pracowniczej, która może skutkować wystąpieniem godzin nadliczbowych.

Paweł Nowak – prawnik

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320.