„Pracownik w tygodniu, w którym ma trzecią zmianę i pracuje od 22.00-06.00 poszedł oddać krew. Za to przysługują mu 2 dni wolne. Drugi dzień wolny kończy się o godz. 24.00 (zgodnie ze stanowiskiem Narodowego Centrum Krwi (NCK) zwolnienie od pracy dotyczy tylko dnia kalendarzowego, który kończy się o godzinie 24.00.), więc pracownik drugiego dnia powinien stawić się do pracy od 24.00 do 06.00. Jak potraktować ten czas (6 godzin) gdy pracownik nie stawił się w pracy? Czy jest to nieobecność usprawiedliwiona niepłatna?”

Zgodnie z treścią …

(…) art. 9a ust. 1 pkt 1 ustawy o publicznej służbie krwi – „w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii honorowemu dawcy krwi, który oddał krew lub jej składniki, w tym osocze po chorobie COVID-19, przysługują uprawnienia, o których mowa w art. 9, z tym że wymiar zwolnienia od pracy oraz zwolnienia od wykonywania czynności służbowych przysługuje w dniu, w którym oddał krew lub jej składniki, oraz w dniu następnym.”

Honorowemu dawcy krwi, który oddał krew lub jej składniki, w tym osocze po chorobie COVID-19, przysługuje zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych w dniu oddania krwi lub jej składników oraz w dniu następnym po oddaniu krwi lub jej składników. Oddanie krwi jest honorowe, a celem przepisu jest udzielenie dnia wolnego przeznaczonego na odpoczynek i zregenerowanie organizmu.

Natomiast zgodnie z przepisem § 12 rozporządzenia MPiPS w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.

Ponadto zgodnie z rekomendacją Krajowej Rady do Spraw Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, „pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika będącego krwiodawcą na czas oznaczony przez centrum krwiodawstwa. Skoro więc centrum krwiodawstwa wydaje dawcy krwi zaświadczenie, to powinno z niego wynikać, iż przysługujące zwolnienie obowiązuje nie dłużej niż do końca dnia kalendarzowego, tj. do godz. 24.”

Warto mieć na uwadze, że w przypadku wykonywania szczególnie niebezpiecznych zawodów powrót do pracy osoby – krwiodawcy po oddaniu krwi możliwy jest najwcześniej po 12 godzinach. Z tego względu osoby te powinny zgłosić się do Centrum najpóźniej do godz. 9 – 10, w przypadku gdy planują wykonywanie pracy bezpośrednio po godz. 24:00. Dokumentem poświadczającym fakt oddania krwi jest zaświadczenie wystawione przez placówkę publicznej służby krwi. Pracodawcę należy jednak uprzedzić o planowanej nieobecności. Można to zatem zrobić w dowolnej formie (osobiście, telefonicznie, mailem itd.).

Odnosząc się do zagadnienia opisanego w pytaniu zaznaczyć należy brak informacji, dlaczego pracownik drugiego dnia według harmonogramu czasu pracy tj. wykonywania pracy na trzecią zmianę w godz. 22:00-06:00 nie stawił się do pracy w godz. od 24.00 do 06.00. Jeśli założymy, że ów pracownik nie stawił się do pracy bez ważnej przyczyny, to z pewnością taki czas (6 godzin) należy potraktować jako nieobecność nieusprawiedliwioną niepłatną.

Paweł Nowak – prawnik

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 22.08.1997 r. o publicznej służbie krwi – Dz.U. z 2020 r. poz. 1777 ze zm.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 15.05.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy – Dz.U. z 2014 r. poz. 1632.