Ustawa z dn. 14.03.2014 r. (Dz.U. poz. 598), stanowiąca obszerną nowelizację do ustawy z dn. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.), wprowadziła do systemu aktywizacji bezrobotnych nową – obligatoryjną formę udzielania przez powiatowe urzędy pracy (PUP) pomocy bezrobotnym, czyli ustalanie profilu pomocy.
Nowe rozwiązania zawarto w ust. 2b–2d, które zostały dodane w art. 33 ustawy o promocji zatrudnienia. Zgodnie z tymi przepisami – PUP, udzielając bezrobotnemu pomocy, niezwłocznie po rejestracji, o której mowa w art. 2 powołanego przepisu, ustala dla bezrobotnego profil pomocy, oznaczający właściwy ze względu na potrzeby bezrobotnego zakres form pomocy określonych w cyt. ustawie. Omawiane regulacje ustanawiają trzy profile pomocy i formy pomocy stosowane w ramach tych profili:
- profil pomocy I – pośrednictwo pracy, a także w uzasadnionych przypadkach poradnictwo zawodowe, szkolenia zawodowe, refundację kosztów egzaminów służących podniesieniu kwalifikacji zawodowych, zwrot kosztów przejazdu do pracy lub do miejsca odbywania stażu lub innej formy aktywizacji zawodowej, przyznanie bezrobotnemu pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej, przyznanie pracodawcy świadczenia aktywizacyjnego za zatrudnienie bezrobotnego rodzica powracającego na rynek pracy lub bezrobotnego opiekuna osoby zależnej, który w okresie 3 lat przed rejestracją w PUP zrezygnował z zatrudnienia z uwagi na konieczność opieki nad dzieckiem bądź sprawowania opieki nad osobą zależną, dodatkowe instrumenty stosowane do bezrobotnych do 30 roku życia,
- profil pomocy II – usługi i instrumenty rynku pracy, działania aktywizacyjne zlecone przez urząd pracy oraz inne formy pomocy z wyłączeniem Programu Aktywizacja i Integracja,
- profil pomocy III – Program Aktywizacja i Integracja, działania aktywizacyjne zlecone przez urząd pracy, programy specjalne, skierowanie do zatrudnienia wspieranego u pracodawcy lub podjęcia pracy w spółdzielni socjalnej zakładanej przez osoby prawne oraz w uzasadnionych przypadkach poradnictwo zawodowe.
Szczegółowe zasady ustalania profilu pomocy dla bezrobotnego oraz postępowanie w ramach profili pomocy określono w rozp. MPiPS z dn. 14.05.2014 r. w sprawie profilowania pomocy dla bezrobotnego (Dz.U. poz. 631). Przy ustalaniu profilu pomocy PUP dokonuje analizy sytuacji bezrobotnego i jego szans na rynku pracy, biorąc pod uwagę m.in.:
oddalenie bezrobotnego od rynku pracy i jego gotowość do wejścia lub powrotu na rynek pracy,
czynniki utrudniające bezrobotnemu wejście lub powrót na rynek pracy (np. wiek, płeć, wykształcenie, uprawnienia i doświadczenie, stopień niepełnosprawności, czas pozostawania bez pracy),
czynniki wskazujące na potrzebę i chęć bezrobotnego do podjęcia pracy (np. zaangażowanie w samodzielne poszukiwanie pracy, gotowość dostosowania się do wymagań rynku pracy, dyspozycyjność, powody rejestracji w PUP).
PUP ustala profil pomocy, przetwarzając informacje uzyskane z karty rejestracyjnej bezrobotnego z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego publicznych służb zatrudnienia. Ponadto PUP odnotowuje
w karcie rejestracyjnej dane przetwarzane w trakcie ustalania profilu pomocy i informację o ustalonym profilu pomocy oraz przechowuje dane i informacje, o których wyżej mowa, zgodnie z zasadami określonymi w przepisach w sprawie rejestracji bezrobotnych i poszukujących pracy.
Po ustaleniu profilu pomocy, PUP informuje bezrobotnego, jakimi formami pomocy może zostać objęty w ramach ustalonego profilu. Pomoc przewidziana w zakresie profilu pomocy jest realizowana przez PUP na podstawie przygotowanego z bezrobotnym indywidualnego planu działania (IPD). Opracowanie IPD następuje w oparciu o znowelizowane przepisy art. 34a ust. 1–3 ustawy o promocji zatrudnienia oraz na podstawie ust. 3a–3c dodanych do wymienionego unormowania pozostałych niezmienionych regulacji art. 34a cyt. ustawy.
Pomoc przewidziana w ramach profilu pomocy jest realizowana w okresie nie dłuższym niż:
- 180 dni – dla profilu pomocy I,
- 540 dni – dla profilu pomocy II,
- 720 dni – dla profilu pomocy III.
W okresie realizacji IPD PUP – co najmniej raz na 60 dni – kontaktuje się z bezrobotnym, w celu monitorowania sytuacji i postępów w wykonywaniu zaplanowanych dla bezrobotnego działań. Kontakt z bezrobotnym może nastąpić w formie spotkania z bezrobotnym, rozmowy telefonicznej albo wymiany informacji drogą elektroniczną lub pocztową (§8 ust. 1 i 2 cyt. rozp.). Przepisy § 8 ust. 1 i 2 omawianego aktu wykonawczego stosuje się odpowiednio w przypadku kontaktu PUP z podmiotem realizującym określoną formę pomocy na rzecz bezrobotnego (w ramach IPD), w szczególności z pracodawcą, agencją zatrudnienia lub inną instytucją rynku pracy.
PUP może ponownie ustalić profil pomocy, jeżeli w trakcie realizacji działań przewidzianych w IPD nastąpi zmiana sytuacji bezrobotnego w zakresie czynników utrudniających bezrobotnemu wejście lub powrót na rynek pracy (§ 2 ust. 2 cyt. rozp.) lub czynników wskazujących na potrzebę i chęć bezrobotnego do podjęcia pracy (§ 2 ust. 3 cyt. rozp.), uznana przez PUP lub bezrobotnego za uzasadnioną przyczynę do ustalenia nowego profilu pomocy.
Jeżeli w wyniku realizacji IPD nie udało się doprowadzić bezrobotnego do podjęcia pracy w maksymalnym okresie (odpowiednio: 180, 540 lub 720 dni, zależnie od rodzaju profilu), PUP dokonuje analizy realizacji IPD i ponownie ustala profil pomocy, co wiąże się również z koniecznością przygotowania nowego IPD.
Rozp. MPiPS z dn. 14.05.2014 r. (Dz.U. poz. 631) wchodzi w życie z dniem 27.05.2014 r.
Maciej Ofierski