„Mam dłużnika firmę X, która nie płaci od 2019 roku. 25.358,29 zł – kwota główna z trzech faktur. Byłem podwykonawcą i ta kwota jest zabezpieczona u inwestora gmina ZZZ do czasu wyjaśnienia sporu. Proszę powiedzieć, czy ta umowa mi się opłaca? Na tym etapie nie chcę ich podawać do sądu, a paragraf 2 mówi od razu o 3 możliwościach. Nie umawiałem się na 3 możliwości, lecz najpierw na pierwszą, i o pokryciu kosztów wszystkich, zastępstwa i sądowych od razu przeze mnie i nic nie ma, czy ja je odzyskam. Czy nie będzie tak, że oddam f-ry i już nic nie będę mógł zrobić, bo w styczniu minie 3 lata, a uprawnienia nadal będzie maiła firma Y sp. z o.o.? A w załączeniu umowa do inkasa. Nie chcę, aby sprawa trafiła do sądu. Firma Y zapewnia mnie, że bez mojej zgody nie trafi, ale daje mi do podpisania dokumenty mówiące co innego. Zaproponowałem zmiany do tej umowy, aby było jasne, a Oni twierdzą, że zmian nie można robić …, że są już 15 lat na rynku i nie pozwolą sobie, abym ich obsmarował w internecie.”

Na wstępie warto nadmienić, że Inkaso to warunkowa forma płatności, polegająca na pobraniu określonej należności przez instytucję inkasującą działającą na rzecz zleceniodawcy w zamian za wydanie wskazanemu podmiotowi przedmiotu inkasa, na warunkach określonych przez zleceniodawcę. Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty handlowe i finansowe.

Po zapoznaniu się z przedstawionymi przez Czytelnika załącznikami, poniżej Autor przedstawia swoją opinię w zakresie zaprezentowanego pytania, dzieląc jednak odpowiedź na trzy kategorie.

Ad. 1

W pierwszej kolejności …

(…) Autor nie widzi powodu, dla którego nie miałby możliwości negocjowania warunków umowy z przedsiębiorcą Y sp. z o.o.

Jeżeli uznać, że umowa zawierana jest między przedsiębiorcami – profesjonalnymi uczestnikami obrotu, wówczas istnieje możliwość negocjowania postanowień umownych, zwłaszcza że proponowane przez zlecającego zmiany nie wydają się zbyt dalece ingerujące w treść i sens postanowień umownych. Negocjacje stanowią jedną z podstawowych form zawierania umów.

Ponadto, w ocenie Autora, firma produkcyjno-usługowo-handlowa XYZ mogłaby być traktowana jako konsument w myśl art. 22¹ Kodeksu cywilnego, bowiem za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Taką też sytuację mamy w przedmiotowym przypadku – zlecający zawiera umowę z podmiotem profesjonalnie zajmującym się windykacją należności, zaś tego rodzaju działalność nie jest bezpośrednio związania z działalnością prowadzoną przez zlecającego.

Ponadto warto mieć na uwadze, że zgodnie z art. 385⁵ K.c., przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 385¹-385³, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Jeżeli by pójść tym tropem, wówczas zastosowanie znajdą przepisy art. 384 K.c. i następne, a zatem m.in. o wzorcach umowy i niedozwolonych klauzulach umownych.

Przykładowo, zgodnie z art. 385¹ K.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Artykuł 385³ K.c. zawiera przykładowy katalog takich klauzul niedozwolonych.

Ad. 2

Zdaniem Autora, sam wzorzec umowy z Inkaso jest bardzo ogólnikowy, nie zawiera szczegółowych rozwiązań, które zapewne stanowią później kolejne załączniki do umowy. Z całą pewnością, jak już wspomniano wyżej, proponowane przez Czytelnika zmiany polegające w gruncie rzeczy na uszczegółowieniu warunków umownych nie stanowią jakichś istotnych propozycji zmian postanowień umownych.

Autorowi jest znana działalność tego typu firm windykacyjnych, przy czym Autor powstrzyma się jednak od wypowiedzi na temat metod czy skuteczności ich działania oraz proponowanych form rozliczeń.

Dziwi i zastanawiać może jednak reakcja firmy windykacyjnej, która na propozycję zmian we wzorcu umowy, swoją odmowę argumentuje czasem działalności na rynku oraz obawą, że kontrahent miałby ich, jak to określił Czytelnik, „obsmarować w internecie”.

Ad. 3

Jeżeli zlecający obawia się, iż w związku z powierzeniem przedsądowej windykacji długu zewnętrznej firmie, może dojść do przedawnienia roszczenia, Autor proponuje podjąć kroki, które do takiej sytuacji nie dopuszczą.

Po pierwsze, zgodnie z art. 118 K.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.

Oznacza to, że jeśli w styczniu 2022 r. miną trzy lata od daty wymagalności długu, to przedawnienie roszczeń nie nastąpi w styczniu 2022 r., lecz dopiero w dniu 31/12/2022 r.

Po wtóre, metodami na przerwanie biegu terminu przedawnienia, zgodnie z art. 123 § 1 Kodeksu, są:

• wszelkie czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięte bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, np. wytoczenie powództwa przed sądem czy bardzo popularne zawezwanie do próby ugodowej;
• uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje (uznanie długu);
• wszczęcie mediacji.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny – tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.

oprac. \m/ \mos/