„Składałem wniosek o umorzenie zaległości do ZUS, ale mi ciągle odpowiadają, że nie umorzą. W 2002 r. burmistrz zamówił remont i sporo prac dodatkowych. Ja remontowałem  szkołę podstawową. Popadłem w zadłużenie w stosunku do US i ZUS. Urząd skarbowy rozłożył mi na raty i wpisał hipotekę przymusową. Nie miałem wówczas pieniędzy na wypłaty, więc pożyczyłem, ale na ZUS i US nie starczyło. Ludziom popłaciłem. Miałem wszystkie  dokumenty tych prac dodatkowych. Myślałem, że burmistrz miasta – osoba zaufania publicznego mnie nie oszuka. Czuję się oszukany przez Państwo, raz mnie oszukał urzędnik, a potem drugi raz ZUS mnie ściga za pieniądze, których nigdy nie otrzymałem. Chcę się odwołać,  ale czy mam szanse, bo odwołanie idzie przez sąd? Z  żoną  kupiliśmy kiedyś  działkę budowlaną, domu nie postawiliśmy, ale ZUS wpisał hipotekę przymusową i nawet nie wysyła komornika, bo opłaca się hodować dług.

Odmowną decyzję otrzymałem z ZUS-u 12.02.2021 r., więc 14 dni, o których pisze Pani mecenas minęło, ale miałem napisane w odmowie pouczenie, że w ciągu 30 dni i 13.03.2021 r. decyzja stała się prawomocna do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, ale to już za późno? Czy mogę coś jeszcze z tym zrobić, gdzieś się odwołać o ponowne rozpatrzenie? Czy jest jakieś inne wyjście z tej sytuacji np. ogłoszenie upadłości osoby fizycznej? Ale co z tą hipoteką żony?”

W związku z tym, że minął już termin dla Czytelnika zarówno do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy na podstawie …

(…) art. 83 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak również 30-dniowy termin na wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, należy przytoczyć poniższe wyjaśnienie.

Wyjątki co do trybu zaskarżania decyzji organu rentowego zostały wymienione w art. 83 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym jedynie od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmawiającej przyznania takiego świadczenia, a także od decyzji w sprawach o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne nie przysługuje odwołanie do sądu powszechnego, a przysługuje prawo złożenia wniosku do Prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do takiego wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego, co oznacza, że sprawy w przedmiocie umorzenia należności z tytułu składek podlegają aktualnie kognicji sądów administracyjnych (WSA), tzn. nie rozpoznaje ich Sąd Okręgowy Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Wniosek o umorzenie należności składkowych może być ponawiany i każdorazowo podlega ocenie organu rentowego – ZUS. W szczególności w przypadku zmiany stanu faktycznego lub po uzyskaniu nowych dowodów zainteresowany może ponownie wystąpić do zakładu z wnioskiem o umorzenie należności i wówczas ponownie sprawa umorzenia będzie rozstrzygana przez organ. Wydanie decyzji w przedmiocie umorzenia należności nie korzysta z tzw. powagi rzeczy osądzonej (zob. wyr. WSA w Warszawie z dn. 10.05.2007 r., sygn. akt: V SA/WA 588/07). Przemawia za tym również treść art. 83a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Oznacza to, że Czytelnik może powołać teraz nowe okoliczności uzasadniające umorzenie należności, czy też powołać się na takie dowody z dokumentów, których nie przedstawił w poprzednim wniosku.

Autor proponuje raz jeszcze złożyć wniosek o umorzenie należności z tytułu składek, tym razem jednak pilnować terminów odwoławczych, o których mowa każdorazowo w pouczeniu do decyzji ZUS.

Co się tyczy pytania o upadłość, to należy wyjaśnić, iż upadłość konsumencka jest skierowana wyłącznie do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, a zatem Czytelnik nie kwalifikuje się do tego. Można jednak spróbować postępowania upadłościowego dla przedsiębiorcy, zwłaszcza że dług pochodzi z czasów przed epidemią COVID-19, zaś niewypłacalność firmy nie została spowodowana pandemią. Warto jednak mieć na uwadze, że w postępowaniu upadłościowym nie dokonuje się prostego umarzania zobowiązań, jeżeli przedsiębiorca ma jakikolwiek majątek, np. nieruchomości, gdyż są to składniki majątkowe, z których może dojść do zaspokojenia wierzycieli.

Z kolei hipoteka przymusowa ustanowiona na rzecz ZUS jest zabezpieczeniem spłaty długu przez wierzyciela na nieruchomości stanowiącej majątek dłużnika. Naturalnym działaniem jest zatem ustanowienie przez ZUS hipoteki przymusowej na działce Czytelnika i jego żony, skoro istnieje zadłużenie w ZUS.

Sandra Grzywocz-Nowak – adwokat

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. z 2021 r. poz. 423.
2. Ustawa z dn. 14.06.1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego – Dz.U. z 2020 r. poz. 256 z późn. zm.