Pracownik musiał odwieźć wychowanka placówki do innej placówki położonej około 550 km od siedziby naszej placówki. jechał pociągiem od 23.00 w niedzielę 7.01.2013 wrócił w poniedziałek o 8.01.2013. Jak rozliczyć czas pracy pracownika? Czy powinien otrzymać diety, zwrot za bilety, itp.? Czy ten czas należy policzyć jako nadgodziny?
Odpowiedź:
W myśl art. 775 § 1 Kodeksu pracy podróżą służbową jest wykonywanie na polecenie pracodawcy zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy pracownika. Z kolei czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, o czym stwierdza art. 128 § 1 Kodeksu pracy. Podróże służbowe w kontekście czasu pracy i ewentualnych nadgodzin powinny być kwalifikowane w następujący sposób:
- do czasu pracy zalicza się w całości czas delegacji pokrywający się z normalnymi godzinami pracy pracownika (wynikającymi z jego rozkładu czasu pracy),
- poza godzinami pracy pracownika do czasu pracy wlicza się jedynie czas poświęcony na wykonywanie zadania podczas podróży służbowej.
Jeśli chodzi o kwestie dotyczące odpoczynków dobowych i tygodniowych w podróży służbowej to stwierdzić należy, iż prawa pracownika do 11-godzinnego odpoczynku nie powinien naruszać czas przemieszczania się do miejsca docelowego podróży służbowej i z powrotem, mimo że nie zawsze jest on zaliczany do czasu pracy. W sytuacji gdy na skutek podróży służbowej zagwarantowany prawem odpoczynek pracownika został naruszony, pracodawca powinien zrekompensować ten odpoczynek w innym czasie. Warto też w tym miejscu podkreślić, że osoba zatrudniona w ramach stosunku pracy, powracająca z podróży służbowej jest uprawniona do 8-godzinnego odpoczynku, zanim rozpocznie pracę w kolejnym dniu. Taki przywilej wynika z treści § 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 281 z późn. zm.), który stanowi, że pracownik odbywający podróż służbową w godzinach nocnych (w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny), która została zakończona w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8 godzin, może stawić się w pracy dopiero po upływie tych 8 godzin. Wracając zatem do opisanego stanu faktycznego stwierdzić należy, iż nader utrudnionym jest udzielenie odpowiedzi na postawione przez autora pytania, albowiem ów stan zawiera „niedociągnięcia” faktyczne i w swojej treści jest nazbyt lakoniczny. Przede wszystkim dla potrzeb rozliczenia czasu pracy, brak jest informacji o zakończeniu podróży służbowej, pomijając fakt, iż pracownik nie mógł rozpocząć podróży służbowej w niedzielę, albowiem 7 stycznia 2013 r. był to poniedziałek. Zdanie autora cyt. „jechał pociągiem od 23.00 w niedzielę 7.01.2013 wrócił w poniedziałek o 8.01.2013.” jest niezrozumiałe. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 167) stanowi, iż należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) po wykonaniu zadania, w następujący sposób:
- mniej niż 8 godzin – dieta nie przysługuje,
- od 8 do 12 godzin – przysługuje 50% diety,
- ponad 12 godzin – przysługuje dieta w pełnej wysokości;
» dłużej niż dobę, za każdą dobę przysługuje dieta w pełnej wysokości, a za niepełną, ale rozpoczętą dobę:
- do 8 godzin – przysługuje 50% diety,
- ponad 8 godzin – przysługuje dieta w pełnej wysokości.
Od 1 marca 2013 r. kwotę diety w wysokości 30 zł za dobę podróży krajowej zmniejsza się o koszt zapewnionego bezpłatnego wyżywienia, przyjmując, że każdy posiłek stanowi odpowiednio:
- śniadanie – 25% diety,
- obiad – 50% diety,
- kolacja – 25%.
Aby udzielić precyzyjnej odpowiedzi w tym zakresie jest ważne przede wszystkim to jak długo trwała podróż służbowa, a także czy pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie. Podobne wnioski nasuwają się w temacie godzin nadliczbowych. Bez skonkretyzowania harmonogramu czasu pracy tego pracownika trudno jest udzielić odpowiedzi czy praca ta była w całości czy w części nadliczbową.
Paweł Nowak
specjalista z zakresu prawa pracy