Ostatnia zmiana Dz.U. 2016.1814

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

z dnia 15 września 2010 r.

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy organizacji i realizacji widowisk

Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2016 r. poz. 1814

Na podstawie art. 237¹⁵ § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1.

Rozporządzenie określa warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy organizacji, przygotowaniu, realizacji i likwidacji widowiska przez podmiot prowadzący działalność kulturalną, w tym wymagania dotyczące miejsca realizacji widowiska, koncepcji inscenizacyjnej i projektu scenograficznego.

§ 2.

1. W sprawach nieuregulowanych rozporządzeniem stosuje się ogólne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy lub odpowiednie przepisy szczególne.

2. Jeżeli odrębne przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej albo instrukcje obsługi maszyn, urządzeń lub narzędzi wydane przez producentów określają szczególne wymagania albo przewidują bardziej rygorystyczne warunki, stosuje się te przepisy i instrukcje.

3. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do widowisk cyrkowych oraz imprez sportowych.

§ 3.

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:

1) estradzie — należy przez to rozumieć przestrzeń, w której odbywa się widowisko, przylegającą do widowni i nieoddzieloną od niej przegrodami budowlanymi;

2) organizatorze widowiska — należy przez to rozumieć prowadzącą działalność kulturalną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, organizującą i realizującą widowisko;

3) pracach technicznych — należy przez to rozumieć wszelkie prace związane z przygotowywaniem sceny lub estrady do widowiska, w szczególności instalowanie urządzeń technicznych, transport i montaż dekoracji, ustawianie rekwizytów, zmiany dekoracji i obsługę urządzeń technicznych podczas prób i widowisk, a także demontaż dekoracji i urządzeń technicznych po zakończeniu widowiska;

4) realizatorach widowiska — należy przez to rozumieć reżysera, scenografa, choreografa, dyrygenta lub kierownika muzycznego oraz reżysera światła i dźwięku;

5) scenie — należy przez to rozumieć przestrzeń, w której odbywa się widowisko, przylegającą do widowni i oddzieloną od niej przegrodą budowlaną z otworem portalowym (scenicznym);

6) środkach inscenizacji — należy przez to rozumieć dekoracje, rekwizyty, kostiumy oraz środki do charakteryzacji;

7) urządzeniach technicznych — należy przez to rozumieć urządzenia sceny lub estrady, takie jak zapadnie, sceny obrotowe, wózki sceniczne, wyciągi dekoracyjne, horyzonty, aparaturę oświetleniową, aparaturę elektroakustyczną do nagłaśniania i rejestracji dźwięku, aparaturę filmową i wideo, a także inne urządzenia używane podczas widowisk, prac przygotowawczych, uprzątaniu, transporcie lub magazynowaniu;

8) widowisku — należy przez to rozumieć w szczególności:

a) przedstawienie teatralne, dramatyczne, muzyczne i lalkowe,

b) koncert symfoniczny, muzyki kameralnej, wokalny i estradowy,

c) występy artystów lub zespołów zarówno zawodowych, jak i amatorskich, w tym zespołów pieśni i tańca oraz zespołów folklorystycznych,

d) pokazy, imprezy okolicznościowe i inne imprezy posiadające cechy widowiska, realizowane w instytucjach kultury, których statutową działalnością jest organizowanie i realizowanie widowisk;

9) widowni — należy przez to rozumieć przestrzeń przeznaczoną dla widzów, bez względu na układ przestrzenny, konstrukcję, rozmiary oraz liczbę miejsc siedzących lub stojących;

10) zapleczu sceny i estrady — należy przez to rozumieć pomieszczenia i przestrzenie powiązane funkcjonalnie ze sceną lub estradą, w szczególności zascenie, podscenie, nadscenie, boczne kieszenie sceny, magazyny środków inscenizacji i sprzętu technicznego oraz wydzielone pomieszczenia urządzeń technicznych; do pomieszczeń zaplecza zalicza się także garderoby wykonawców, szatnie i pomieszczenia służące do odpoczynku pracowników technicznych, pomieszczenia dla osób nadzorujących tok widowiska, próby lub prace techniczne, jadalnie, palarnie oraz kabiny natryskowe i ustępy.

Rozdział 2

Obowiązki organizatora widowiska

§ 4.

1. Organizator widowiska, lub osoba pisemnie przez niego wyznaczona, jest obowiązany osobiście nadzorować organizację, przygotowanie i realizację widowiska oraz przeciwdziałać zagrożeniom dla zdrowia lub życia związanym z przebiegiem tych prac, w szczególności:

1) zapewnić odpowiednią koordynację czynności realizatorów widowiska;

2) skontrolować, a w razie potrzeby zapewnić, przeszkolenie pracowników i wykonawców z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy;

3) opracować, w formie pisemnej, szczegółowe regulaminy pracy na scenie lub estradzie, instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, plany ewakuacji i zasady postępowania w razie zagrożeń mogących wystąpić podczas widowiska oraz zaznajomić z nimi wykonawców i pracowników;

4) skontrolować, a w razie potrzeby zapewnić, znajomość instrukcji obsługi urządzeń technicznych przez operatorów tych urządzeń;

5) zapewnić dostęp do apteczki i udostępnić przynajmniej jedno pomieszczenie przeznaczone na punkt pierwszej pomocy umożliwiające wniesienie noszy oraz udzielenie pomocy medycznej;

6) podczas widowiska zorganizować pomoc medyczną; w przypadku braku takiej możliwości zapewnić udział zespołu ratownictwa medycznego;

7) nie dopuszczać do pracy przy widowisku osób, które nie posiadają aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do wykonywania tej pracy, w tym do udziału w rolach i epizodach wymagających szczególnej sprawności fizycznej lub bardzo dużego wysiłku;

8) w przypadku ról i epizodów szczególnie niebezpiecznych zapewnić udział kaskaderów;

9) zapewnić wykonawcom i pracownikom odpowiednie do potrzeb widowiska środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze;

10) zapewnić należyty stan konstrukcji i urządzeń technicznych oraz wyposażenia miejsca, gdzie odbywa się widowisko.

2. Szczegółowe obowiązki organizatora widowiska w zakresie bezpieczeństwa pożarowego określają przepisy o ochronie przeciwpożarowej oraz przepisy techniczno-budowlane.

§ 5.

1. W czasie widowisk z udziałem zaproszonego zespołu wykonawców (występ gościnny) organizator widowiska i osoba reprezentująca zespół lub jego pracodawcę mają obowiązek współpracować ze sobą i ustalić w formie pisemnej zasady współdziałania na wypadek wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia uczestników widowiska.

2. W razie wystąpienia zagrożeń, o których mowa w ust. 1, organizator widowiska odpowiada w pełni za miejsce realizacji widowiska oraz urządzenia techniczne, środki inscenizacji, sprzęt roboczy i ochronny, chyba że te urządzenia, środki i sprzęt pozostają w wyłącznej dyspozycji zespołu, który ponosi za nie odpowiedzialność.

3. Organizator widowiska i osoba reprezentująca zespół lub jego pracodawcę w sposób udokumentowany wyznaczają koordynatora sprawującego nadzór w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego.

§ 6.

1. W przypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia widzów, wykonawców lub innych osób uczestniczących w widowisku organizator widowiska, lub osoba przez niego wyznaczona, niezwłocznie je przerywa i podejmuje działania w celu usunięcia zagrożenia, a także informuje widzów, wykonawców i pracowników technicznych o zaistniałej sytuacji oraz przewidywanym czasie trwania przerwy.

2. Wznowienie widowiska może nastąpić po usunięciu powstałego zagrożenia.

Rozdział 3

Obowiązki osób związanych z organizacją, przygotowaniem i realizacją widowiska

§ 7.

Osoby związane z organizacją, przygotowaniem i realizacją widowiska są obowiązane wykonywać wszelkie czynności i prace zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, w sposób zapobiegający powstawaniu zagrożeń, w szczególności:

1) stosować się do szczegółowych instrukcji i wskazówek dotyczących stanowisk pracy i sposobów wykonywania pracy oraz instrukcji obsługi urządzeń;

2) wykonywać polecenia organizatora widowiska albo osób przez niego wyznaczonych do nadzoru;

3) nie dokonywać samodzielnego odłączania, zmian lub usuwania urządzeń ochronnych i przeciwpożarowych oraz gaśnic;

4) niezwłocznie informować organizatora widowiska albo osobę nadzorującą o zauważonych nieprawidłowościach lub zagrożeniach.

§ 8.

1. Operator urządzenia technicznego jest obowiązany niezwłocznie wstrzymać jego działanie w przypadku stwierdzenia zagrożenia.

2. Ponowne uruchomienie urządzenia technicznego może nastąpić po usunięciu zagrożenia.

§ 9.

Dzieci do lat 16 mogą uczestniczyć w widowisku w charakterze wykonawców, jeżeli znajdują się pod opieką osób odpowiedzialnych za ich zachowanie i bezpieczeństwo.

§ 10.

1. Zwierzęta wybrane do udziału w widowisku nie mogą być agresywne lub płochliwe.

2. Warunki udziału zwierząt w widowiskach określają przepisy o ochronie zwierząt.

Rozdział 4

Wymagania dotyczące miejsc realizacji widowiska

§ 11.

Widowiska mogą być organizowane i realizowane w obiektach, których konstrukcja i wyposażenie spełniają wymogi określone w przepisach techniczno-budowlanych i w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, jak również w przestrzeniach otwartych, gdzie istnieje możliwość spełnienia powyższych wymogów.

§ 12.

1. Osobom znajdującym się na widowni, na scenie lub estradzie albo na zapleczu musi być zapewnione bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji.

2. Instalacje i urządzenia techniczne muszą być wykonane i konserwowane zgodnie z obowiązującymi przepisami i instrukcjami.

3. Fotele, krzesła i inne siedziska na widowni, a także materiały stosowane do wystroju widowni, muszą odpowiadać wymaganiom bezpieczeństwa pożarowego określonym w przepisach techniczno-budowlanych.

4. Podłogi, podesty, schody, trapy, pochylnie i wszystkie konstrukcje sceniczne, a także kurtyny, kulisy, horyzonty, paldamenty i posadzki sceniczne muszą być wykonane z materiałów niepalnych, trudno zapalnych lub palnych zaimpregnowanych przeciwogniowo co najmniej do stopnia trudnozapalności.

5. Przy tworzeniu widowni z miejscami siedzącymi w sali o innym przeznaczeniu lub na otwartej przestrzeni minimalna powierzchnia przeznaczona dla jednego widza nie może wynosić mniej niż 1 m², łącznie z przejściami i dojściami.

6. Dla widowni z miejscami stojącymi minimalna powierzchnia przeznaczona dla jednego widza nie może wynosić mniej niż 0,4 m². Widownię przewidywaną na ponad 200 widzów dzieli się na sektory z odrębnymi przejściami i wyjściami ewakuacyjnymi.

7. Umieszczone na widowni kamery, pulpity sterowania światła i dźwięku, kabiny, ekrany, telebimy i inne przedmioty nie mogą ograniczać widoczności i stwarzać zagrożenia. Minimalna odległość tego rodzaju urządzeń i instalacji od najbliższego miejsca siedzącego lub stojącego nie może być mniejsza niż 1 m.

8. Podczas widowiska jest niedopuszczalne:

1) zastawianie lub zamykanie wyjść i dróg ewakuacyjnych oraz zasłanianie ich oznaczeń;

2) stosowanie oświetlenia scenicznego, nagłośnienia oraz efektów akustycznych powodujących olśnienie lub ogłuszenie widzów, wykonawców i pracowników technicznych, jak również kierowanie promieniowania laserowego w ich stronę;

3) wygaszanie lub zasłanianie opraw oświetlenia awaryjnego, w tym podświetlonych znaków wskazujących kierunek ewakuacji.

§ 13.

Szczegółowe wymagania dotyczące miejsc realizacji widowiska określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Rozdział 5

Koncepcja inscenizacyjna i projekt scenograficzny oraz tryb ich zatwierdzania

§ 14.

1. Zorganizowanie widowiska musi być poprzedzone opracowaniem koncepcji inscenizacyjnej i projektu scenograficznego w sposób zgodny z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, o czym realizatorzy widowiska muszą być pisemnie poinformowani.

2. Za pisemne poinformowanie uważa się także zamieszczenie odpowiedniej klauzuli w umowach zawieranych przez organizatora widowiska z realizatorami.

§ 15.

Koncepcja inscenizacyjna musi zawierać informacje, które mogą mieć wpływ na stan bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, w szczególności o:

1) podziale widowiska na akty i odsłony;

2) przewidywanym czasie trwania aktów i odsłon oraz przerw;

3)  przewidywanych akcjach scenicznych i ich usytuowaniu;

4) planowanym wykorzystywaniu urządzeń technicznych sceny podczas akcji scenicznych z udziałem wykonawców oraz o zmianach dekoracji podczas akcji scenicznych;

5) przewidywanych efektach specjalnych, w szczególności z użyciem ognia, materiałów pirotechnicznych, laserów, lub innych efektach, które mogą spowodować powstanie zagrożenia dla zdrowia lub życia wszystkich osób znajdujących się na widowni, scenie, estradzie lub zapleczu sceny lub estrady.

§ 16.

Projekt scenograficzny dekoracji musi zawierać w szczególności:

1) plany z wymiarami elementów dekoracyjnych i oznaczeniem rejonów akcji scenicznych, z uwzględnieniem podestów, schodów i pochylni oraz wejść, przejść i wyjść;

2) określenie rodzaju materiałów, z jakich mają być wykonane elementy dekoracji;

3) opis sposobu montażu, ustawiania, mocowania, zawieszania i zabezpieczania elementów dekoracyjnych oraz zmian dekoracji w trakcie widowiska;

4) obliczenia statyczne dla dekoracji o wysokości przekraczającej 4 m, nietypowych podestów schodów i pochylni oraz elementów dekoracji, na które mają wchodzić ludzie.

§ 17.

Projekt scenograficzny kostiumów musi zawierać:

1) rysunki z naniesionymi informacjami dotyczącymi rodzaju materiałów lub ich próbkami;

2) określenie środków i sposobu charakteryzacji twarzy i ciała w formie rysunków lub opisu, a w razie potrzeby także metod charakteryzacji.

§ 18.

1. Przewidywane w koncepcji inscenizacyjnej akcje sceniczne i efekty specjalne oraz rozwiązania przyjęte w projekcie scenograficznym nie mogą zagrażać życiu lub zdrowiu widzów.

2. Zagrożenie wykonawców musi być zminimalizowane przy zastosowaniu dostępnych środków, do granicy dopuszczalnego ryzyka zawodowego.

§ 19.

1. Efekty specjalne, w szczególności z użyciem ognia i wyrobów pirotechnicznych, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby odpowiednio przeszkolone, po uprzednim przeprowadzeniu prób.

2. W przypadku używania podczas widowiska ognia lub wyrobów pirotechnicznych należy zapewnić obecność wykwalifikowanych służb ochrony przeciwpożarowej.

3. Nabywanie, przewóz i przechowywanie wyrobów pirotechnicznych oraz sposób prowadzenia prac z ich użyciem określają przepisy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

§ 20.

Szczegółowe wymagania dla koncepcji inscenizacyjnej i projektu scenograficznego widowiska określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 21.

Koncepcję inscenizacyjną i projekt scenograficzny zatwierdza organizator widowiska, w trybie określonym w § 22 i 23.

§ 22.

1. W instytucji kultury, której statutową działalnością jest organizowanie i realizowanie widowisk, dyrektor instytucji powołuje komisję do spraw oceny warunków bezpieczeństwa widowisk.

2. W skład komisji wchodzą: dyrektor techniczny lub kierownik techniczny, który przewodniczy komisji, społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników, pracownicy służb bezpieczeństwa i higieny pracy i bezpieczeństwa pożarowego albo osoby, którym powierzono wykonywanie zadań tych służb.

3. W posiedzeniach komisji mają obowiązek uczestniczyć reżyser i scenograf widowiska lub ich asystenci, a w razie potrzeby także kierownicy zespołów artystycznych i zespołów wykonujących środki inscenizacji oraz odpowiedni specjaliści z zewnątrz.

4. Komisja pisemnie opiniuje koncepcje inscenizacyjne i projekty scenograficzne pod kątem ich zgodności z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, a także miejscowymi warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego. Komisja opiniuje także środki inscenizacji po ich wykonaniu, przed lub w trakcie prób technicznych i przeglądu kostiumów. Obowiązek uzyskania opinii komisji dotyczy również zmian wprowadzonych do koncepcji inscenizacji, projektu scenograficznego i wykonanych środków inscenizacji po ich pozytywnym zaopiniowaniu przez komisję.

5. Z opinią komisji zapoznaje się realizatorów widowiska, a w razie potrzeby także inne osoby.

6. Dyrektor instytucji kultury ustala regulamin pracy komisji, zasady postępowania w przypadku negatywnego zaopiniowania przez komisję koncepcji inscenizacyjnej, projektu scenograficznego lub wykonanych środków inscenizacji oraz zasady postępowania w przypadku zmian dokonanych w pozytywnie zaopiniowanej przez komisję koncepcji inscenizacyjnej, w projekcie scenograficznym lub w wykonanych środkach inscenizacji.

§ 23.

1. W przypadku gdy organizatorem widowiska jest podmiot inny niż wymieniony w § 22 ust. 1, oceny koncepcji inscenizacyjnej i projektu scenograficznego pod kątem ich zgodności z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, a także miejscowymi warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, dokonują pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy lub osoby, którym powierzono zadania tej służby na innej podstawie prawnej, a w razie potrzeby także kierownicy zespołów artystycznych i zespołów wykonujących środki inscenizacji oraz odpowiedni specjaliści z zewnątrz.

2. Ocenę, o której mowa w ust. 1, zatwierdza organizator widowiska, a następnie zapoznaje z nią realizatorów widowiska, a w razie potrzeby także inne osoby.

Rozdział 6

Przepis końcowy

§ 24.

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia. [tj. dnia 05.10.2011 r. — przyp. redakcji]