Przyjęta przez sejm dnia 17.09.2021 r. ustawa o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych innych ustaw – czyli tzw. ustawa o wsparciu j.s.t. w związku z programem Polski Ład – zawiera także zmiany dotyczące rozliczania i zwrotu nienależnie otrzymanej części oświatowej subwencji ogólnej.

Dochodzenie nienależnie pobranej subwencji

Chodzi o …

(…) art. 37a dodany w ustawie dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672), który ma usprawnić proces dochodzenia należności budżetu państwa z tytułu nienależnie otrzymanych przez samorząd kwot części oświatowej subwencji ogólnej. W uzasadnieniu do projektu podkreślono, że przypadki uzyskiwania zawyżonych kwot subwencji oświatowej zdarzają się w ostatnich latach bardzo często i mają swoją przyczynę w nieprawidłowych danych wprowadzonych do baz danych SIO. Nieprawidłowości te są wykrywane czy to w wyniku audytu prowadzonego na podstawie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, czy to kontroli prowadzonych przez NIK, RIO i kuratoria oświaty.

Omawiana nowelizacja przewiduje, że jeśli w sprawozdaniu z audytu lub innym dokumencie kończącym kontrolę wykazane zostaną nieprawidłowości, które spowodowały przyznanie kwoty subwencji oświatowej wyższej od należnej, to takie dokumenty będą stanowić podstawę do zwrotu nienależnej kwoty tej subwencji. To rozwiązanie miałoby objąć przypadki zwrotu subwencji za lata poprzedzające rok budżetowy, czyli opisane w art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o dochodach j.s.t.

Samorząd, w terminie 30 dni od dnia otrzymania sprawozdania z audytu lub wyników kontroli, będzie zobowiązany do złożenia oświadczenia, w którym uzna zwrot do budżetu państwa całej nienależnej kwoty subwencji oświatowej wynikającej z tych dokumentów, albo, w tym samym terminie, do wystąpienia do ministra finansów z wnioskiem o skierowanie sprawy na drogę postępowania administracyjnego. Oświadczenie będzie stanowić podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego i prowadzenia egzekucji na podstawie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Takie rozwiązanie ma uprościć dochodzenie należności budżetu państwa i obniżyć jego koszty. Jednocześnie, jak stanowi projektowany przepis, zachowane zostaną uprawnienia j.s.t. do żądania kontroli działalności organów administracji publicznej. Samorząd kwestionujący ustalenia audytu lub kontroli będzie mógł się zwrócić, w terminie 30 dni od dnia otrzymania sprawozdania z audytu lub wyniku kontroli, do ministra finansów z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy zwrotu nienależnej kwoty części subwencji ogólnej na drodze postępowania administracyjnego. Po rozpatrzeniu sprawy minister wyda decyzję na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy o dochodach j.s.t. Decyzja ministra będzie podlegać zaskarżeniu w trybie przepisów K.p.a., a następnie kontroli sądów administracyjnych. Przepisy te miałyby zastosowanie do sprawozdań z audytu oraz innych dokumentów kończących kontrolę, sporządzonych po 01.01.2022 r.

Jeżeli w terminie 30 dni od dnia otrzymania sprawozdania z audytu lub wyników kontroli samorząd nie dokona żadnej z ww. czynności, minister finansów wyda decyzję administracyjną, zobowiązującą do zwrotu nienależnej kwoty subwencji oświatowej. Ustali w niej kwotę podlegającą zwrotowi wraz z odsetkami jak dla zaległości podatkowych, od dnia następującego po upływie 30-dniowego terminu do dnia zapłaty.

Zwrot nienależnie pobranej subwencji

Zmiany zaproponowane w art. 38 ust. 3–6 ustawy o dochodach j.s.t. mają umożliwić samorządom przesunięcie w czasie wykonania zobowiązania z tytułu zwrotu do budżetu państwa nienależnej kwoty subwencji oświatowej, za lata poprzedzające rok budżetowy.

Na zwrot nienależnych kwot samorządy będą miały maksymalnie 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym została wydana ostateczna decyzja w tej sprawie, lub od złożenia oświadczenia o uznaniu zasadności zwrotu. Możliwe będzie rozłożenie zwrotu na raty – w zależności od stopnia obciążenia, jakie powoduje on dla budżetu j.s.t. (dwie lub trzy, a nawet pięć równych rat rocznych).

Większa rezerwa subwencji oświatowej

Zgodnie z projektowaną nowelizacją zwroty zawyżonych kwot subwencji oświatowej, które dotąd zasilały dochody budżetu państwa, będą zwiększały część oświatową subwencji ogólnej, wrócą więc do budżetów samorządowych. Dlatego w ustawie zaproponowano zwiększenie rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej z obecnych 0,4% do 0,5%.

Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego – Dz.U. z 2021 r. poz. 38 z późn. zm.