„Wkrótce ruszą szkoły branżowe 2 stopnia, ale nie dla wszystkich. Podstawa programowa jest adresowana tylko do osób w normie intelektualnej, a więc, jeżeli młody człowiek ma niepełnosprawność intelektualną, pozostaje jedynie przedłużenie etapu edukacyjnego o rok w szkole branżowej 1 stopnia, i tyle. Wylotka z systemu edukacji. Nie ma prawa do nauki do 24 roku życia! Największym problemem jest, że nie ma dla tych dzieci, które jeszcze nie są gotowe, bo potrzebują więcej czasu na specjalistyczny rozwój, żadnej alternatywy, po prostu wypadną z systemu. W tej sytuacji warto zastanowić się co MEN proponuje takim dzieciom? Czy na głos przyzna się, że skazuje młodych ludzi na egzystencję w domu, bo rynek pracy dla tych osób jest bardzo niepewny? Więc albo zmiana zapisu w ramowych planach nauczania polegająca na usunięciu „w normie intelektualnej” i danie przestrzeni szkolnym specjalistom do decydowania czy dziecko „nadaje się”/da sobie radę – do szkoły branżowej 2 stopnia” albo nowa propozycja (ciekawe co?) ministerstwa dla osób, które wylecą z systemu i zostaną pozbawione możliwości rozwoju, a w przypadku tych osób = regres? Czy to prawda, co teraz z taką młodzieżą? Proszę o opinię Eksperta.”

Dla przypomnienia, od dnia 01.09.2017 roku dotychczasowa 3-letnia zasadnicza szkoła zawodowa przekształciła się w 3-letnią branżową szkołę I stopnia. Tym samym na rok szkolny 2017/2018 nie była prowadzona już rekrutacja do pierwszych klas dotychczasowych 3-letnich zasadniczych szkół zawodowych. Szkoły te docelowo zastąpione zostały branżowymi szkołami I i II stopnia.

Pierwsi absolwenci ukończą branżową szkołę I stopnia w 2020 r., w związku z tym, uruchomienie branżowej szkoły II stopnia nastąpi już 01.09.2020 r., o czym również w swoim pytaniu wspomina Czytelnik. Pierwsza rekrutacja kandydatów zostanie przeprowadzona na rok szkolny 2020/2021.

Istotnie, uczniowie bez niepełnosprawności oraz uczniowie z niepełnosprawnościami, których rozwój intelektualny jest prawidłowy dla wieku lub kształtuje się na poziomie niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim, realizują tę samą podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz podstawę programową kształcenia ogólnego określoną dla szkół danego typu oraz podstawę programową kształcenia w zawodach określoną w rozporządzeniach Ministra Edukacji Narodowej.

Natomiast uczniowie z …

(…) niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniowie z niepełnoprawności sprzężonymi w szkole ponadgimnazjalnej i szkole ponadpodstawowej, realizują odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego określoną w załączniku nr 3 i 5 do rozporządzenia MEN w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Edukacji Narodowej – „specyfika kształcenia tej grupy uczniów polega na nauczaniu i wychowaniu całościowym, zintegrowanym, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata – w całym procesie edukacji. Najważniejsze w edukacji uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym jest rozwijanie kompetencji osobistych, komunikacyjnych i społecznych, które pozwolą na przyszłe w miarę samodzielne, godne i wartościowe życie w dorosłości, w maksymalnej integracji z innymi członkami społeczeństwa.”

Z kolei według rozporządzenia MEN z dn. 03.04.2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół w § 1 ust. 2 i 3 – „Określa się ramowe plany nauczania dla publicznych szkół dla dzieci i młodzieży branżowej szkoły II stopnia, w tym branżowej szkoły II stopnia specjalnej dla uczniów w normie intelektualnej: niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, którzy realizowali ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia przeznaczony dla uczniów będących absolwentami dotychczasowego gimnazjum, stanowiący załącznik nr 10 do rozporządzenia,

branżowej szkoły II stopnia, w tym branżowej szkoły II stopnia specjalnej dla uczniów w normie intelektualnej: niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, którzy realizowali ramowy plan nauczania dla branżowej szkoły I stopnia przeznaczony dla uczniów będących absolwentami ośmioletniej szkoły podstawowej, stanowiący załącznik nr 11 do rozporządzenia.”

Jak z powyższego wynika, na chwilę obecną brakuje rozwiązań prawnych dla osób, o których mowa w opisanym przez Czytelnika stanie faktycznym. Powstaje w tej kwestii zasadnicze pytanie – co dalej? Jakie rozwiązania prawne (jeśli w ogóle) zostaną przyjęte? itp. W ocenie Autora, problematyka postawiona w pytaniu winna być raczej przedmiotem zapytania skierowanego do Ministerstwa Edukacji Narodowej. Rozumiejąc przedstawiony temat, Autor nie jest w stanie udzielić wiążącej odpowiedzi.

Paweł Nowak – prawnik prawa pracy i prawa oświatowego

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 14.02.2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej – Dz.U z 2018 r. poz.
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 03.04.2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół – Dz.U. z 2019 r. poz. 639.