Dnia 01.09.2021 r. weszły w życie cztery rozporządzenia wprowadzające zmiany programowe w zawodach szkolnictwa branżowego:
- rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dn. 13.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1562) – będące konsekwencją zmian w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego wprowadzonych rozp. MEiN z dn. 04.06.2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1036);
- MEiN z dn. 28.05.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1087) – będące konsekwencją zmian w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego, wprowadzonych rozp. MEiN z dn. 27.01.2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 211).
Zmiany w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego oraz w programach kształcenia zostały wprowadzone na wniosek ministrów właściwych dla danych zawodów.
Gazownictwo i spawalnictwo
Pierwsza ze wskazanych par rozporządzeń dotyczy przede wszystkim dwóch zawodów:
- technika gazownictwa oraz technika spawalnictwa.
Zmiana w zawodzie technik gazownictwa obejmuje zarówno symbole, jak i nazwy obu kwalifikacji wyodrębnionych w tym zawodzie. W celu dostosowania układu kwalifikacji do specyfiki zadań zawodowych wykonywanych przez pracowników budowy sieci i instalacji gazowych wyodrębnione zostały nowe kwalifikacje w zawodzie: BUD.28. „Organizacja i wykonywanie robót związanych z budową i eksploatacją sieci gazowych” oraz BUD.29. „Organizacja i wykonywanie robót związanych z budową i eksploatacją instalacji gazowych”. Uwzględniają one oddzielenie umiejętności związanych z budową i eksploatacją sieci gazowych od umiejętności związanych z budową i eksploatacją instalacji gazowych.
Zmiana w zakresie kształcenia w zawodzie technik spawalnictwa polega na dodaniu kolejnej „podbudowy” dla tego zawodu, którą jest kwalifikacja MEC.04. „Montaż systemów rurociągowych”, wyodrębniona w zawodzie monter systemów rurociągowych. Głównym adresatem tej zmiany są monterzy systemów rurociągowych, którzy należą do deficytowej grupy zawodowej na rynku pracy, co jednak nie przekłada się na zainteresowanie wyborem tej ścieżki kształcenia przez absolwentów szkół podstawowych. Uznano, że przyczyną braku zainteresowania nauką tego zawodu jest zamknięcie ścieżki kształcenia w systemie szkolnictwa branżowego po uzyskaniu kwalifikacji zawodowych w zawodzie monter systemów rurociągowych. Zmiana umożliwi absolwentom branżowych szkół I stopnia, którzy kształcili się w zawodzie monter systemów rurociągowych, kontynuowanie nauki w branżowej szkole II stopnia i uzyskanie dyplomu zawodowego w zawodzie technik spawalnictwa, tym bardziej że opisane w podstawach programowych efekty kształcenia dla obu zawodów, w szczególności dotyczące wykonywania prac związanych z procesem przygotowawczym rur, prefabrykacją elementów rurociągowych oraz montażem systemów rurociągowych w zakresie cięcia i spawania, wskazują na spójny profil zadań zawodowych w zakresie wiedzy i umiejętności.
W konsekwencji odpowiedniej modyfikacji uległa podstawa programowa kształcenia w zawodzie technik gazownictwa, a wraz z nią efekty kształcenia i kryteria ich weryfikacji określone dla obu ww. kwalifikacji. Określono nową, czwartą podstawę programową kształcenia w zawodzie technik spawalnictwa z wyodrębnionymi kwalifikacjami: MEC.04. „Montaż systemów rurociągowych” oraz MEC.10. „Organizacja i wykonywanie prac spawalniczych”, co umożliwi kształcenie w tym zawodzie również absolwentom branżowej szkoły I stopnia kształcącym się w zawodzie monter systemów rurociągowych. Zmianie uległa również dotychczasowa podstawa programowa kształcenia w zawodzie monter systemów rurociągowych w zakresie liczby godzin kształcenia.
Technik dekarstwa, technik stylista, technik robotyk i podolog
Druga ze wskazanych par rozporządzeń otworzyła drogę do uruchomienia – od roku szkolnego 2021/2022 – kształcenia w czterech nowych zawodach szkolnictwa branżowego:
- technik dekarstwa (branża budowlana) – w technikum i branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu dekarz;
- technik robotyk (branża elektroniczno-mechatroniczna) – w technikum;
- technik stylista (branża przemysłu mody) – w technikum i branżowej szkole II stopnia, na „podbudowie” zawodu krawiec;
- podolog (branża fryzjersko-kosmetyczna) – w dwuletniej szkole policealnej, w formie dziennej lub stacjonarnej.
Dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach technik dekarstwa, technik robotyk i technik stylista możliwe jest także prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych i kursów umiejętności zawodowych. Natomiast w zawodzie podolog kształcenie możliwe jest wyłącznie w szkole policealnej, bez możliwości prowadzenia kwalifikacyjnych kursów zawodowych lub kursów umiejętności zawodowych.
Opiekun medyczny
Od roku szkolnego 2021/2022 obowiązują też zmiany w kształceniu w zawodzie opiekun medyczny. Na wniosek ministra zdrowia w miejsce dotychczasowej kwalifikacji wyodrębnionej w tym zawodzie MED.03. „Świadczenie usług pielęgnacyjno-opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej” wprowadzono kwalifikację MED.14. „Świadczenie usług medyczno-pielęgnacyjnych i opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej”, wydłużono okres nauki z jednego roku do półtora roku oraz ustalono, że kształcenie w tym zawodzie jest możliwe tylko w szkole policealnej w formie dziennej lub stacjonarnej, bez możliwości prowadzenia kształcenia na kwalifikacyjnych kursach zawodowych lub kursach umiejętności zawodowych.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Dnia 01.09.2021 r. weszło w życie rozporządzenie MEiN z dn. 27.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z 2021 r. poz. 1601), które rozszerza katalog kursów kwalifikacyjnych prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli.
Zgodnie ze zmienionymi …
Resort edukacji planuje rozszerzyć katalog kursów kwalifikacyjnych prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli. MEiN chce, aby placówki te przygotowywały do pracy również nauczycieli WDŻ, czyli wychowania życia w rodzinie.
Opublikowany projekt nowelizacji rozp. MEN z dn. 28.05.2019 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z 2019 r. poz. 1045) zakłada, że placówki te będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne także w zakresie:
- wychowania do życia w rodzinie;
- przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego.
Wychowanie do życia w rodzinie
W przypadku wychowania do życia w rodzinie jako uzasadnienie resort podaje zauważalny spadek liczby nauczycieli prowadzących te zajęcia, co ma wynikać z faktu, że obecnie tylko nieliczne uczelnie realizują kształcenie przygotowujące nauczycieli WDŻ. Zmiana ma więc ułatwić nauczycielom podejmowanie kształcenia w tym kierunku.
MEiN zapowiada, że wychowanie do życia w rodzinie będzie jednym z priorytetów polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022. „Charakter tych zajęć ma wymiar wychowawczy, edukacyjny i profilaktyczny. W związku z tym będą one znacznym wsparciem dla uczniów po długim okresie ograniczeń wynikających z sytuacji epidemiologicznej w odbudowywaniu relacji społecznych (także wewnątrzrodzinnych), w pracy nad własnymi emocjami, jak też w działaniach profilaktycznych w zakresie zachowań problemowych i niepożądanych” – ocenia resort.
W szkołach zajęcia edukacyjne WDŻ realizowane są na podstawie rozp. MEN z dn. 12.08.1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartościach rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 395, ze zm.). Na realizację zajęć przeznacza się w każdym roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godz., w tym po 5 godz. z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Zajęcia są realizowane, począwszy od klasy 4 szkoły podstawowej. Uczeń niepełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli jego rodzice zgłoszą dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację.
„Do właściwej realizacji zajęć potrzeba wyspecjalizowanej kadry nauczycieli, którzy posiadają interdyscyplinarną wiedzę niezbędną do zrealizowania wymaganych treści programowych, ale także kompetencje i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej” – podkreśla MEiN i dodaje, że wymaga to „wprowadzenia do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematyki obejmującej zakres tych treści. Jest to zadanie kierowane przede wszystkim do placówek doskonalenia nauczycieli”.
W myśl projektowanej zmiany akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne z WDŻ zgodnie z dotychczasowymi zasadami, z uwzględnieniem wymagań określonych w ramowym planie i programie kursu kwalifikacyjnego zatwierdzonym przez MEiN. Uwzględnione zostaną wymagania wynikające ze standardu kształcenia nauczycieli określonego w rozp. MNiSW z dn. 25.07.2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 890), które reguluje wymagania dotyczące przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela realizowanego m.in. w formie studiów podyplomowych. Ponieważ kursy kwalifikacyjne, podobnie jak studia podyplomowe, są formą umożliwiającą uzyskanie kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, wymagania dotyczące kursów kwalifikacyjnych muszą odpowiadać – zakresem realizowanych na kursie zajęć i ich minimalnym wymiarem – wytycznym sformułowanym dla studiów podyplomowych przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela. Gwarantem wysokiej jakości kursów kwalifikacyjnych jest fakt, że są one prowadzone wyłącznie przez akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli.
Po ukończeniu kursu kwalifikacyjnego w zakresie WDŻ osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych, określone w rozp. MEN z dn. 01.08.2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1289), uzyskają dodatkowe kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania do życia w rodzinie w szkołach podstawowych. Resort nie przewiduje podobnej ścieżki uzyskiwania kwalifikacji, czyli ukończenia kursu kwalifikacyjnego, do prowadzenia zajęć w szkołach ponadpodstawowych.
Przygotowanie pedagogiczne do zajęć artystycznych
Z kolei umożliwienie placówkom doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, prowadzonym przez MKiDN, realizowania kursów kwalifikacyjnych w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego – to wyjście naprzeciw oczekiwaniom zawodowych artystów zainteresowanych pracą w szkolnictwie artystycznym.
Uzyskanie niezbędnego przygotowania do prowadzenia zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego jest możliwe przede wszystkim w uczelniach artystycznych. W szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego nauczycielami są często artyści, których głównym zajęciem jest twórczość artystyczna.
Kursy kwalifikacyjne w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne będzie mogło prowadzić tylko Centrum Edukacji Artystycznej, czyli wyspecjalizowana jednostka wykonująca zadania związane z doskonaleniem nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego. Kursy te będą prowadzone z uwzględnieniem ramowego planu i programu kursu kwalifikacyjnego z tego zakresu, zatwierdzonego przez MKiDN. Możliwość uzyskiwania przygotowania pedagogicznego w formie kursu kwalifikacyjnego przez nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego jest uwzględniona w przygotowywanym obecnie przez MKiDN nowym rozporządzeniu w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Wprowadzona do szkół czasowo, lecz po raz kolejny przedłużona nauka zdalna uniemożliwia studentom i uczestnikom studiów podyplomowych, przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela, odbycie praktyk zawodowych w formie stacjonarnej, czyli takiej, jakiej wymaga rozp. MNiSW z dn. 25.07.2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2019 r. poz. 1450, z późn. zm.). Stanowi ono wprost, że praktyki zawodowe nie mogą być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.
Skoro jednak wymóg ten nie może zostać spełniony w bieżącym roku akademickim – podobnie zresztą jak w drugim semestrze roku 2019/2020 – resort edukacji i nauki zdecydował …
Technik spawalnictwa i technik logistyk – te dwa zawody zostały wpisane do rozporządzenia MEN w sprawie warunków, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o uzyskanie dyplomu zawodowego albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz.U. poz. 1731), za sprawą nowelizacji z dn. 17.06.2020 r. (Dz.U. poz. 1154). Zmiany natomiast objęły zawód technika pojazdów samochodowych.
Konieczność modyfikacji wynika z wprowadzenia do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nowego zawodu – technik spawalnictwa – na mocy rozp. MEN z dn. 23.12.2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego (Dz.U. poz. 82). Kształcenie w tym zawodzie może być prowadzone m.in. w branżowej szkole II stopnia – dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia oraz absolwentów dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej, którzy ukończyli naukę w zawodach: mechanik-monter maszyn i urządzeń, ślusarz, monter kadłubów jednostek pływających albo monter kadłubów okrętowych.
Dodano także regulację umożliwiającą uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie technik logistyk na podstawie świadectw potwierdzających kwalifikacje w zawodzie w zakresie kwalifikacji A.30, A.31 i AU.32. To odpowiedź na postulaty m.in. dyrektorów szkół i placówek prowadzących kształcenie w zakresie tego zawodu.
Nowe brzmienie otrzymała pozycja dotycząca zawodu technik pojazdów samochodowych.
Zmiany dotyczące zawodu technik spawalnictwa wchodzą w życie 01.09.2020 r., natomiast te odnoszące się do zawodów technik logistyk i technik pojazdów samochodowych obowiązują od 15.07.2020 roku.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dn. 30.08.2019 r. w sprawie warunków, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o uzyskanie dyplomu zawodowego albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe – Dz.U. z 2019 r. poz. 1731 ze zm.
„W jakich sytuacjach osoba ubiegająca się o zatrudnienie jako nauczyciel może wnioskować o zatrudnienie od razu jako nauczyciel kontraktowy? Wiem, że taka możliwość dotyczy wykładowców akademickich pracujących min. 3 lata, a także osoby, które posiadają dorobek zawodowy w okresie 5 lat. Jakie dokładnie należy spełnić warunki?”
Możliwość przyznania nauczycielowi stopnia awansu nauczyciela kontraktowego została uregulowana w …