Szykują się zmiany w rozporządzeniu MEN z dn. 25.05.2017 r. w sprawie warunków i sposobu wspomagania nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą oraz dzieci pracowników migrujących (Dz.U. poz. 1042). Celem jest m.in. zmiana sposobu realizacji ministerialnego zadania, jakim jest organizowanie kolonii, obozów i innych form letniego wypoczynku dzieci i młodzieży polonijnej.
Obecnie MEiN może zlecić organizacjom pozarządowym i podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 ustawy z dn. 24.04.2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1057, z późn. zm.) organizowanie w Polsce kolonii, obozów lub innych form letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży polonijnej. Po nowelizacji minister będzie mógł organizować ten wypoczynek nie tylko w Polsce, ale również w innych krajach. Na przykład w sytuacji, gdy przyjazd dzieci i młodzieży polonijnej do Polski nie będzie możliwy w związku z wystąpieniem stanu epidemii lub innych zdarzeń losowych o znaczącej skali.
Program wypoczynku dzieci i młodzieży polonijnej – w Polsce i poza jej granicami – będzie uwzględniał elementy związane z nauczaniem języka polskiego i wiedzy o Polsce.
Druga zmiana umożliwi nauczycielowi ubiegającemu się o skierowanie do pracy za granicą złożenie jednostce kierującej pozytywnej oceny realizacji planu rozwoju zawodowego, o której mowa w art. 9q ust. 2 Karty Nauczyciela, uzyskanej w związku z awansem zawodowym nauczycieli szkół za granicą, w sytuacji gdy nauczyciel nie posiada oceny pracy.
Związane jest to z wejściem w życie 01.01.2021 r. przepisów rozdziału 3b KN, regulujących awans zawodowy nauczycieli szkół za granicą. Chodzi o nauczycieli języka polskiego, historii, geografii oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw lub nauczanych w innych formach prowadzonych przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą. Zgodnie z art. 9j KN nauczyciele szkół za granicą mogą ubiegać się o nadanie stopni awansu zawodowego. Warunkiem nadania nauczycielowi stopnia awansu zawodowego jest m.in. odbycie stażu zakończonego pozytywną oceną realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela. Po nowelizacji nauczyciele ubiegający się o skierowanie do pracy za granicą będą składać jednostce kierującej ostatnią ocenę pracy, a jeżeli nie posiadają tej oceny – ostatnią pozytywną ocenę realizacji planu rozwoju zawodowego uzyskaną w związku z awansem zawodowym nauczycieli szkół za granicą.
Inne zmiany mają charakter porządkujący – wiążą się z wejściem w życie ustawy z dn. 20.07.2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2020 r. poz. 85, z późn. zm.), która zastąpiła m.in. dotychczasową ustawę z dn. 27.07.2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2016 r. poz. 1842, z późn. zm.). W omawianym rozp. określenie „szkoła wyższa” zostanie zastąpione określeniem „uczelnia”, zmienione zostaną też odpowiednie odesłania.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Od 01.09.2019 r. minimalna wysokość dodatku funkcyjnego dla nauczyciela, któremu powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy klasy, wynosi …
Resort edukacji planuje rozszerzyć katalog kursów kwalifikacyjnych prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli. MEiN chce, aby placówki te przygotowywały do pracy również nauczycieli WDŻ, czyli wychowania życia w rodzinie.
Opublikowany projekt nowelizacji rozp. MEN z dn. 28.05.2019 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z 2019 r. poz. 1045) zakłada, że placówki te będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne także w zakresie:
- wychowania do życia w rodzinie;
- przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego.
Wychowanie do życia w rodzinie
W przypadku wychowania do życia w rodzinie jako uzasadnienie resort podaje zauważalny spadek liczby nauczycieli prowadzących te zajęcia, co ma wynikać z faktu, że obecnie tylko nieliczne uczelnie realizują kształcenie przygotowujące nauczycieli WDŻ. Zmiana ma więc ułatwić nauczycielom podejmowanie kształcenia w tym kierunku.
MEiN zapowiada, że wychowanie do życia w rodzinie będzie jednym z priorytetów polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022. „Charakter tych zajęć ma wymiar wychowawczy, edukacyjny i profilaktyczny. W związku z tym będą one znacznym wsparciem dla uczniów po długim okresie ograniczeń wynikających z sytuacji epidemiologicznej w odbudowywaniu relacji społecznych (także wewnątrzrodzinnych), w pracy nad własnymi emocjami, jak też w działaniach profilaktycznych w zakresie zachowań problemowych i niepożądanych” – ocenia resort.
W szkołach zajęcia edukacyjne WDŻ realizowane są na podstawie rozp. MEN z dn. 12.08.1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartościach rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 395, ze zm.). Na realizację zajęć przeznacza się w każdym roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godz., w tym po 5 godz. z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Zajęcia są realizowane, począwszy od klasy 4 szkoły podstawowej. Uczeń niepełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli jego rodzice zgłoszą dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację.
„Do właściwej realizacji zajęć potrzeba wyspecjalizowanej kadry nauczycieli, którzy posiadają interdyscyplinarną wiedzę niezbędną do zrealizowania wymaganych treści programowych, ale także kompetencje i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej” – podkreśla MEiN i dodaje, że wymaga to „wprowadzenia do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematyki obejmującej zakres tych treści. Jest to zadanie kierowane przede wszystkim do placówek doskonalenia nauczycieli”.
W myśl projektowanej zmiany akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne z WDŻ zgodnie z dotychczasowymi zasadami, z uwzględnieniem wymagań określonych w ramowym planie i programie kursu kwalifikacyjnego zatwierdzonym przez MEiN. Uwzględnione zostaną wymagania wynikające ze standardu kształcenia nauczycieli określonego w rozp. MNiSW z dn. 25.07.2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 890), które reguluje wymagania dotyczące przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela realizowanego m.in. w formie studiów podyplomowych. Ponieważ kursy kwalifikacyjne, podobnie jak studia podyplomowe, są formą umożliwiającą uzyskanie kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, wymagania dotyczące kursów kwalifikacyjnych muszą odpowiadać – zakresem realizowanych na kursie zajęć i ich minimalnym wymiarem – wytycznym sformułowanym dla studiów podyplomowych przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela. Gwarantem wysokiej jakości kursów kwalifikacyjnych jest fakt, że są one prowadzone wyłącznie przez akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli.
Po ukończeniu kursu kwalifikacyjnego w zakresie WDŻ osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych, określone w rozp. MEN z dn. 01.08.2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1289), uzyskają dodatkowe kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania do życia w rodzinie w szkołach podstawowych. Resort nie przewiduje podobnej ścieżki uzyskiwania kwalifikacji, czyli ukończenia kursu kwalifikacyjnego, do prowadzenia zajęć w szkołach ponadpodstawowych.
Przygotowanie pedagogiczne do zajęć artystycznych
Z kolei umożliwienie placówkom doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, prowadzonym przez MKiDN, realizowania kursów kwalifikacyjnych w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego – to wyjście naprzeciw oczekiwaniom zawodowych artystów zainteresowanych pracą w szkolnictwie artystycznym.
Uzyskanie niezbędnego przygotowania do prowadzenia zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego jest możliwe przede wszystkim w uczelniach artystycznych. W szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego nauczycielami są często artyści, których głównym zajęciem jest twórczość artystyczna.
Kursy kwalifikacyjne w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne będzie mogło prowadzić tylko Centrum Edukacji Artystycznej, czyli wyspecjalizowana jednostka wykonująca zadania związane z doskonaleniem nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego. Kursy te będą prowadzone z uwzględnieniem ramowego planu i programu kursu kwalifikacyjnego z tego zakresu, zatwierdzonego przez MKiDN. Możliwość uzyskiwania przygotowania pedagogicznego w formie kursu kwalifikacyjnego przez nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego jest uwzględniona w przygotowywanym obecnie przez MKiDN nowym rozporządzeniu w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Przy rozliczaniu czasu pracy nauczycieli, w tym realizacji przez nich godzin ponadwymiarowych, dyrektorzy szkół powinni indywidualnie rozpatrywać sytuację każdego pracownika. Tylko taka postawa pozwala na rzetelne obliczenie wysokości wynagrodzenia – wyjaśnia MEiN w odpowiedzi na interpelację poselską. W praktyce oznacza to, że za każdym razem dyrektor musi ustalić, czy dany nauczyciel w konkretnym dniu realizował zajęcia, był w gotowości do pracy albo był nieobecny i z tego tytułu na przykład nie otrzymuje wynagrodzenia albo ma prawo do innych świadczeń.
Definicja godzin ponadwymiarowych została ustalona w …
„W ubiegłym roku szkoła nasza była szkołą ośmioklasową. Nauczycielowi zmieniłam umowę na czas nieokreślony od 01.03.2020 . Od 01.09.2020 r. szkoła nasza jest szkołą trzyklasową. Wspomniana pracownica pracuje jako nauczyciel wspomagający w klasie III. Od przyszłego roku nie mam dla niej godzin, bo wraca nauczycielka z urlopu wychowawczego, której muszę zapewnić etat. Oprócz tego w szkole pracują dwie nauczycielki, które są w okresie ochronnym (57 lat). Od 01.04.2021 r. pracownica przebywa na zwolnieniu chorobowym, bo jest w ciąży. Z końcem maja chciałam wypowiedzieć jej umowę o czym poinformowałam ją telefonicznie, ale pracownica odmówiła zasłaniając się tym, że jest w okresie ochronnym. Co należy zrobić w obecnej sytuacji, czy jest możliwość skutecznego wypowiedzenia jej tej umowy? W momencie gdyby ta pracownica w przyszłości wróciła z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego dalej nie byłoby dla niej godzin w szkole.”
W chwili obecnej nie ma prawnej możliwości jednostronnego wypowiedzenia stosunku pracy nauczycielowi opisanemu w pytaniu. Należy zauważyć, że zgodnie z …
„Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna ogłasza programy w ramach działań prozdrowotnych, np. „Czyste powietrze wokół nas, Chroń się przed kleszczami, Skąd się biorą produkty ekologiczne?”, itp. Jako placówka niepubliczna – szkoła podstawowa nie realizowaliśmy ich w naszej placówce. Zaangażowaliśmy się w realizację innych. Pracownice stacji twierdzą, że to nasz obowiązek, aby te programy realizować i żądają od nas sprawozdań z realizacji projektów. Czy współpraca szkoły z PSSE w tym zakresie jest obowiązkowa? Czy mamy obowiązek realizować każdy program ogłoszony przez sanepid?”
Stosownie do …
„Czy pracownicy mają obowiązek zapowiadać kontrolę w wyznaczonym terminie? Z jakim wyprzedzeniem? W stacji, która sprawuje nadzór nad naszą placówką (niepubliczna szkoła podstawowa z własną kuchnią) przyjęło się, że pracownicy sanepidu zarówno z sekcji higieny dzieci i młodzieży jak i z sekcji żywienia zjawiają się bez zapowiedzi. Dodatkowo czy jest wymagane posiadanie książeczek do celów sanitarno-epidemiologicznych od wszystkich pracowników (nauczycieli, administracji, itd.) czy jedynie dla pracowników bloku żywieniowego? Pracownicy stacji wymagają aktualnych książeczek sanepidowskich od wszystkich pracowników. Proszę o informację w ww. kwestiach.”
Zgodnie z …
Gmina, uwzględniając lokalne uwarunkowania występujące na swoim obszarze, najtrafniej jest w stanie określić przysługującą rodzicom wysokość zwrotu realnie poniesionych kosztów dowozu niepełnosprawnych dzieci do szkół – uważa resort edukacji. I pomimo krytyki wprowadzonych przed rokiem przepisów nie zamierza ich zmieniać.
Wątpliwości posłów, petycje obywateli
Zgodnie z ustawą …
Przepisy umożliwiające ministrowi edukacji ustanawianie programów i przedsięwzięć w celu realizacji polityki oświatowej państwa oraz gwarantujące ich finansowanie w ramach środków na oświatę i wychowanie – takie zmiany wprowadza przyjęta przez sejm 28 maja nowelizacja ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Projekt nowelizacji to inicjatywa grupy posłów. Teraz ustawą zajmie się senat.
Nowelizacja wprowadza do ustawy o systemie oświaty przepis, który daje ministrowi edukacji prawo ustanawiania programów i przedsięwzięć w celu realizacji polityki oświatowej państwa. Minister będzie zobowiązany jedynie do zamieszczenia w BIP komunikatu o ustanowieniu takiego programu lub przedsięwzięcia, a także o: przedmiocie programu, podmiotach uprawnionych do udziału w programie, warunkach udziału w programie, naborze wniosków, trybie przeprowadzania naboru oraz szczegółowych kryteriach oceny wniosków.
Do ustawy o finansowaniu zadań oświatowych nowelizacja wprowadza przepis gwarantujący, że na programy i przedsięwzięcia ustanowione przez ministra edukacji będą przeznaczane środki finansowe na oświatę i wychowanie. Środki te minister miałby przekazywać w drodze umowy. Do przyznawania tych środków nie miałyby zastosowania przepisy K.p.a. W BIP minister edukacji udostępniałby jedynie informację o nazwach podmiotów, które otrzymały środki, oraz o wysokości przyznanych kwot.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego