MEiN przygotowało projekt nowelizacji przepisów dotyczących szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych. Nowelizacja rozporządzenia obowiązującego bez zmian od 2011 r. wynika z konieczności dostosowania go do aktualnego stanu prawnego w zakresie danych osobowych, ale nie tylko. Chodzi także o zapewnienie nieletnim bezpiecznych warunków pobytu w placówkach.

Projekt zmian został skierowany do konsultacji i uzgodnień. Ma wejść w życie 01.09.2021 r.

Ochrona danych osobowych i inne zmiany dostosowawcze

Ponieważ nie obowiązuje już ustawa o ochronie danych osobowych, nowelizacja wykreśli z omawianego rozp. podstawowego przepis § 2 ust. 4, odwołujący się do tej ustawy, a wraz z nim wymóg zgłaszania do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych zbioru danych osobowych dotyczących nieletnich kierowanych do MOW-ów.

Uaktualnione zostaną także odesłania do ustaw oświatowych – dotyczy to przepisu zobowiązującego MOW do opracowania dla każdego nieletniego wychowanka indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego i jego realizacji (§ 5 ust. 1) oraz wskazania zespołu, który dokonuje oceny zasadności dalszego pobytu nieletniego w ośrodku (§ 7 ust. 1).

Bezpieczne warunki pobytu

Zadaniem młodzieżowego ośrodka wychowawczego jest prowadzenie oddziaływań wychowawczych i resocjalizacyjnych, które mają na celu eliminowanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego, a także zapewnienie wszechstronnego rozwoju wychowanków i przygotowanie ich do samodzielnego życia. Poczucie bezpieczeństwa jest niezbędnym warunkiem prowadzenia prawidłowego procesu resocjalizacji i pozytywnych efektów tych działań. Nowelizacja doprecyzuje już istniejące, jak i wprowadzi nowe rozwiązania mające zapewnić nieletnim przebywającym w MOW-ach bezpieczne warunki pobytu.

Nieletni może zostać doprowadzony do placówki w różnych godzinach, również nocnych. Zgodnie z nowymi przepisami niezwłocznie po przybyciu nieletniego do ośrodka dyrektor ośrodka lub inny pracownik pedagogiczny byłyby zobowiązany, w obecności wychowawcy lub innego pracownika ośrodka, przeprowadzić rozmowę z nieletnim i zapoznać go z jego prawami, obowiązkami i zasadami pobytu w ośrodku.

Proponuje się także, aby w przypadku niedoprowadzenia nieletniego do placówki w ciągu miesiąca od dnia wskazania danego ośrodka przez Ośrodek Rozwoju Edukacji dyrektor placówki powiadomił o tym właściwego starostę oraz ORE, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, a ponadto – sąd rodzinny, za pośrednictwem poczty.

W projekcie zmian wskazano wydarzenia nadzwyczajne, które mogą występować w placówkach, sposób postępowania w przypadku ich wystąpienia oraz sposób ich ewidencjonowania. Wprowadzono także do przepisów prawa obowiązek zbierania informacji o wydarzeniach nadzwyczajnych i przekazywaniu ich do organów nadzoru pedagogicznego, którego zadaniem jest zbadanie przyczyn wydarzenia oraz podjęcie stosownych działań niezbędnych do przeciwdziałania ich występowaniu.

W przypadku gdy młodzieżowy ośrodek wychowawczy nie będzie zapewniał nieletnim bezpiecznych warunków pobytu, nieletni, na wniosek organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad ośrodkiem, tj. właściwego kuratora oświaty we współpracy z właściwym starostą oraz ORE, będą przenoszeni do innych ośrodków zapewniających bezpieczne warunki pobytu.

Zgodnie z art. 53 ustawy Prawo oświatowe, nadzór pedagogiczny nad publicznymi i niepublicznymi placówkami, w tym młodzieżowymi ośrodkami wychowawczymi, sprawuje kurator oświaty. Nadzór ten polega na:

• obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej placówek,
• ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej placówek,
• udzielaniu placówkom pomocy w wykonywaniu ich zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych,
• inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów (wychowanków).

Nadzorowi pedagogicznemu podlega w szczególności przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach, a także zapewnienie wychowankom (uczniom) bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Zdaniem MEiN wskazane jest, aby w celu zapewnienia jednorodnych oddziaływań wychowawczych nieletni przebywał w tym samym ośrodku przez cały czas wykonywania tego środka. Mogą jednak pojawiać się sytuacje, kiedy w uzasadnionych przypadkach, mających znaczenie dla skuteczności procesu wychowawczego, edukacyjnego lub terapeutycznego, zajdzie potrzeba przeniesienia nieletniego do innego młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Nowelizacja określi szczegółowe czynności niezbędne do podjęcia działań w tym zakresie.

Przeniesienie do innego ośrodka będzie mogło nastąpić na wniosek: dyrektora ośrodka, nieletniego, rodziców nieletniego lub jego opiekunów. Do wniosku dyrektor będzie dołączał ocenę zespołu nauczycieli, wychowawców i specjalistów prowadzących zajęcia z nieletnim. Ocena ta będzie uwzględniała wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania wychowanka, w tym efektywność podejmowanych wobec wychowanka oddziaływań wychowawczych i resocjalizacyjnych. Wniosek w tej sprawie będzie rozpatrywany przez ORE, w którym zatrudnieni są nauczyciele posiadający odpowiednie kwalifikacje do oceny zasadności wniosku.

Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2020 r. poz. 910 z późn. zm.