Prezes GUS ogłosił tablicę średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. poz. 307). Tablica jest podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia 2021 r. do dnia 31 marca 2022 r. Z danych GUS wynika, że przez ostatni rok średni okres dalszego trwania życia skrócił się aż o 13 miesięcy.
Obniżenie średniego czasu dalszego trwania życia najprawdopodobniej jest efektem dużego wzrostu śmiertelności w jesieni 2020 roku. W całym ubiegłym roku w Polsce zmarło 470 tys. ludzi. To aż o 67 tys. więcej niż rok wcześniej i najwięcej od zakończenia II wojny światowej.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz.U. z 2021 r. poz. 291, ze zm.) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę.
Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna służąca do ustalenia liczby miesięcy, w których przeciętnie będzie pobierana nowa emerytura. Dłuższe niż wynikające ze średniej pobieranie emerytury, nie będzie miało żadnego wpływu na jej wysokość i zasady waloryzacji pobieranego świadczenia. Średnie dalsze trwanie życia dla wieku emerytalnego jest ustalane wspólnie dla mężczyzn i kobiet i podawane w formie tablic dalszego trwania życia, corocznie przez Prezesa GUS w terminie do dnia 31 marca. Na podstawie tablic ustalana jest wysokość emerytur na wnioski złożone od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca roku następnego.
Najnowszą tablicę ogłoszono w komunikacie z dnia 25 marca 2021 r.
Jak wyjaśnia GUS, dla prawidłowej interpretacji informacji zawartych w tabeli bardzo ważne jest zrozumienie, że wiek, w jakim dana osoba zamierza przejść na emeryturę, określa się w latach (boczek tabeli: „30”, „31”, …, „90”) i miesiącach (główka tabeli: „0”, „1”, …, „11”) ukończonych. Wartości podane w tabeli przedstawiają średnie dalsze trwanie życia w
miesiącach osoby przechodzącej na emeryturę w określonym wieku.
Z opublikowanych danych wynika, że w stosunku do ubiegłego roku znacząco zmniejszyła się długość życia. Średnia dalszego trwania życia dla 60-letniej Polki, która w kwietniu mogłaby przejść na emeryturę, wynosi 247,7 miesięcy, czyli aż o 13,8 miesięcy mniej niż przed rokiem, kiedy to wynosiła 261,5 miesiąca. Z kolei dla 65-latka parametr ten wynosi 204,3 miesiąca i jest niższy o 13,3 miesięcy (w ubiegłym roku było to 217,6).
Powyższe zależności GUS wyjaśnia na podstawie przykładów.
Przykład 1:
Załóżmy że Pan X, który urodził się 1 czerwca 1956 r., planuje przejść na emeryturę
z dniem 10 czerwca 2021 r. Będzie on miał zatem – w tym momencie – ukończonych
dokładnie 65 lat i 0 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 65 lat i 1 miesiąca), dlatego też
wielkość przeciętnego dalszego trwania życia należy odczytać z komórki znajdującej się na
skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „65”, i kolumny o
nagłówku „0”. Jest to wartość 204,3 oznaczająca oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia dla Pana X, przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku. Zgodnie z tym założeniem, dla osoby w wieku dokładnie 65 lat, oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 204,3 miesięcy, czyli 17 lat, co oznacza, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 82 lat.
Przykład 2:
Pani Y urodziła się 2 stycznia 1951 roku i planuje przejść na emeryturę 15 lipca 2021 r., kiedy to będzie miała ukończone 70 lat i 6 miesięcy (czyli nie ukończy jeszcze 70 lat i 7 miesięcy). Przeciętne dalsze trwanie życia dla jej wieku należy odczytać z komórki
znajdującej się na skrzyżowaniu wiersza tabeli, w którego boczku znajduje się liczba „70”,
i kolumny o nagłówku „6”. Wartość 161,1 oznacza oczekiwaną liczbę miesięcy dalszego życia Pani Y, przy założeniu utrzymywania się warunków umieralności na niezmiennym poziomie. Zatem dla osoby w wieku dokładnie 70 lat i 6 miesięcy oczekiwane dalsze trwanie życia wynosi 161,1 miesiąca, czyli 13,5 roku. Oznacza to, że osoba w tym wieku dożyłaby przeciętnie wieku 84 lat (przy założeniu utrzymywania się umieralności na poziomie z danego roku).
Z powyższych przykładów wynika, że osoba w wieku 65 lat średnio dożyłaby wieku 82 lat, podczas gdy osoba w wieku 70 lat – 84 lat. Dla wielu może być niezrozumiałe, dlaczego dla osoby młodszej przeciętne trwanie życia jest krótsze, niż dla osoby starszej. Jest to konsekwencja metodologii stosowanej do obliczania średniego dalszego trwania życia, wynikająca z faktu, że przeżycie każdego kolejnego roku zwiększa szansę dożycia do coraz starszego wieku – wyjaśnia GUS.
Źródło: GUS, oprac. BO
