W dniu 28.05.2021 r. prezydent RP podpisał uchwaloną 15.04.2021 r. nowelizację ustawy covidowej, która zwiększa limit rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2021 o kwotę 187 mln zł. Dodatkowe środki finansowe zostaną przekazane samorządom z przeznaczeniem na wypłatę …
„Poniżej załączam listy MEN wysłane przez zespół SIO, w sprawie uzupełniania danych w systemie informacji oświatowej. Czy placówka niepubliczna ma obowiązek uzupełniać w systemie dane dotyczące wynagrodzeń pracowników, itp.? W drugim liście jest wzmianka, że wymóg jest kierowany do placówek prowadzonych przez JST i ministerstwa. Jakie dane są zobowiązane uzupełniać w SIO przedszkola i szkoły niepubliczne?
Stosownie do treści …
Jak wskazano w interpelacji poselskiej, takie szkoły pobierają dotacje w zawyżonej wysokości, wykazując różną liczbę słuchaczy – inną w SIO, inną w dokumentach procesu nauczania, a jeszcze inną we wnioskach o dotację. W odpowiedzi MEN zapewnia, że monitoruje stosowanie prawa, i przypomina, co powiat może zrobić, aby zapobiec finansowaniu wirtualnych słuchaczy.
Uchwalona w 2017 r. ustawa o finansowaniu zadań oświatowych wprowadziła pewne mechanizmy wzmacniające uprawnienia powiatów dotujących niepubliczne szkoły policealne, w tym m.in. uzależniła wysokość dotacji dla tych szkół od efektywności prowadzonego przez nie kształcenia. Zgodnie z przepisami u.f.z.o.:
MEiN zapewnia, że monitoruje stosowanie obowiązujących od 2018 r. przepisów u.f.z.o., odnotowuje i analizuje też najczęściej pojawiające się uwagi, wątpliwości i postulaty. To właśnie m.in. po analizie spostrzeżeń powiatów resort zaproponował, aby w rozporządzeniu regulującym podział subwencji oświatowej w 2021 roku znalazły się przepisy, zgodnie z którymi w dotacji przekazywanej na danego ucznia zwiększy się część związana z uzyskaniem przez niego dyplomu zawodowego w stosunku do części dotacji wypłacanej za udział w obowiązkowych zajęciach szkolnych. Zmiana tych proporcji ma być kolejnym krokiem w stronę projakościowego dotowania niepublicznych szkół policealnych.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 27.10.2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – Dz.U. z 2020 r. 2029.
Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła, jak gminy w województwie opolskim wywiązują się z obowiązku zorganizowania bezpłatnego dowozu do przedszkoli, szkół i placówek oświatowych dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami. Kontrola, która objęła lata 2017–2019, wykazała, że gminy realizowały to zadanie prawidłowo, dowóz odbywał się w sposób bezpieczny i z uwzględnieniem potrzeb podopiecznych, a koszty transportu organizowanego przez rodziców lub opiekunów były rozliczanie zgodnie z przepisami.
W ocenie NIK gminy zapewniły wszystkim uprawnionym dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej bezpłatny transport i opiekę, dostosowane do ich indywidualnych potrzeb (zarówno w zakresie odpowiedniego wyposażenia pojazdu, jak i właściwej liczby miejsc), a wybór wykonawców, którym powierzono realizację tej usługi, został przeprowadzony zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Izba doceniła fakt, że organizacja dowozu i opieki uwzględniała lokalne uwarunkowania komunikacyjne, a także potrzeby uprawnionych oraz ich rodziców i opiekunów prawnych, w tym wykorzystanie pojazdów dostosowanych do przewozu osób z niepełnosprawnościami. W objętych kontrolą gminach przyjmowano jeden z dwóch modeli organizacyjnych:
Zarówno w ramach transportu indywidualnego, jak i w transporcie zbiorowym przewóz odbywał się w asyście opiekunów. Kontrolerzy stwierdzili, że transport osób ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi był realizowany z zachowaniem zasad bezpieczeństwa, z użyciem pojazdów uwzględniających potrzeby osób niepełnosprawnych i zapewniających odpowiedni komfort jazdy.
Co istotne, w żadnej z sześciu kontrolowanych gmin nie stwierdzono przypadków niezapewnienia opieki podczas transportu do przedszkola, szkoły lub ośrodka. Obecni w środkach transportu opiekunowie czuwali nad zachowaniem prawidłowych warunków przewozu, w tym zajęciem odpowiedniego miejsca i zapięciem pasów bezpieczeństwa. Osoby te – w razie potrzeby – asystowały uczniom podczas wsiadania i wysiadania z pojazdu, a także zapewniały dotarcie do budynku właściwej placówki.
Ustalono też, że przyjęte w umowach harmonogramy dowozu umożliwiały uczniom udział we wszystkich zajęciach wynikających z przyjętego dla danego oddziału rozkładu zajęć lekcyjnych. W przypadku konieczności wcześniejszego zakończenia zajęć lub późniejszego ich rozpoczęcia w większości placówek oświatowych zapewniono opiekę świetlicową.
W gminach podejmowane były również skuteczne działania zapewniające optymalizację czasu dojazdu i oczekiwania na dowóz po zakończonych zajęciach. W tym celu zobowiązani do tego przewoźnicy realizowali usługi zgodnie z ustalonymi harmonogramami i rozkładami jazdy oraz dostosowywali plan danej trasy i czas trwania dowozu do planu zajęć obowiązującego w danej placówce.
Zlecając realizację dowozu przewoźnikom, większość objętych kontrolą jednostek zawierała umowy zgodnie z obowiązującymi przepisami o zamówieniach publicznych. Tylko w jednym przypadku wybór takiego podmiotu nastąpił w sposób nieprawidłowy, co jednak nie wpłynęło na jakość realizowanej usługi.
Kontrolerzy zwracali też uwagę, czy w umowach zawieranych z podmiotami świadczącymi usługi przewozu zamieszczono postanowienia umożliwiające kontrolę prawidłowości wykonania zadania. Okazało się, że zadbały o to tylko trzy kontrolowane gminy. Reszta ograniczyła się jedynie do weryfikacji dokumentacji stanowiącej podstawę rozliczeń, co uzasadniała brakiem zgłaszania przez rodziców lub opiekunów zastrzeżeń co do prawidłowości realizowanego dowozu.
Zgodnie z przepisami rodzicom lub opiekunom prawnym przysługuje wyłączne prawo wyboru sposobu zapewnienia transportu niepełnosprawnemu dziecku. Gmina ma natomiast obowiązek zapewnić bezpłatny transport i opiekę albo zwrócić koszty dowozu realizowanego samodzielnie przez rodziców lub opiekunów prawnych.
W ocenie NIK kontrolowane gminy wywiązały się z ustawowego obowiązku zapewnienia rodzicom lub opiekunom niepełnosprawnych dzieci i młodzieży zwrotu poniesionych przez nich kosztów przejazdu ucznia. Prawidłowo ustalały przypadające do zwrotu kwoty kosztów dowozu realizowanego przez rodziców we własnym zakresie. Uwzględniały zarówno konieczność dojazdu do placówki, jak i powrót rodzica (opiekuna) do miejsca pracy lub zamieszkania. Zgodnie z postanowieniami zawieranych umów dokonywały zwrotu kwot w wysokości wynikającej z przyjętego sposobu rozliczenia oraz na podstawie wymaganych dokumentów.
W latach objętych kontrolą gminy w zróżnicowany sposób kształtowały treść zawieranych umów w zakresie sposobu ustalania kwoty kosztów podlegającej zwrotowi z tytułu dowozu organizowanego samodzielnie przez rodzica lub opiekuna prawnego.
Obecnie nie jest to już możliwe, ponieważ od 3 grudnia 2019 r., po zmianie przepisów ustawy – Prawo oświatowe, obowiązują jednolite zasady określone w art. 39a u.P.o. Zgodnie z tym przepisem zwrot kosztów jednorazowego przewozu następuje w wysokości określonej według wzoru, którego zmienne to:
NIK podkreśliła też, że gminy korzystały z różnych możliwości udostępniania informacji o przysługujących uczniom niepełnosprawnym uprawnieniach do bezpłatnego transportu i opieki podczas przewozu do placówek oświatowych i warunkach ich realizacji. Informacje te przekazywano przede wszystkim za pośrednictwem stron internetowych, w tym Biuletynu Informacji Publicznej. Zawierały one m.in. wzory stosownych wniosków i oświadczeń wraz z instrukcją dotyczącą składania wymaganych dokumentów.
Informacje na ten temat były też zamieszczane na tablicach ogłoszeń w urzędach, szkołach, przedszkolach i ośrodkach. Ponadto rodzice i opiekunowie prawni dzieci i młodzieży niepełnosprawnej zasięgali informacji bezpośrednio u dyrektorów jednostek systemu oświaty realizujących kształcenie specjalne, a także u stowarzyszeń działających na rzecz osób niepełnosprawnych.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Ustawa z dn. 14.12.2016 r. Prawo oświatowe – Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.
Ministerstwo Edukacji i Nauki skierowało już do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2021.
Tak jak dotychczas, co roku wydawane przepisy dotyczące podziału środków na realizację zadań oświatowych uzależniają wysokość subwencji dla poszczególnych samorządów od liczby uczniów przeliczeniowych. Tę zaś ustala się za pomocą zróżnicowanych wag i wskaźników dla wybranych kategorii uczniów, słuchaczy, wychowanków i dzieci, które ukończyły 6 lat lub więcej w roku bazowym. Pod uwagę bierze się także określone typy i rodzaje szkół oraz wskaźnik korygujący uwzględniający stopnie awansu zawodowego nauczycieli. Wskaźnik ten umożliwia przekazywanie wyższych kwot subwencji do tych samorządów, które mają bardzo wysoki odsetek nauczycieli z najwyższymi stopniami awansu zawodowego, czyli z najwyższym wynagrodzeniem.
Kwota przydająca na jednego ucznia – czyli tzw. finansowy standard A, wykorzystywany przy podziale subwencji oświatowej między samorządy – ma w 2021 roku wynieść około 6.110 zł. To oznaczałoby, że będzie od tegorocznej wyższa o mniej więcej 192 zł (3,2%).
W projekcie ustawy budżetowej na rok 2021 część oświatowa subwencji ogólnej dla j.s.t. została zaplanowana w wysokości 52 mld 041 mln 694 tys. zł – i jest o 4,4% wyższa od kwoty części oświatowej subwencji ogólnej określonej w ustawie budżetowej na rok 2020 (49 mld 835 mln 775 tys. zł).
Jak podkreśla rząd, zaplanowana na przyszły rok kwota części oświatowej subwencji ogólnej uwzględnia m.in. przechodzące na kolejny rok skutki wprowadzonej 1 września 2020 r. podwyżki wynagrodzeń nauczycieli, jak również skutki finansowe zmiany liczby etatów nauczycieli oraz awansu zawodowego nauczycieli w 2021 r.
Choć sama metodologia naliczania i dzielenia subwencji oświatowej pozostaje niezmienna od lat, w projekcie na rok 2021 zaproponowano kilka szczegółowych modyfikacji. Oto najważniejsze z nich.
Ze względu na niską zdawalność egzaminów przez słuchaczy liceów ogólnokształcących dla dorosłych, szkół policealnych, w tym kształcących w formie dziennej, oraz kwalifikacyjnych kursów zawodowych, MEiN proponuje, aby w tych typach szkół wzmocnić mechanizm, który uzależnia subwencjonowanie od efektywności kształcenia mierzonej zdanym egzaminem maturalnym, egzaminem zawodowym lub egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie. Chodzi o wprowadzone w 2018 r. rozwiązanie polegające na podzieleniu subwencji na dwie części: „za uczestnictwo w zajęciach” i „za zdany egzamin”. Aby to narzędzie było bardziej skuteczne, resort zamierza obniżyć subwencję w pierwszej części, a zwiększyć w drugiej. Ma to premiować szkoły z dużą zdawalnością egzaminów i pozwolić im finansowo zyskać w stosunku do dotychczasowych zasad.
Resort proponuje podwyższenie wartości wagi P2, uwzględniającej wielkość szkoły i poziom zamożności samorządu, oraz włączenie do tej wagi szkół niepublicznych. Te ostatnie to często niewielkie szkoły (liczące do 144 uczniów i położone w mało zamożnych samorządach), które powstały z inicjatywy lokalnej społeczności. Objęcie ich wagą P2 wzmocni je finansowo i będzie zapobiegać ich likwidacji.
Resort chce zmienić sposób naliczania niektórych wag w związku z częściowym ograniczeniem pracy jednostek oświatowych spowodowanym pandemią. Dotyczy to szkół i placówek, w których dane są wyliczane w sposób średnioroczny za ubiegły rok szkolny. Okres pierwszej fali pandemii wpłynąłby więc niekorzystnie na kwoty planowane na rok 2021. Zmiany w naliczaniu subwencji mają dotyczyć domów wczasów dziecięcych, szkół w podmiotach leczniczych, internatów, burs i szkolnych schronisk młodzieżowych.
MEiN doprecyzuje też sposób finansowania oddziałów przygotowania wojskowego. Jest to konieczne z uwagi na fakt, że w roku szkolnym 2021/2022, przez cztery miesiące (od września do grudnia), będą równolegle funkcjonować klasy pierwsze i drugie (z odpowiednio jedną i dwoma godzinami kształcenia). Poza tym zaplanowanych dodatkowych 20 zezwoleń na założenie oddziałów klasy I w 2021 r. sfinansowane zostanie z rezerwy subwencji, z tego względu, że nie wiadomo, w których samorządach się one utworzą.
W tym zakresie przewiduje się kontynuację finansowania uczniów zgodnie z prognozą zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy.
W 2021 r. w prognozie ujęte zostały cztery nowe zawody: murarz-tynkarz, operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych, technik budowy dróg oraz technik spawalnictwa. Jak wyjaśnia MEiN, zawody, które były naliczane do subwencji oświatowej ze zwiększonym finansowaniem na 2020 r., będą kontynuowane w prognozie na 2021 r., a zawody według nowej prognozy zostaną uwzględnione w przypadku uczniów klas I szkół prowadzących kształcenie zawodowe.
Zwiększone finansowanie w ramach subwencji oświatowej wprowadzone w subwencji na 2019 r. i na 2020 r. na zawody, w których jest prognozowane zwiększone zapotrzebowanie na rynku pracy, będzie kontynuowane na uczniów w klasach, na które je naliczono.
W projekcie do odpowiednich wag zostały przypisane nowe zawody szkolnictwa branżowego, w których szkoły mogły rozpocząć kształcenie od roku szkolnego 2020/2021. Są to: mechanik pojazdów kolejowych oraz technik pojazdów kolejowych, technik spawalnictwa oraz zdobnik ceramiki.
Wykreślono natomiast zawody: monter mechatronik, technik budownictwa okrętowego, fototechnik oraz technik cyfrowych procesów graficznych. Od 1 września 2017 r. zawody te zostały zastąpione nowymi: mechatronik, technik budowy jednostek pływających, technik fotografii i multimediów oraz technik grafiki i poligrafii cyfrowej.
Projekt uchyla regulacje odnoszące się do dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowej zasadniczej szkoły zawodowej prowadzonych w branżowych szkołach I stopnia, ponieważ w systemie oświaty takie szkoły i klasy już nie funkcjonują.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
„Co należy zrobić w sytuacji, gdy konkurs na dyrektora szkoły wygrał nauczyciel powołany na wicedyrektora tej szkoły? Czy należy najpierw odwołać go z funkcji wicedyrektora i powierzyć mu stanowisko dyrektora? Czy tylko powierzyć mu funkcje dyrektora, nie odwołując go ze stanowiska?”
Stosownie do …
Publiczne i niepubliczne szkoły podstawowe i ponadpodstawowe, a także szkoły za granicą mogą ubiegać się o uzyskanie wsparcia finansowego w ramach kolejnej edycji programu „Aktywna tablica”. W 2020 r. środki będą przeznaczone przede wszystkim na zakup laptopów wraz ze sprzętem umożliwiającym przetwarzanie dźwięku i głosu. Program będzie finansowany w 80 proc. ze środków budżetu państwa i w 20 proc. z wkładu własnego organów prowadzących. W 2020 r. rząd przeznaczy na ten cel 35 mln zł z budżetu państwa.
W 2020 roku o dofinansowanie mogą ubiegać się:
W 2020 r. wsparcie finansowe może być przeznaczone na zakup laptopów wraz ze sprzętem umożliwiającym przetwarzanie wizerunku i głosu udostępnianego przez ucznia lub nauczyciela w czasie rzeczywistym za pośrednictwem transmisji audiowizualnej.
Szkoły, uprawnione do uzyskania dofinansowania w 2020 r., które w wystarczającym stopniu zostały już wyposażone w laptopy, będą mogły wnioskować o udzielenie wsparcia finansowego w 2020 r. również na zakup innego sprzętu lub pomocy dydaktycznych, w tym:
Szkoły, które złożą wnioski na zakup laptopów w 2020 r. będą zwolnione z wymogu dostępu do internetu na poziomie co najmniej 30 Mb/s.
Wysokość wsparcia finansowego może wynieść maksymalnie 14 tys. zł dla szkoły i nie może przekroczyć 80% wartości całego zakupu. Pozostałe 20% zapewnia organ prowadzący.
Za wkład własny organu prowadzącego uważa się:
Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie Rządowego programu rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych na lata 2020-2024 –„Aktywna tablica”.
Program ten opiera się na założeniu, że jednym z zasadniczych zadań współczesnej szkoły jest rozwijanie kompetencji uczniów przygotowujących ich do życia w społeczeństwie informacyjnym oraz na założeniu, że rozwój kompetencji uczniów w tym zakresie powinien dokonywać się w nowocześnie wyposażonej szkole.
Na program „Aktywna tablica” w latach 2020-2024 jest przewidziana łączna kwota 361 455 000 zł z budżetu państwa, z czego w 2020 r. – 35 000 000 zł Program będzie finansowany w 80 proc. ze środków budżetu państwa i w 20 proc. z wkładu własnego organów prowadzących szkołę, z wyjątkiem przekazania wsparcia na zakup inwestycyjny – wówczas wkład własny wzrośnie do 50 %.
Materiały:
Program Aktywna tablica – uchwała
Program_Aktywna_tablica_-_uchwała.pdf 0.20MB
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 23.10.2020 r. w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Rządowego programu rozwijania szkolnej infrastruktury oraz kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych na lata 2020–2024 – „Aktywna tablica” – Dz.U. z 2020 r. poz. 1883.
Źródło: Ministerstwo Edukacji Narodowej
Ministerstwo Cyfryzacji zachęca wszystkie gminy i powiaty w Polsce, aby do nich dołączyły.
Na pewno doskonale znacie już portal GOV.pl. To serwis, w którym – w jednym miejscu – znajdziecie strony internetowe wszystkich ministerstw, ale i wielu innych instytucji publicznych. Obecnie to ponad 300 witryn. Wszystkie zbudowane są w tym samym wysokim standardzie, spełniają wymogi bezpieczeństwa i dostępności cyfrowej.
Właśnie uruchomiono siostrzany portal – samorzad.gov.pl, na którym swoje internetowe serwisy mogą publikować wszystkie polskie gminy i powiaty. Wystarczy, że się do nas zgłoszą. Jak to zrobić? Wypełniając internetowy formularz.
– Samorzad.gov.pl to serwis zaprojektowany od początku do końca tak, aby odpowiadać na potrzeby zarówno obywateli, jak i samorządowców – mówi minister cyfryzacji Marek Zagórski. – My dostarczamy zaplecze techniczne i serwis, gminy odpowiadają za treści. Dołączenie do portalu jest bezpłatne – dodaje szef MC.
Przed rozpoczęciem prac nad portalem resort cyfryzacji zapytał mieszkańców m.in. o to, jakie informacje są dla nich najważniejsze, ale i o to, co utrudnia im poruszanie się po obecnie funkcjonujących gminnych serwisach internetowych. Mając te informacje stworzono intuicyjny i przystępny serwis. Dostosowano go do nowoczesnych standardów, w tym także do tzw. mobile first. Dzięki temu serwis jest dostępny i czytelny niezależnie od urządzenia, z którego go odwiedzamy.
Samorzad.gov.pl to także ułatwienie i wygoda dla urzędników i gminnych włodarzy. Przenosząc tam swój obecny portal mają pewność, że trafiają w profesjonalne ręce. To koniec zmartwień o utrzymanie strony, czy problemy techniczne. Ministerstwo bierze to na siebie.
Co więcej – samorzad.gov.pl spełnia warunki dostępności cyfrowej, a to już wymóg ustawowy, dla wielu samorządów trudny do spełnienia.
To nie koniec długiej listy zalet nowego serwisu – gminy, które zdecydują się na przeniesienie swojej strony internetowej na samorzad.gov.pl, niejako w pakiecie dostaną możliwość korzystania z Biuletynu Informacji Publicznej, który także dostosowaliśmy do ustawowych wymogów dostępności cyfrowej.
Jeśli nadal nie jesteście przekonani, że warto przenieść gminny portal na samorzad.gov.pl – najmocniejsze argumenty zostawiliśmy na koniec.
Dzięki migracji lokalnych serwisów na nasz portal gminy i powiaty nie będą musiały ponosić kosztów utrzymania oraz zapewnienia bezpieczeństwa danych przed cyberatakami.
Jeśli chcecie wiedzieć, jak wygląda gminna strona na portalu samorzad.gov.pl, możecie to sprawdzić od ręki. Są już z nami powiat konecki (https://samorzad.gov.pl/powiat-konecki/) i gmina Zabrodzie (https://samorzad.gov.pl/gmina-zabrodzie/).
To na koniec szybkie przypomnienie najważniejszych korzyści płynących z przeniesienia portalu na samorzad.gov.pl:
Sami widzicie, że warto dołączyć do samorzad.gov.pl – formularz zgłoszeniowy dla gmin i powiatów.
Wdrożenie serwisu samorzad.gov.pl to jeden z wielu projektów, które MC realizuje z myślą o samorządach. Inne?
System Zapewniania Usług Chmurowych (ZUCH) – to wsparcie wykorzystania rozwiązań chmurowych w administracji publicznej. Portal służy do oferowania usług chmurowych przez dostawców komercyjnych – za jego pośrednictwem każdy urząd będzie mógł kupić wybrane usługi, takie jak narzędzia pracy grupowej, pakiet biurowy, czy wirtualny serwer. Co więcej urzędy będą mogły uzyskać pomoc w zakresie odpowiedniego doboru rozwiązania informatycznego, czy procesu zakupowego. Jedną z kluczowych funkcji systemu jest elektroniczna ankieta, która właścicielom systemów ma ułatwić podejmowanie decyzji w wyborze rodzaju chmury.
Więcej informacji: https://chmura.gov.pl/zuch
– Z myślą o samorządach prowadzimy także kampanię #CyberbezpiecznySamorząd. Jej celem jest podniesienie poziomu odporności systemów informacyjnych administracji publicznej, ale i budowanie świadomości i kompetencji urzędników w zakresie cyberbezpieczeństwa – mówi minister cyfryzacji Marek Zagórski.
W ramach kampanii MC realizuje m.in. szkolenia i ćwiczenia dla urzędników.
I już 2 października rusza kolejna tura szkoleń online. Zapisy startują lada dzień. Więcej informacji na gov.pl/cyfryzacja
Źródło: Ministerstwo Cyfryzacji
Oświata w Polsce nie jest tylko zadaniem rządu. Konieczna jest również współpraca z samorządem. Subwencja oświatowa pochodząca z budżetu państwa czy dotacje państwowe, nie są jedynym źródłem finansowania zadań oświatowych. Zgodnie z polskim prawem zadania te powinny być finansowane również z dochodów własnych samorządów.
MEN sukcesywnie zwiększa nakłady na edukację. Przekazuje też samorządom duże kwoty na wydatki związane z reformą oraz doposażenia szkół w pracownie przedmiotowe. W latach 2016-2020 subwencja oświatowa wzrosła o 9,5 mld złotych. W samym 2020 r. nastąpił znaczący wzrost subwencji – kwota części oświatowej subwencji ogólnej na 2020 r. wzrosła prawie o 3 mld zł w stosunku do subwencji z 2019 r., tj. o 6,2 proc. Subwencja oświatowa w 2020 r. osiągnęła poziom prawie 50 mld zł (49,8 mld zł).
Jak wynika z danych Eurostat w 2017 roku Polska na edukację przeznaczała 4,9 proc. swojego PKB. Średnia w krajach UE wyniosła wówczas 4,7 proc. Już rok później, w 2018 nakłady na edukację wzrosły do 5 proc. PKB, lecz średnia w krajach członkowskich UE pozostała bez zmian.
Dnia 15 września br. Minister Edukacji Narodowej Dariusz Piontkowski wspólnie z wiceministrami: Marzeną Machałek i Maciejem Kopciem uczestniczył w posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, podczas którego przedstawił dane dotyczące finansowania systemu oświaty w Polsce.
– Podczas spotkania rozmawialiśmy o finansach, o danych statystycznych. Przedstawiliśmy stronie samorządowej dane dotyczące subwencji. Pokazaliśmy, że subwencja na przestrzeni lat wyraźnie rośnie. Samorządowcy tego nie kwestionowali. Oczywiście była dyskusja o tym, czy skala tego wzrostu jest taka jaką samorządy by chciały. Widać jednak jasno, że subwencja rośnie i w roku 2020 wynosi prawie 50 mld zł – zaznaczył minister Dariusz Piontkowski podczas konferencji prasowej. Minister podkreślił, że subwencja rośnie, mimo, że z roku na rok zmniejsza się liczba uczniów.
Subwencja oświatowa jest głównym źródłem finansowania zadań oświatowych przez państwo, ale nie jedynym. Samorządy na finansowanie szkół mają również zapewnione dotacje oraz dochody własne, a te w ostatnich latach rosły.
Dane empirycznie nie wskazują na to, aby finansowanie oświaty wpływało negatywnie na sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego lub utrudniało finansowanie innych zadań.
W 2019 r. dochody ogółem JST wzrosły o 26,7 mld zł, tj. 10,6% i wyniosły 278,5 mld zł. W porównaniu do roku 2018 była to kwota 251,8 mld zł. W 2019 o 11,8 mld zł wzrosły też dochody własne JST. Wzrost ten sięgał 9,5 proc. i osiągnął poziom 135,8 mld zł. W 2018 roku była to kwota 124 mld zł.
W 2019 r. dochody samorządów z PIT wzrosły w porównaniu do 2018 roku o 5,2 mld zł, tj. 10,3 proc. i wynoszą 56,1 mld zł. W 2019 r. dochody samorządów z tytułu udziału w podatku CIT wzrosły do 10,9 mld zł. Oznacza to wzrost o 1,2 mld zł w stosunku do 2018 r., tj. o 12,4%.
Pomimo zmniejszenia udziału samorządów w PIT i CIT w pierwszej połowie 2020 roku, łącznie dochody samorządów (subwencje oraz dochody z PIT i CIT) wzrosły w tym czasie o 2 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.
Dodatkowo samorządy mają możliwość kreowania własnej polityki oświatowej oraz swobodę w dysponowaniu finansami. Przykładem może być decyzja dużych samorządów o podwyższaniu wynagrodzenia nauczycielom ponad poziom minimalny wynikający z ustawy – Karta Nauczyciela i rozporządzenia określającego wysokość minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego. Potwierdzają to sprawozdania samorządów na temat wysokości wynagrodzeń. Wynika z nich, że szczególnie duże miasta wydatkują znacząco więcej na wynagrodzenia nauczycieli, niż są do tego zobligowane ustawowo. Zgodnie z przepisami ustawy – Karta Nauczyciela samorządy mogą wypłacać wyższe wynagrodzenia nauczycielom, ale muszą je sfinansować z dochodów własnych.
Warto podkreślić, że dodatkowo samorządy otrzymują również kolejne środki finansowe w związku z epidemią COVID-19. To 12 mld zł na dopłaty do inwestycji lokalnych. Pieniądze przekazane przez rząd można wykorzystać na inwestycje związane ze szkołami i przedszkolami.
W ramach tarczy antykryzysowej wprowadzono rozwiązania dotyczące uelastycznienia gospodarowania środkami publicznymi w samorządach.
Wprowadzono też narzędzia wspierające ich finanse dotyczące m.in. równoważenia strony bieżącej budżetu samorządowego, reguły spłaty zadłużenia JST oraz zmiany zwiększające płynność finansową samorządów w okresie epidemii.
Warto wspomnieć również o dodatkowym wsparciu samorządów w postaci przekazania do szkół i placówek oświatowych środków ochrony. To ponad 50 mln maseczek i 5 mln litrów płynów do dezynfekcji, a także blisko 75 tys. termometrów bezdotykowych.
Materiały:
Źródło: Ministerstwo Edukacji Narodowej