Sposób i tryb przeprowadzania kontroli doraźnych w szkołach publicznych przez kuratorów oświaty w ramach nadzoru pedagogicznego wzbudził zainteresowanie posłów. W interpelacji zapytali ministra m.in. o to, czy takie kontrole mogą być niezapowiedziane, a także powodować przerwanie zajęć z uczniami, oraz czy kontrolerzy mogą wychodzić poza zakres określony w upoważnieniu do kontroli.
Nadzór pedagogiczny uregulowany jest w …
Czy użyty w Karcie Nauczyciela termin „powaga i wiarygodność wysuniętych zarzutów” sprzeciwia się temu, by decyzję o zawieszeniu w obowiązkach dyrektora szkoły oprzeć na anonimowym donosie? Jak rozumieć pojęcie „sprawy niecierpiące zwłoki”? Kwestie te poruszył resort edukacji w odpowiedzi na interpelację poselską, a jednocześnie przypomniał, że prawidłowość decyzji o zawieszeniu podlega …
Minister Finansów w …
(…) rozporządzeniu w sprawie wzoru oświadczenia o uznaniu zasadności zwrotu do budżetu państwa całej nienależnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, określił druk służący do składania przez j.s.t. oświadczenia, o którym mowa w art. 37a ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Stanowisko Rzecznika MŚP Adama Abramowicza w sprawie zapowiedzi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Inspekcji Handlowej, stałego monitoringu cen wybranych artykułów żywnościowych i piętnowania negatywnych praktyk sprzedawców.
Na podstawie ustawy z dn. 13.01.2022 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług – Dz.U. 2022, poz. 196 obniżono stawki VAT na szereg produktów.
Odpowiedzialność karną podmiotów za zakłócanie czynności kontrolnych, do których uprawnione są organy PIP oraz PIS, określono odpowiednio w przepisach ustawy z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), zwanej dalej „k.p.”, w ustawie z dn. 14.03.1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 195) , określanej dalej mianem „PIS” a także w ustawie z dn. 06.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1444), zwanej dalej „k.k.”.
Państwowa Inspekcja Pracy w przyszłym roku planuje przeprowadzić 52 tys. kontroli, a różnymi formami działań prewencyjnych obejmie przynajmniej 30 tys. podmiotów – pracodawców i przedsiębiorców, pracowników, rolników indywidualnych uczniów, studentów i innych.
Uzupełnieniem tej formy działalności mają być porady prawne, o które z roku na rok zwraca się coraz większa grupa pracowników.
Zadaniami o kluczowym znaczeniu dla Państwowej Inspekcji Pracy na lata 2022-2024 będą trzy strategie, którymi objęte zostaną zakłady charakteryzujące się występowaniem dużej liczby wypadków związanych z pracą i wielu zagrożeń zawodowych. Będą to: strategia kontroli i działań prewencyjnych dla sektora budowlanego, strategia kontroli zagrożeń chemicznymi czynnikami środowiska pracy i strategia wzmożonego nadzoru nad zakładami pracy, w których obserwowana jest niepokojąco wysoka liczba wypadków oraz wysokie wskaźniki zagrożeń niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami środowiska pracy.
Z myślą o branży budowlanej zaplanowano trzyletnią kampanię prewencyjno-kontrolną „Budowa. STOP wypadkom!”. Ma ona służyć zwiększeniu skuteczności oddziaływania inspekcji pracy w zakresie podejmowanych działań kontrolno-nadzorczych w podmiotach realizujących prace budowlane przy wsparciu inicjatyw prewencyjnych, informacyjnych i promujących bezpieczną pracę w tym sektorze. Kontrole będą intensyfikowane w okresach prowadzenia wzmożonych prac budowlanych.
W 2022 r. w związku z utrzymującym się stanem epidemii Państwowa Inspekcja Pracy będzie sprawdzać stosowanie się pracodawców do przepisów mających na celu ograniczenie narażenia na zakażenie wirusem SARS-CoV-2 w zakładach pracy, a także realizację obowiązku przekazywania pracownikom informacji o zagrożeniach dla zdrowia i życia oraz o podjętych działaniach ochronnych i zapobiegawczych. Będzie również kontrolować przestrzeganie rozwiązań prawnych wprowadzonych przepisami tarcz antykryzysowych w zakresie prawnej ochrony pracy.
Wśród zadań z zakresu prawnej ochrony pracy, podobnie jak w latach poprzednich, najistotniejsze przyszłoroczne działania mają być skoncentrowane na kontroli prawidłowości zatrudniania na podstawie umów cywilnoprawnych, ograniczeniu naruszeń przepisów o czasie pracy oraz o wypłacie wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. Inspektorzy pracy będą weryfikować przestrzeganie przepisów dotyczących wypłacania minimalnej stawki godzinowej.
Państwowa Inspekcja Pracy kontynuować będzie realizację działań obejmujących przeciwdziałanie i zwalczanie nielegalnego zatrudnienia. Podczas prowadzonych kontroli inspektorzy pracy zweryfikują legalność powierzania i wykonywania pracy zarówno obywateli polskich, jak i cudzoziemców. Działania ukierunkowane będą nie tylko na ujawnianie przypadków pracy niezadeklarowanej, tj. świadczonej całkowicie „na czarno”, ale także zadeklarowanej fałszywie, np. wykonywanej faktycznie w wyższym wymiarze czasu pracy lub za wynagrodzeniem wyższym niż wskazane w umowie o pracę. Za zadanie priorytetowe, przewidziane na rok 2022, uznano czynności kontrolne podejmowane w zakładach pracy, powierzających pracę cudzoziemcom z tzw. krajów trzecich, w tym także w agencjach pracy tymczasowej.
W programie PIP ujęto również zadania o charakterze doradczo-prewencyjnym, priorytetowe dla ochrony pracy i istotne ze względu na wagę problemów, nadając im formę kompleksowych działań. Jednym z takich zadań będzie kampania informacyjno-edukacyjna, zmierzająca do kształtowania kultury pracy respektującej praworządność wśród młodzieży oraz osób wkraczających na rynek pracy.
W ramach dobrze znanych i cenionych programów prewencyjnych pracownicy PIP dotrą z konkretnym wsparciem do tysięcy podmiotów – przede wszystkim do małych i średnich pracodawców, mających problemy z dostosowaniem swoich zakładów do wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia. Szczególna uwaga ma być poświęcona zagadnieniom związanym z prawidłową oceną ryzyka zawodowego, gdyż w dalszym ciągu wiedza w tym zakresie jest niewystarczająca.
Tradycyjnie działania szkoleniowe, informacyjne i doradcze urzędu wspierane będą konkursami.
Na forum międzynarodowym w 2022 r. PIP planuje m.in. przyłączyć się do realizowania czynności kontrolnych i działań prewencyjnych w ramach kampanii Komitetu Wyższych Inspektorów Pracy, która będzie poświęcona przeciwdziałaniu występowania dolegliwości mięśniowo-szkieletowych związanych z pracą. Istotnym elementem aktywności międzynarodowej urzędu ma być także współdziałanie z Europejskim Urzędem ds. Pracy w ramach grup roboczych, wspólnych i uzgodnionych kontroli transgranicznych oraz wspierania kampanii europejskich urzędu, ukierunkowanych na promowanie legalnego zatrudnienia w konkretnych branżach.
gr/PIP
Zasady oraz tryb postępowania kontrolnego prowadzonego przez PIP zostały określone w Rozdziale 4 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1251, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o PIP”.
Polska przoduje w Europie, jeśli chodzi o unikanie zatrudnienia na umowy o pracę. To niechlubna statystyka, dlatego konieczne jest wzmocnienie pozycji osób kontrolujących pracodawców. Powstaje nowy projekt przepisów, które mają wzmocnić uprawnienia inspektorów pracy. O jego zapisach mówiła dla „Rzeczpospolitej” Główna Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko.
Szefowa PIP podkreśla, że jesteśmy liderem na skalę europejską w stosowaniu innych niż pracownicze form zatrudnienia i, wliczając w to sektor rolniczy, dochodzimy już do 3,7 mln osób w Polsce, które wykonują pracę na podstawie różnego rodzaju kontraktów cywilnoprawnych. Samo w sobie nie jest to złe, ale trzeba pamiętać, że zatrudnieni na kontraktach nie korzystają z ochrony, jaką daje prawo pracy, ponadto szacuje się, iż ok. 10 % z tej liczby to osoby zatrudnione niezgodnie z przepisami.
W ocenie inspekcji pracy systemowe zrównanie sytuacji zatrudnionego na etacie i kontrakcie cywilnoprawnym pod względem płaconych podatków i składek powinno rozwiązać ten problem. Uzupełnieniem tego postulatu jest zawarta w projekcie PIP propozycja wyposażenie inspektora pracy w możliwość zmieniania decyzją administracyjną umowy cywilnoprawnej w umowę o pracę w sytuacji, gdy kontrakt cywilnoprawny ma ściśle pracowniczy charakter.
Projekt zawiera także rozwiązania, których realizacja ma uporządkować rynek pracy. Przykładowo chodzi o kwestie dotyczące szkolenia młodocianych do prac odbywających się w warunkach szczególnie niebezpiecznych. W przypadku przemysłu drzewnego wszystkie pyły powstające przy produkcji zostały uznane za rakotwórcze, co wyklucza szkolenie młodocianych. Prowadzi to jednak do tego, że młodociani nie są w stanie nauczyć się zawodu, który planują podjąć w dorosłym życiu.
Proponuje się też zmiany w zakresie umożliwienia rozpoczynania przez inspektorów kontroli przedsiębiorców bez potrzeby wysyłania zawiadomienia z kilkudniowym wyprzedzeniem oraz wyposażenia inspekcji w uprawnienia do prowadzenia czynności operacyjnych. Konieczność realizacji przez inspektorów pracy szeregu obowiązków przewidzianych w prawie przedsiębiorców jest sprzeczne z ratyfikowaną przez Polskę konwencją Międzynarodowej Organizacji Pracy, która przewiduje szerokie uprawnienia inspektorów w czasie kontrolowania przedsiębiorców, bez potrzeby zawiadamiania ich o tym z wyprzedzeniem. Z kolei wyposażenie inspektorów w uprawnienia operacyjne pozwoli im na gromadzenie dowodów w czasie np. obserwacji placu budowy, które będą mogły być później podstawą do wydania decyzji administracyjnej dotyczącej bezpieczeństwa pracy czy legalności zatrudnienia przebywających na jej terenie osób.
Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko zapowiada również rewolucyjne rozwiązanie dla branży budowlanej. – W razie stwierdzenia przez inspektora nieprawidłowości dotyczących np. bezpieczeństwa czy legalności zatrudnienia na budowie mógłby on wystawić nakaz wstrzymania prac skierowany nie do np. podwykonawcy zatrudniającego robotników z naruszeniem przepisów, ale do inwestora, co oznaczałoby wstrzymanie wszystkich prac na takiej budowie do czasu usunięcia nieprawidłowości. Zauważmy, że obecnie w procesie inwestycyjnym bardzo często dochodzi do przerzucenia ryzyka związanego z bezpieczeństwem pracy na wykonawców, którzy są jednak zależni finansowo od inwestora. Przykładowo w Niemczech plan bezpiecznego wykonywania robót budowlanych obejmuje już na etapie planowania inwestycji rozpisanie wszystkich prac z uwzględnieniem środków bezpieczeństwa dla pracowników i środków finansowych niezbędnych do zakupu niezbędnego sprzętu. W Polsce nie uwzględnia się tego przy planowaniu inwestycji, przez co koszty zapewnienia bezpieczeństwa pracowników spadają w całości na podwykonawców – mówi „Rzeczypospolitej” szefowa Państwowej Inspekcji Pracy.
źródło: PIP
Organem uprawnionym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej, w zakresie określonym w ustawie, jest PIP – tak wynika z postanowień art. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1251), zwanej dalej „ustawą o PIP”.
Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 3–4 i 15 ustawy o PIP – do zadań PIP należy:
Kontroli wykonywanej przez PIP podlegają:
pracodawcy oraz
Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Kontrolę przeprowadzają inspektorzy pracy, działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektorów pracy, przy czym Główny Inspektor Pracy (GIP) może wyznaczyć inspektora pracy do wykonywania określonych czynności kontrolnych i stosowania środków prawnych na obszarze działania innego okręgowego inspektora pracy, a także poza terytorium RP, gdzie stosunek pracy podlega przepisom polskiego prawa pracy. Powyższe kontrole, wspólnie z właściwymi inspektorami pracy, mogą również przeprowadzać inni pracownicy PIP posiadający niezbędną wiedzę w przedmiocie kontroli, jak również przedstawiciele zagranicznych służb i instytucji, do zadań których należy ochrona pracy, na podstawie imiennego upoważnienia wydanego odpowiednio przez GIP lub okręgowego inspektora pracy.
Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia w zakresie określonym w art. 10 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o PIP.
Kontrolę przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej, potwierdzającej tożsamość i uprawnienia inspektora pracy lub innego upoważnionego pracownika PIP.
W odniesieniu do kontroli PIP dotyczącej przedsiębiorcy – przeprowadza się ją po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia, które powinno zawierać następujące dane:
W sytuacji gdy okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli u przedsiębiorcy, może być ona przeprowadzona po okazaniu legitymacji służbowej. Kontrolowanemu należy niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia podjęcia kontroli, doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.
Kontrolę przeprowadza się w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz w innych miejscach wykonywania jego zadań lub przechowywania dokumentów finansowych i kadrowych. Poszczególne czynności kontrolne mogą być wykonywane także w siedzibie jednostki organizacyjnej PIP.
Przed podjęciem kontroli inspektor pracy zgłasza swoją obecność podmiotowi kontrolowanemu, z wyjątkiem przypadków, gdy zgłoszenie to mogłoby mieć wpływ na wynik kontroli.
Inspektor pracy jest upoważniony do swobodnego poruszania się po terenie podmiotu kontrolowanego bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz jest zwolniony od rewizji osobistej, także wówczas, gdy przewiduje ją wewnętrzny regulamin podmiotu kontrolowanego (art. 26 ust. 4 ustawy o PIP).
Zgodnie z treścią art. 27 ustawy o PIP podmiot kontrolowany ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały, zapewnić terminowe udzielanie informacji przez pracowników zatrudnionych w podmiocie kontrolowanym oraz przez inne osoby, które są lub były zatrudnione w tym podmiocie, na innej podstawie niż stosunek pracy, udostępnić urządzenia techniczne oraz, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.
Inspektor pracy, przystępując do sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego, a także osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, jest obowiązany okazać legitymację służbową w taki sposób, aby osoba ta mogła odczytać i zanotować jego dane osobowe.
Stosownie do brzmienia art. 23 ust. 1 ustawy o PIP – w toku postępowania kontrolnego inspektor pracy ma prawo:
1) swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego,
2) przeprowadzania oględzin obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy,
3) żądania od podmiotu kontrolowanego oraz od wszystkich pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione, albo które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, a także osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku
z przeprowadzaną kontrolą,
4) żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności podmiotu kontrolowanego, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą,
5) żądania przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy,
5a) żądania od pracodawcy delegującego pracownika na terytorium RP lub osoby działającej w jego imieniu informacji, dokumentów lub oświadczeń w sprawach delegowania pracowników na terytorium RP albo z terytorium RP, dotyczących kontroli, o której mowa w ustawie z dn. 10.06.2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług,
6) zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli
i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją,
7) utrwalania przebiegu i wyników oględzin, o których mowa w pkt 2, za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku,
8) wykonywania niezbędnych dla celów kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń sporządzanych na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby żądania ich od podmiotu kontrolowanego,
9) sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego, a także osób korzystających z usług agencji zatrudnienia, ich przesłuchiwania i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej,
10) korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że udzielenie inspektorowi pracy informacji w sprawach objętych kontrolą przez pracownika lub osobę, o których mowa w pkt 3 na poprzedniej stronie, mogłoby narazić tego pracownika lub osobę na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu udzielenia tej informacji, inspektor pracy może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości tego pracownika lub osoby, w tym danych osobowych.
W razie wydania takiego postanowienia okoliczności, o których mowa wyżej, pozostają wyłącznie do wiadomości inspektora pracy. Protokół przesłuchania pracownika lub osoby wolno udostępniać pracodawcy tylko w sposób uniemożliwiający ujawnienie danych osobowych pracownika bądź wspomnianej osoby. Na postanowienie w sprawie zachowania w tajemnicy tych danych osobowych pracodawcy przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od dnia doręczenia postanowienia. Zażalenie na postanowienie inspektora pracy rozpoznaje właściwy okręgowy inspektor pracy. Postępowanie dotyczące zażalenia toczy się bez udziału pracodawcy i objęte jest tajemnicą służbową.
W przypadku uwzględnienia zażalenia protokół przesłuchania pracownika lub osoby podlega zniszczeniu; o zniszczeniu protokołu należy uczynić wzmiankę w protokole pokontrolnym.
Podczas wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy oraz inne osoby upoważnione do przeprowadzania kontroli (pracownicy nadzorujący czynności kontrolne, biegli, specjaliści) obowiązani są do przestrzegania przepisów bhp, przepisów ppoż. oraz przepisów o ochronie informacji niejawnych.
W czasie wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy współdziała ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi, radami pracowników oraz z SIP.
Ustalenia kontroli dokumentowane są w formie:
Zgodnie z treścią art. 31 ust. 2 ustawy o PIP protokół kontroli powinien zawierać:
Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie – w terminie 7 dni od dnia przedstawienia protokołu.
W myśl art. 31 ust. 6 ustawy o PIP w razie zgłoszenia powyższych zastrzeżeń inspektor pracy przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń – zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu.
Protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany. Odmowa podpisana protokołu przez osobę bądź organ, o których wyżej mowa, nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych w ustawie o PIP.
W protokole nie można dokonywać poprawek, skreśleń ani uzupełnień bez omówienia ich na końcu protokołu, z wyjątkiem sprostowania oczywistych omyłek pisarskich i rachunkowych, które parafuje inspektor pracy, oznaczając parafy datą ich dokonania.
Kopię protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia podmiotowi kontrolowanemu.
Jak już wspomniano – jeśli w toku kontroli nie stwierdzono uchybień – wynik kontroli może być udokumentowany w formie notatki urzędowej, która powinna obejmować zwięzły opis stanu faktycznego stwierdzonego w czasie kontroli. Notatkę podpisuje inspektor pracy, a jej kopię pozostawia podmiotowi kontrolowanemu.
Stosownie do brzmienia art. 11 ustawy o PIP – w razie stwierdzenia naruszenia przepisów dotyczących legalności zatrudnienia właściwe organy PIP są uprawnione odpowiednio do:
1) nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) nakazania: wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
3) nakazania wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
4) zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
5) nakazania, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju,
6) nakazania ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku,
6a) nakazania wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy w przypadku naruszenia trybu, metod, rodzaju lub częstotliwości wykonania tych badań i pomiarów lub konieczności stwierdzenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach,
7) nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę,
a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,
8) skierowania wystąpienia lub wydania polecenia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione w pkt 1–7, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych.
W postępowaniu przed organami PIP w sprawach nieuregulowanych w ustawie o PIP bądź w przepisach wydanych na jej podstawie albo w unormowaniach szczególnych stosuje się przepisy ustawy z dn. 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257).
Decyzje, o których mowa w art. 11 pkt 1–7 ustawy o PIP, wydawane są w formie pisemnej, stanowiącej wpis do dziennika budowy lub ustnej. Polecenia, o których mowa w art. 11 pkt 8 ustawy o PIP, wydawane są w formie ustnej. Decyzja wydana w formie pisemnej bądź wpisu do dziennika budowy, oprócz treści, powinna zawierać oznaczenie organu PIP, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, rozstrzygnięcie, określenie podstawy prawnej, termin usunięcia stwierdzonych uchybień oraz pouczenie o przysługujących podmiotowi kontrolowanemu środkach odwoławczych. Decyzje wydawane w formie ustnej oraz polecenia stosuje się w celu usunięcia ujawnionych w toku kontroli uchybień, jeżeli mogą być one usunięte podczas trwania kontroli lub niezwłocznie po jej zakończeniu. W przypadku wydania decyzji w formie wpisu do dziennika budowy, kopia lub odpis tej decyzji stanowi załącznik do protokołu kontroli.
Od decyzji inspektora pracy wydanej na piśmie lub stanowiącej wpis do dziennika budowy, podmiotowi kontrolowanemu przysługuje odwołanie do okręgowego inspektora pracy. Odwołanie wnosi się w terminie 7 dni od daty otrzymania decyzji.
W razie wniesienia odwołania od decyzji wydanych w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2–4 ustawy o PIP, okręgowy inspektor pracy może wstrzymać jej wykonanie do czasu rozpatrzenia odwołania, jeżeli podjęte przez podmiot kontrolowany przedsięwzięcia wyłączają bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi.
Podmiot kontrolowany, do którego została skierowana decyzja wymieniona w art. 11 pkt 1–7 ustawy o PIP, ma obowiązek informowania odpowiedniego organu PIP o jej realizacji z upływem terminów określonych w decyzji. Powyższą zasadę stosuje się odpowiednio do decyzji ustnych i poleceń.
Podmiot kontrolowany lub organ sprawujący nad nim nadzór, do którego skierowano wystąpienie, jest obowiązany w terminie określonym w wystąpieniu, nie dłuższym niż 30 dni, zawiadomić odpowiedni organ PIP o terminie i sposobie realizacji wniosków pokontrolnych.
W przypadku skierowania wystąpienia, o którym mowa w art. 11 pkt 8 ustawy o PIP – wystąpienie to powinno zawierać wnioski pokontrolne i ich podstawę prawną.
Jeżeli w toku kontroli stwierdzono wykroczenia polegające na naruszeniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia w zakresie określonym w art. 10 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o PIP, właściwy inspektor pracy występuje z wnioskiem do właściwego sądu o ukaranie osób odpowie-dzialnych za stwierdzone nieprawidłowości.
Zgodnie z art. 37 ust. 3 ustawy o PIP, okręgowy inspektor pracy niezwłocznie powiadamia:
Inspektor pracy niezwłocznie zawiadamia o naruszeniu przepisów prawa właściwe organy, a w szczególności:
Na wniosek starosty inspektor pracy powiadamia go o wynikach kontroli podmiotu kontrolowanego.
Szczegółowe zasady współpracy określonych organów nadzoru i kontroli z PIP ustalono w rozp. Prezesa RM z dn. 28.12.2007 r. w sprawie trybu i form współdziałania niektórych organów z Państwową Inspekcją Pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia (Dz.U. Nr 250, poz. 1870). Przepisy wymienionego rozp. zostały omówione w rozdz. XIX pkt 1 komentarza.
W uzasadnionych przypadkach, wobec pracodawcy rozpoczynającego działalność, a także jeżeli nie stwierdzono:
– inspektor pracy może odstąpić od stosowania środków prawnych przewidzianych w art. 33 ustawy o PIP, poprzestając na ustnym pouczeniu o sposobach zgodnego z wymogami prawa zorganizowania pracy i odebraniu od podmiotu kontrolowanego oświadczenia o terminie usunięcia ujawnionych w toku kontroli uchybień.
Stosownie do brzmienia art. 283 § 2 pkt 7 i 8 k.p. kto:
– podlega karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Maciej Ofierski
Stosownie do postanowień art. 184 § 1 k.p. nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i zasad bhp, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy (określana dalej jako „PIP”). Ponadto nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy i warunków środowiska pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna (PIS).
Równocześnie regulacje art. 184 § 3 k.p. odsyłają, w odniesieniu do organizacji i zakresu działania wymienionych organów, do odrębnych aktów prawnych; przepisami tymi są:
» Państwowa Inspekcja Pracy – jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bhp, a także regulacji dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej w zakresie określonym w ustawie o PIP.
Stosownie do postanowień art. 10 ust. 1 ustawy o PIP – do zadań inspekcji należy:
– oznakowania zakładu inżynierii genetycznej lub jego części,
– środków bezpieczeństwa związanych z daną kategorią zamkniętego użycia,
– urządzeń używanych podczas zamkniętego użycia w odniesieniu do danej kategorii zamkniętego użycia określonej w zezwoleniu na prowadzenie zakładu inżynierii genetycznej oraz w zgodzie na zamknięte użycie,
Do zadań nałożonych na PIP należy ponadto nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy:
W ramach swych działań PIP sprawuje także nadzór i kontrolę zapewniania przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów niebędących pracownikami (art. 10 ust. 3 ustawy o PIP).
PIP może również podejmować działania w zakresie prowadzenia badań i pomiarów oraz analizowania zagrożeń powodowanych przez czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy.
» Państwowa Inspekcja Sanitarna – jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego poprzez m.in. nadzór nad warunkami higieny pracy w zakładach pracy. Celem tych działań jest ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych.
Do zakresu działania PIS w dziedzinie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy – oprócz innych czynności – uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych oraz nowych materiałów i procesów technologicznych przed ich zastosowaniem w produkcji lub budownictwie.
Z kolei do zakresu działania PIS w zakresie bieżącego nadzoru sanitarnego należy m.in. kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczących w szczególności utrzymania należytego stanu higienicznego zakładów pracy, warunków zdrowotnych środowiska pracy, a zwłaszcza zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy.
Do zadań PIS w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy również m.in. kontrola:
» Społeczna inspekcja pracy – jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakłady pracy bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w przepisach prawa pracy. Inspekcja, o której mowa, reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe. Podstawy prawne funkcjonowania omawianego organu kontrolnego określono w ustawie z dnia 24.06.1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 567, ze zm.).
» Inne organy posiadające uprawnienia kontrolne – oprócz uprzednio wymienionych podmiotów określonymi uprawnieniami w zakresie kontroli nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy dysponują także inne organy. Należą do nich związki zawodowe, których uprawnienia we wspomnianym obszarze kształtują regulacje ustawy z dnia 23.05.1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 263). W tym kontekście trzeba także wymienić organy zakładowe, a mianowicie służbę bhp oraz komisję bhp. Więcej informacji na temat funkcjonowania tych podmiotów zawarto w rozdz. XVI pkt 1 komentarza.
W myśl art. 13 ustawy o PIP kontroli wykonywanej przez ten organ podlegają:
Zasady współpracy wybranych instytucji zajmujących się nadzorem i kontrolą z PIP określono w rozp. Prezesa RM z dnia 28.12.2007 r. w sprawie trybu i form współdziałania niektórych organów z Państwową Inspekcją Pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz legalności zatrudnienia (Dz.U. Nr 250, poz. 1870).
W § 1 ust. 1 wymienionego rozp. ustalono ramy współdziałania w zakresie bhp między PIP a określonymi podmiotami. Współpraca, o której mowa, dotyczy następujących organów:
W obrębie wspomnianego współdziałania organy nadzoru
i kontroli oraz organy Państwowej Inspekcji Pracy w szczególności:
Na wniosek organów Państwowej Inspekcji Pracy organy nadzoru i kontroli – z wyłączeniem Inspekcji Ochrony Środowiska:
W § 1 ust. 2 cyt. rozp. określono podmioty współdziałające z PIP w zakresie legalności zatrudnienia; współdziałanie to dotyczy:
W ramach współpracy, o której mowa powyżej, organy nadzoru i kontroli podejmują w szczególności następujące działania:
Rzeczoznawca ds. bhp, posiadający uprawnienia nadane przez GIP, jest upoważniony do opiniowania projektów nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, pod względem zgodności z przepisami bhp oraz wymaganiami ergonomii (art. 9 ust. 3 ustawy o PIP).
Uprawnienia rzeczoznawcy ds. bhp mogą być nadane osobie spełniającej kryteria kwalifikacyjne określone w art. 9 ust. 2 ustawy o PIP. Szczegółowe warunki oraz tryb nadawania i cofania tych uprawnień ustalono w rozp. MPiPS z dnia 19.12.2007 r. w sprawie rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 247, poz. 1835, ze zm.).
W wymienionym rozp. ustanowiono ponadto wymagania dotyczące opinii rzeczoznawców odnoszących się do obiektów budowlanych lub ich części (nowo budowanych bądź przebudowywanych).
Maciej Ofierski
