Interpelacja nr 24282 do ministra finansów w sprawie raportu „Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych. Analiza praktyki stosowania art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej”

Szanowny Panie Ministrze,

w 2019 r. opublikowany został raport „Instrumentalne wszczynanie postępowań karnych skarbowych w trakcie postępowań kontrolnych i podatkowych. Analiza praktyki stosowania art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej” przygotowany przez specjalistów ds. prawa podatkowego w oparciu o dane dotyczące postępowań kontrolnych i powiązanych z nimi postępowań karnych skarbowych prowadzonych w latach 2008-2014 uzyskane w trybie dostępu do informacji publicznej.

Wyniki analizy pokazały, że wszczynanie postępowań karnych skarbowych przed wydaniem decyzji kończącej postępowanie w administracyjnym toku instancji jest praktyka nagminną i służy prawie wyłącznie zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z uwagi na możliwy jego upływ przed zakończeniem postępowania wymiarowego.

Autorzy raportu podkreślają jednocześnie, że działania organów podatkowych, do których kierowano wnioski o udostępnienie informacji publicznej, wskazywały na brak woli udostępnienia tych informacji i że ten stan rzecz nie uległ zmianie – tzn. że organy skarbowe nadal odmawiają przekazania autorom danych o wszczynaniu postępowań karnych skarbowych za kolejne lata.

W związku z powyższym stanem faktycznym, proszę o udzielenie odpowiedzi na zamieszczone niżej pytania.

1. Czy prawdą jest, że resort w żaden sposób nie odniósł się do publikacji raportu, a jeśli tak, to dlaczego?

2. Czy prawdą jest, że organy skarbowe nadal odmawiają przekazania autorom raportu danych o wszczynaniu postępowań karnych skarbowych za kolejne lata?

3. Czy prawdą jest, że utrudnienia lub ograniczenia możliwości uzyskiwania dostępu do informacji publicznej w przedmiotowym zakresie wynikają z chęci ukrywania przez organy informacji na temat instrumentalnego stosowania art. 70 § 6 pkt 1 o.p.?

4. Czy resort prowadzi własne statystyki i analizy w zakresie wykorzystywania przez organy podatkowe art. 70 § 6 pkt 1 o.p.?

5. Czy w ocenie resortu art. 70 § 6 pkt 1 o.p. jest wykorzystywany instrumentalnie jako czynność pozorna służąca zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z uwagi na możliwy jego upływ przed zakończeniem postępowania wymiarowego?

Z poważaniem

Krzysztof Piątkowski , Poseł na Sejm RP

25-05-2021 r.

Odpowiedż na interpelację nr 24282

Na wstępie pragnę zapewnić Panią Marszałek, że Ministerstwo Finansów z uwagą zapoznało się z ww. raportem, nadesłanym do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 17 lutego 2020 r. przez Pana Andrzeja Ladzińskiego.

Przedmiotowy raport, po szczegółowej analizie, został udostępniony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 23 marca 2020 r. jednostkom podległym, z poleceniem podjęcia działań zmierzających do wyeliminowania ewentualnych przypadków instrumentalnego wszczynania postępowań przygotowawczych w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Działania w tym obszarze są nadal kontynuowane i znajdują się w stałym zainteresowaniu Resortu Finansów.

Dokonana analiza poruszonych w raporcie kwestii koncentrowała się przede wszystkim na podjęciu zmian w działaniach organizacyjnych organów Krajowej Administracji Skarbowej, usprawniających wewnętrzne procedury i podnoszących szybkość oraz jakość realizowanych zadań z zakresu prowadzonych postępowań przygotowawczych.

Podkreślenia wymaga, że informacja publiczna podlega udostępnieniu w trybie oraz w sposób określony w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2020 r. poz. 2176). Zgodnie z ww. ustawą, odmowa udostępnienia informacji publicznej przez organ władzy publicznej następuje w drodze decyzji, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2021 r. poz. 735).

Na decyzję tę przysługują stosowne środki zaskarżenia przewidziane w Kpa oraz skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325, z późn. zm.) co zapewnia ochronę sądową praw osób wnioskujących o udostepnienie przedmiotowej informacji.

Ponadto z posiadanych przeze mnie informacji wynika, że autorzy raportu nie występowali do Ministerstwa Finansów o przekazanie danych za kolejne lata w zakresie postępowań karnych skarbowych (raport obejmował dane za lata 2008-2014).

Natomiast, jeżeli były takie zapytania skierowane do innych organów Krajowej Administracji Skarbowej, to jak wskazano powyżej, podlegały one rozpatrzeniu w sposób i w trybie przewidzianym w ustawie o dostępie do informacji publicznej. W związku z tym ocena prawidłowości decyzji odmawiających udzielenia tych informacji, o ile takie były wydane, na skutek złożonych środków odwoławczych, podlega badaniu w postępowaniu odwoławczym lub w postępowaniu sądowym.

W zakresie prowadzonych przez Resort Finansów statystyk i analiz w zakresie wykorzystywania przez organy podatkowe art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej pragnę poinformować, że od 2020 r. Ministerstwo Finansów monitoruje i analizuje w systemie kwartalnym, z tytułu sprawowanego nadzoru nad finansowymi organami postępowania przygotowawczego, działania izb administracji skarbowych w zakresie spraw przekazywanych do komórek właściwych do wszczęcia postępowania przygotowawczego w terminie późniejszym niż 12 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Dodatkowo w tej sprawie Krajowa Administracja Skarbowa prowadzi także stały dialog z Rzecznikiem Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Analizując zgromadzone dane za 2020 r., dotyczące wszczętych postępowań przygotowawczych, w sprawach przekazanych na 12 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego do ogólnej liczby wszczętych postępowań przygotowawczych przez naczelników urzędów skarbowych i naczelników urzędów celno#skarbowych należy zauważyć, iż sprawy te stanowią średnio 3,7% ogółu wszczętych postępowań przygotowawczych.

Odnosząc się natomiast do pytania piątego interpelacji, na wstępie należy podkreślić, że przypadki instrumentalnego wszczynania postępowania przygotowawczego, w celu zawieszenia biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego, nie zasługują na aprobatę Krajowej Administracji Skarbowej.

Niezależnie od powyższego pragnę jednak zwrócić uwagę, że na gruncie prowadzonych postępowań przygotowawczych, prawidłowość wszczętego postępowania przygotowawczego należy oceniać pod kątem wystąpienia w danej sprawie przesłanki wszczęcia tego postępowania, określonej w art. 303 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 534 i 1023), tj. uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa.

Kwestia ta może zostać ustalona jedynie na podstawie zbadania materiałów, które były podstawą do podjęcia decyzji o wszczęciu dochodzenia lub śledztwa w konkretnej sprawie. Zatem formułowanie wniosków o instrumentalnym wszczynaniu postępowania przygotowawczego, na podstawie wybiórczych okoliczności i materiałów z prowadzonego postępowania przygotowawczego, może budzić wątpliwości, co do ich słuszności i prawidłowości w kontekście wyżej przywołanego przepisu Kpk, określającego przesłankę do wszczęcia postępowania przygotowawczego.

Należy również podnieść, iż zgodnie z zasadą legalizmu wyrażoną w art. 10 § 1 Kpk, organy powołane do ścigania są obowiązane do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego o czyn ścigany z urzędu. Organ ścigania jest zobowiązany podejmować działania do czasu przedawnienia karalności czynu zabronionego. Nie może więc zrezygnować z realizacji ustawowych obowiązków w sytuacji uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa tylko dlatego, że zbliża się termin przedawnienia zobowiązania podatkowego, a w związku z tym jego działania mogą zostać ocenione jako instrumentalne wszczęcie dochodzenia lub śledztwa w celu wywołania skutku określonego w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

W związku z powyższym formułowanie oceny w zakresie instrumentalnego wszczynania postępowania przygotowawczego powinno być poprzedzone wnikliwym zbadaniem okoliczności oraz zgromadzonego materiału w danej sprawie, pod kątem prawidłowości realizowanych czynności organów ścigania, w tym wszczęcia dochodzenia lub śledztwa.

Mam nadzieję, że przedstawione wyjaśnienia stanowią wyczerpującą odpowiedź na złożoną interpelację i spotkają się z uprzejmą akceptacją Pani Marszałek.

Z upoważnienia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Magdalena Rzeczkowska

Warszawa, dnia 11 czerwca 2021 r.

źródło: sejm.gov.pl