Szczegółowe zasady wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców w RP określono w obowiązujących od dn. 02.05.2015 r. przepisach rozp. MPiPS z dn. 01.04.2015 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz.U. poz. 543). Powyższe regulacje stanowią rozwinięcie podstawowych unormowań w zakresie zatrudniania cudzoziemców zawartych w rozdz. 16 ustawy z dn. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2015 r. poz. 149, ze zm.), zwanej dalej „ustawą o promocji zatrudnienia”, .

Podstawa prawna wydania zezwolenia na pracę oraz typy zezwoleń

Zgodnie z § 3 ust. 1 wymienionego na wstępie rozp., zezwolenie na pracę jest wydawane na pisemny wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Wzór tego wniosku określono w zał. nr 1 do cyt. rozp.

W § 2 omawianego rozp. wyszczególniono typy obecnie obowiązujących zezwoleń na pracę – należą do nich następujące typy tych dokumentów:

1)  A – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP,

2)  B – dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przez okres przekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy,

3)  C – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.),

4) D – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium RP i jest delegowany na terytorium RP w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa),

5) E – dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium RP na okres przekraczający 3 miesiące w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2–4.

Przedłużenie zezwolenia na pracę

Przedłużenie zezwolenia następuje na pisemny wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, złożony nie wcześniej niż w terminie 90 dni i nie później niż w terminie 30 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia.
Wzór wniosku o przedłużenie zezwolenia jest określony w zał. nr 3 do cyt. rozp., zaś wzór przedłużenia zezwolenia ustalono w zał. nr 4 do tego rozp.

Przedłużenie zezwolenia jest wydawane na okres oznaczony datami.

Szczególny tryb wydania zezwolenia na pracę

W § 5 cyt. rozp. określono tryb wydania zezwolenia na pracę w przypadku gdy warunkiem jego wydania jest uzyskanie przez podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi informacji, o której mowa w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia. Chodzi tutaj o informację przedstawioną przez starostę właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca dotyczącą braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. Informacja ta odnosi się do zezwolenia na pracę cudzoziemca wykonującego na terytorium RP pracę na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium RP.

W omawianej sytuacji starosta:

• przyjmuje od podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi ofertę pracy,
• niezwłocznie sprawdza, czy wśród zarejestrowanych w PUP osób są kandydaci spełniający wymagania określone w ofercie pracy,
• informuje podmiot składający ofertę o liczbie kandydatów spełniających wymagania określone w ofercie pracy, w tym o liczbie obywateli polskich i cudzoziemców, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia,
• w uzgodnieniu z podmiotem składającym ofertę kieruje do niego kandydatów – obywateli polskich i cudzoziemców, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia,
• dokonuje analizy wysokości proponowanego wynagrodzenia w odniesieniu do wysokości wynagrodzenia w takim samym lub porównywalnym zawodzie lub rodzaju pracy,
• w terminach określonych w art. 88c ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia wydaje podmiotowi powierzającemu wykonywanie pracy
  cudzoziemcowi informację na temat możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi obejmującą obywateli polskich i cudzoziemców, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia, zarejestrowanych jako bezrobotni lub poszukujący pracy, uwzględniającą liczbę kandydatów skierowanych do pracodawcy w związku ze zgłoszoną ofertą pracy, jeżeli byli do pracodawcy kierowani, ocenę adekwatności wskazanych wymagań w stosunku do stanowiska lub rodzaju oferowanej pracy oraz ocenę proponowanej wysokości wynagrodzenia w stosunku do poziomu wynagrodzeń dla porównywalnych zawodów lub rodzajów pracy na lokalnym rynku pracy,
• w przypadku gdy wydał informację o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, kieruje kandydatów spełniających wymagania określone w ofercie pracy, niebędących obywatelami polskimi i cudzoziemcami, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia, do podmiotu składającego ofertę pracy,
  w uzgodnieniu z tym podmiotem.

W ofercie, o której wyżej mowa, podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi wskazuje na potrzebę uzyskania informacji przewidzianej w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia. W toku omawianego postępowania starosta nie bierze pod uwagę wskazanych w ofercie pracy wymagań, jeżeli są one zaniżone lub zawyżone w stosunku do pracy, którą cudzoziemiec ma wykonywać.

Jeżeli z analizy rejestrów bezrobotnych i poszukujących pracy wynika możliwość pozyskania co najmniej jednego odpowiedniego kandydata spośród obywateli polskich i cudzoziemców, o których mowa w art. 87 ust. 1 pkt 1–11 ustawy o promocji zatrudnienia, spełniającego wymagania określone w ofercie pracy, a podmiot składający ofertę, bez uzasadnionych przyczyn, nie wyraził zgody na skierowanie takiego kandydata lub nie przyjął go do pracy, starosta w informacji wskazanej w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia stwierdza możliwość zaspokojenia potrzeb kadrowych podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Wzór informacji, o której mowa w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia, przedkładanej przez starostę określono w zał. nr 5 do cyt. rozp.

Dokumenty dołączane do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę lub jego przedłużenie

Stosownie do brzmienia § 6 ust. 1 cyt. rozp., do wniosku o wydanie zezwolenia dołącza się:

1) dokument z właściwego rejestru potwierdzający status prawny i formę lub charakter działalności prowadzonej przez pracodawcę zagranicznego – w przypadku wniosku o zezwolenie typu C, D lub E;

2) ważny dowód osobisty lub ważny dokument podróży, albo jeżeli takiego dokumentu nie posiada i nie może go uzyskać, inny ważny dokument potwierdzający tożsamość – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest osoba fizyczna;

3) umowę spółki – w przypadku gdy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka cywilna albo akty notarialne o zawiązaniu spółki – jeżeli podmiotem powierzającym wykonywanie pracy przez cudzoziemca jest spółka akcyjna w organizacji;

4) kopię wszystkich wypełnionych stron z ważnego dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek, a w przypadku, gdy cudzoziemiec nie posiada ważnego dokumentu podróży i nie ma możliwości jego uzyskania – kopię innego ważnego dokumentu potwierdzającego jego tożsamość;

5) dokumenty potwierdzające zaistnienie okoliczności, o których mowa w art. 88c ust. 8 ustawy o promocji zatrudnienia;

6) informację, o której mowa w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy, wydaną nie wcześniej niż 180 dni przed złożeniem wniosku, a w przypadkach uzasadnionych przez starostę – 90 dni przed dniem złożenia wniosku – jeżeli jest ona wymagana;

7) kopię zeznania o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty przez podmiot powierzający wykonywanie pracy jako podatnika podatku dochodowego od osób prawnych w roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B;

8) dokumenty potwierdzające stan zatrudnienia za okres roku poprzedzającego złożenie wniosku – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B;

9) dokumenty potwierdzające okoliczności, o których mowa w art. 88c ust. 4 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B, jeżeli przesłanką wydania zezwolenia jest wykazanie tych okoliczności;

10) informację o aktualnym stanie zatrudnienia w podmiocie powierzającym wykonywanie pracy cudzoziemcowi – w przypadku wniosku o zezwolenie typu B, jeżeli strona wnioskuje o wydanie zezwolenia na okres przekraczający 3 lata;

11) umowę, na podstawie której usługa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest lub będzie świadczona – w przypadku wniosku o zezwolenie typu D;

12) dokument sporządzony przez pracodawcę użytkownika, potwierdzający uzgodnienie w zakresie skierowania cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej – w przypadku gdy podmiotem powierzającym pracę jest ta agencja;

13) dokumenty potwierdzające powiązania, o których mowa w art. 88 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia;

14) dowód wpłaty, o której mowa w art. 90a ust. 1 ustawy;

15) dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań określonych w odrębnych przepisach, które mogą mieć wpływ na wynik postępowania.

Podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi, który ubiega się o wydanie zezwoleń równocześnie dla więcej niż jednego cudzoziemca, do składanych wniosków może dołączyć po jednym egzemplarzu dokumentów wyżej wymienionych w pkt 1–3 i 6–13. Informacja starosty, o której mowa w pkt 6, może być dołączona w jednym egzemplarzu, jeżeli wszyscy cudzoziemcy, których dotyczą wnioski, będą wykonywać pracę, której ta informacja dotyczy. W przypadku ubiegania się równo-cześnie o przedłużenie zezwolenia dla więcej niż jednego cudzoziemca powyższe zasady stosuje się odpowiednio.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, składając wniosek o przedłużenie zezwolenia, przedstawia:

• dokumenty wymienione w § 6 ust. 1 cyt. rozp.,
• umowę między podmiotem powierzającym wykonywanie pracy
  a cudzoziemcem, będącą podstawą wykonywania pracy zgodnie
  z zezwoleniem na pracę – w przypadku wniosku o przedłużenie zezwolenia typu A, C, D lub E,
• dokumenty potwierdzające opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli były wymagane w związku z wykonywaniem pracy przez cudzoziemca.

Dokumenty sporządzone w języku obcym, z wyjątkiem dowodów osobistych lub dokumentów podróży, służące za dowód w postępowaniu o wydanie zezwolenia, składa się wraz z ich tłumaczeniem na język polski, dokonanym przez tłumacza przysięgłego.

Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi do wniosku o wydanie zezwolenia dołącza kopie dokumentów wskazanych w § 6 ust. 1 pkt 1–5 i 7–15 cyt. rozp., a do wniosku o przedłużenie zezwolenia kopie dokumentów, o których mowa w § 6 ust. 3 cyt. rozp.

Wnioskodawca potwierdza w drodze oświadczenia na piśmie wypełnienie określonych wymagań (wynikających z art. 88c ust. 1 pkt 1, ust. 6 i art. 88j ust. 1 pkt 3–7 i 9 ustawy o promocji zatrudnienia).

Ponadto, wojewoda może zażądać przedstawienia dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań wskazanych powyżej oraz określonych w art. 88h ustawy o promocji zatrudnienia.

Wydawanie zezwoleń bez względu na szczegółowe warunki wydawania tych dokumentów

W przepisach rozp. MPiPS z dn. 29.01.2009 r. w sprawie określenia przypadków, w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest wydawane bez względu na szczegółowe warunki wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców (Dz.U. z 2015 r. poz. 97), wskazano okoliczności uzasadniające wydanie przez wojewodę zezwolenia na pracę z pominięciem procedury ustanowionej w art. 88c ustawy o promocji zatrudnienia.

Tak więc, zgodnie z § 2 wymienionego rozp., wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez uwzględnienia warunków określonych w art. 88c ust. 1–5 i 7 ustawy o promocji zatrudnienia, w przypadku cudzoziemca:

• będącego członkiem rodziny pracownika przedstawicielstwa dyplomatycznego, urzędu konsularnego, organizacji międzynarodowej lub ich przedstawicielstwa, wykonującego pracę w RP na podstawie umów i porozumień międzynarodowych,
• wykonującego pracę jako prywatna służba domowa pracowników przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, organizacji międzynarodowych lub ich przedstawicielstw,
• uprawnionego na zasadach określonych w aktach prawnych wydanych przez organy powołane na mocy Układu ustanawiającego stowarzyszenie między EWG a Turcją, podpisanego w Ankarze dnia
  12 września 1963 r. (Dz.Urz. WE L 217 z 29.12.1964, str. 3687; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 11, t. 11, str. 10).

Z kolei w myśl § 3 cyt. rozp., wojewoda wydaje zezwolenie na pracę bez konieczności uzyskania informacji, o której mowa w art. 88c ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia, w odniesieniu do:

1)  cudzoziemca upoważnionego do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie znajdującym się na terytorium RP,

2)  obywatela Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, wykonującego prace pielęgnacyjno-opiekuńcze lub jako pomoc domowa na rzecz osób fizycznych w gospodarstwie domowym,

3)  obywatela Republiki Armenii, Republiki Białorusi, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, który w okresie bezpośrednio poprzedzającym złożenie wniosku o wydanie zezwolenia na pracę wykonywał przez okres nie krótszy niż 3 miesiące pracę dla tego samego podmiotu i na tym samym stanowisku na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej, jeżeli przed podjęciem przez cudzoziemca pracy PUP, właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, zarejestrował pisemne oświadczenie tego podmiotu o zamiarze powierzenia wykonywania pracy temu cudzoziemcowi – pod warunkiem przedstawienia zarejestrowanego oświadczenia i umowy oraz dokumentów potwierdzających opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli były wymagane w związku z wykonywaniem pracy,

4)  cudzoziemca – trenera sportowego lub sportowca, wykonującego pracę na rzecz klubów sportowych i innych podmiotów, których działalność statutowa obejmuje upowszechnianie kultury fizycznej
i sportu,

5)  lekarza i lekarza dentysty, odbywającego szkolenie lub realizującego program specjalizacji, na podstawie przepisów w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów.

Maciej Ofierski