7 kwietnia 2023 roku wchodzą w życie przepisy o pracy zdalnej, której definicja została na stałe wpisana do Kodeksu pracy. Co to oznacza dla pracowników? Jakie będą uprawnienia pracodawców? Odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu pracy wdrażającą dwie unijne dyrektywy – tzw. dyrektywę rodzicielską oraz work-life balance. – To odpowiedź na zmieniające się trendy na rynku pracy, a także wprowadzenie rozwiązań ułatwiających pracującym rodzicom godzenie życia zawodowego z rodzinnym – mówi minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
Sejm przyjął nowelizację Kodeksu pracy, która wprowadza na stałe możliwość pracy zdalnej. Przepisy w tym zakresie przygotowało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
Aż 79,6% firm działających w Polsce było aktywnych innowacyjnie w 2021 roku – wynika z IV edycji badania Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw”. To ponad dwa razy więcej, niż jeszcze w poprzedniej edycji badania. Jak niemal jednomyślnie przyznają ankietowani przedsiębiorcy, działalność w kierunku wdrażania nowych lub ulepszonych rozwiązań to klucz do ogólnego rozwoju firmy.
Znane są już wyniki IV edycji cyklicznego badania „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) wśród mikro-, małych, średnich i dużych firm. Jego celem jest diagnoza stanu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i czynników, które ją kształtują. Wnioski są jednoznaczne – od poprzedniej edycji badania z 2020 roku polski biznes wyraźnie przekonał się do podejmowania działalności innowacyjnej.
Polskie firmy w kierunku innowacji
Aż 79,6% firm działających w Polsce wprowadziło lub próbowało wdrożyć w 2021 r. przynajmniej jedną innowację. To ponaddwukrotny wzrost względem poprzedniej edycji badania, gdzie odsetek ten wyniósł 34,7%. W II odsłonie badania firm aktywnych innowacyjnie było 35,8%, zaś w I – 32,3%. Skutecznie innowacje wdrożyło 75,1% z firm poddanych badaniu, przy czym w minionych edycjach badania było to kolejno (idąc wstecz): 30,1%, 32,4% i 30,1%. Jedynie 5,6% firm można określić jako nieskutecznych innowatorów, czyli takich, którzy przerwali, zaniechali lub nie ukończyli realizowanego projektu innowacyjnego. Co warte odnotowania, im większe i bardziej zaawansowane projekty były realizowane przez firmy, tym wyższy był odsetek niepowodzeń.
Raport wykazuje wyraźną zależność między wielkością firmy a podejmowaną aktywnością innowacyjną. Większe firmy częściej dążą do wprowadzania korzystnych zmian i cześciej są w tym zakresie skuteczne. Jednocześnie duże przedsiębiorstwa przodują we wdrażaniu nowych rozwiązań produktowych, przy czym mikroprzedsiębiorstwa – we wdrażaniu innowacyjnych procesów biznesowych.
W 2021 r. polskie firmy koncentrowały się na innowacjach w zakresie procesów biznesowych (67,1%). Innowacje produktowe w zakresie wyrobów lub usług wprowadzało zaś 29,8% przedsiębiorstw.
Powody do innowacji
Wśród motywacji do podejmowanych działań innowacyjnych wśród polskich przedsiębiorców dominuje postawa reaktywna. Firmy decydują się na innowacyjne rozwiązania, chcąc reagować na zmieniające się potrzeby klientów, nadążać za konkurencją oraz nowymi trendami na rynku. Źródłem innowacji jest często także zewnętrzne otoczenie przedsiębiorstwa. Osobami decyzyjnymi, w zakresie podejmowanej aktywności innowacyjnej w firmach, są te obejmujące pozycje zarządcze, natomiast w większych firmach dodatkowo inicjatywa wypływa ze strony zespołów organizacyjnych, kreatywnych czy B+R.
90,8% przedsiębiorstw podejmujących działania innowacyjne w 2021 r. przyznało, że przyczyniły się one do ogólnego rozwoju firmy. Innymi benefitami z dążenia do innowacji były: podniesienie jakości usług i wyrobów (83,6%) oraz zwiększenie wydajności pracy (83,4%).
Czynniki sprzyjające i bariery dla innowacji
Wśród najczęściej wskazywanych przez firmy trudności dla podejmowania działań innowacyjnych były bariery administracyjne (77,9%). Oczywistym czynnikiem mającym wpływ na podjęcie działalności innowacyjnej jest także kwestia finansowa (72,2% wskazań). W 2021 r. łącznie ponad jedna trzecia przedsiębiorstw innowacyjnych przeznaczyła na ten cel nie więcej niż 50 tys. zł, a w przypadku co dziesiątej firmy innowacyjnej nakłady były nie większe niż 10 tys. zł. Głównym źródłem finansowania działalności innowacyjnej firm w 2021 r. były środki własne, niemniej przedsiębiorcy często decydowali się też na pozyskiwanie zewnętrznych źródeł finansowania. Najczęściej decydowano się na dotacje z funduszy unijnych (45,9%).
Firmy wskazywały też na bariery takie jak: trudności w pozyskaniu wykwalifikowanych pracowników (60,1% wskazań), brak czasu na myślenie o innowacjach (56,2%), skomplikowane i nieprzystosowane do specyfiki działalności innowacyjnej przepisy prawa / nieznajomość przepisów po stronie firmy (52,9%) oraz niewystarczający dostęp do wiedzy na temat najnowszych rozwiązań / najnowszych trendów (51,9%).
Innym aspektem mającym wpływ na działalność innowacyjną jest szeroko rozumiane otoczenie zewnętrzne podmiotów. Wsparciem dla wdrażania innowacji są współpracujące z przedsiębiorstwami jednostki sektora publicznego (wskazane przez 26,1% firm innowacyjnych i 30,7% firm nieskutecznie realizujących projekt innowacyjny) klienci, dostawcy i konkurenci firm (odpowiednio 25,6% i 17,7%) oraz sektor nauki obejmujący szkoły wyższe, instytuty badawcze, w tym PAN (odpowiednio 4,2% oraz 4,9%). Przy współpracy w obszarze działalności innowacyjnej z innymi podmiotami gospodarczymi, ponad trzy czwarte przedsiębiorstw podejmujących taką współpracę wskazało na obszar wspólnych prac koncepcyjnych, burzy mózgów czy też wymiany pomysłów (76,7%).
Wskaźnik Dojrzałości Innowacyjnej
Wskaźnik Dojrzałości Innowacyjnej (WDI) to syntetyczna miara ilustrująca poziom innowacyjności polskich firm. Średnia wartość wskaźnika w IV edycji badania wyniosła 32,10 na 100 punktów (w III edycji było to 19,02 pkt.). Zarówno ogólna wartość WDI, jak i wartość składających się na WDI wskaźników cząstkowych (infrastruktura i zarządzanie, kapitał relacyjny, zwrot z innowacji, otoczenie innowacji) wzrosła w porównaniu do wcześniejszych edycji, co pozwala stwierdzić, że dojrzałość innowacyjna polskich przedsiębiorstw wzrosła.
Tegoroczna edycja badania „Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” zaowocowała obszernym i szczegółowym opracowaniem, prezentującym przekrojową kondycję polskich firm. Wyniki badań dowodzą, że polski biznes rozwija się dzięki innowacjom. Dzisiaj już niemal 4 na 5 firm można uznać za takie, które podejmują działalność w tym kierunku. Proaktywna postawa polskich przedsiębiorców, gotowość na zmiany i dążenie do biznesu skrojonego na miarę obecnych i przyszłych potrzeb jego klientów, choćby i motywowana celem niepozostawania w tyle względem konkurencji, skutkują tym, że coraz bardziej doceniana jest potrzeba rozwoju i nowych rozwiązań. 9 na 10 przedsiębiorców przyznaje, że działania proinnowacyjne w jakimkolwiek obszarze doprowadziły do ogólnego rozwoju biznesu. A skoro świadomość tej zależności jest tak wysoka, to pozostaje nam liczyć, że apetyt na innowacje będzie stale wzrastał, z korzyścią zarówno dla przedsiębiorców, jak i konsumentów oraz całej gospodarki.
O badaniu
„Monitoring innowacyjności polskich przedsiębiorstw” to cykliczne badanie realizowane w latach 2017-2023 przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, którego celem jest diagnoza stanu innowacyjności polskich przedsiębiorstw i czynników ją kształtujących.
Badanie dostarcza danych pozwalających rozpoznać: skalę działalności innowacyjnej polskich przedsiębiorstw, rodzaje i źródła działalności innowacyjnej, współpracę z innymi podmiotami w procesie innowacyjnym, jak również zagadnienie ochrony prawnej innowacyjnych rozwiązań, innowacyjności w kontekście umiędzynarodowienia, korzyści płynących z działalności innowacyjnej oraz uwarunkowań rozwoju działalności innowacyjnej.
Badanie realizowane jest za pomocą technik ilościowych (CATI) oraz jakościowych (IDI i FGI) w grupie mikro- (bez samozatrudnionych), małych, średnich i dużych przedsiębiorstw.
Badanie ilościowe w IV edycji monitoringu zostało zrealizowane w okresie 11 lutego – 7 kwietnia 2022 roku na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej wynoszącej 1787 firm.
Badanie jest elementem działań związanych z prowadzeniem monitoringu Narodowego Systemu Innowacji (NSI) w ramach projektu pozakonkursowego Centrum analiz i pilotaży nowych instrumentów – inno_LAB (poddziałanie 2.4.1 POIR), realizowanego przez Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości i Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii.
źródło: parp.gov.pl
Blisko 4 tys. wniosków – ponad 16 procent więcej niż w ubiegłym roku – wpłynęło do ZUS w ramach konkursu, w którym pracodawcy mogą otrzymać dofinansowanie na projekty poprawiające bezpieczeństwo pracy.
Wnioski można było składać wnioski do 8 lipca. W konkursie mogli wziąć udział aktywni przedsiębiorcy, którzy nie zalegają z opłacaniem składek i podatków oraz nie korzystali z dofinansowania ZUS w ostatnich trzech latach.
– W ramach konkursu na projekty dotyczące utrzymania zdolności do pracy przez cały okres aktywności zawodowej realizowane w 2023 r. za pośrednictwem strony prewencja.zus.pl wpłynęło 3980 wniosków. To ponad 16 procent więcej niż w 2021 roku – mówi rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.
– W czasie naboru wniosków na skrzynkę konkurs@zus.pl wpłynęło prawie 2400 zapytań dotyczących konkursu – dodaje.
ZUS nagrodzi projekty, które zmniejszą zagrożenie wypadkami przy pracy lub chorobami zawodowymi.
– Pracodawca może zdobyć dofinansowanie na przykład na działania, które zmniejszą nadmierny hałas, promieniowanie, zapylenie w miejscu pracy czy na sprzęt, który zwiększa bezpieczeństwo pracy na wysokości. Lista możliwości jest długa – wskazuje rzecznik ZUS.
Dofinansowanie może pokryć do 80 proc. szacowanej wartości projektu i wyniesie od 10 tys. do 300 tys. zł na jednego pracodawcę.
Łączna kwota, jaką ZUS planuje wydać na poprawę bezpieczeństwa w zakładach pracy w tym roku budżetowym, to 90 mln złotych, czyli o 15 mln zł więcej niż w poprzedniej edycji konkursu.
Najlepsze projekty wybiorą eksperci Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.
ZUS
Trwa nabór wniosków w konkursie na projekty poprawiających bezpieczeństwo pracy. ZUS przyjmuje wnioski do 8 lipca. Dofinansowanie zwycięskich projektów może wynieść do 300 tys. zł.
W konkursie nagrodzone zostaną projekty, które zmniejszą zagrożenie wypadkami przy pracy lub chorobami zawodowymi. Jako pracodawca możesz zdobyć dofinansowanie na przykład na działania, które zmniejszą nadmierny hałas, promieniowanie, zapylenie w miejscu pracy czy na sprzęt, który zwiększa bezpieczeństwo pracy na wysokości.
Najlepsze projekty wybiorą eksperci Centralnego Instytutu Ochrony Pracy.
Ile może wynieść dofinansowanie
Dofinansowanie może pokryć do 80 proc. szacowanej wartości projektu i wynieść od 10 tys. do 300 tys. zł na jednego pracodawcę.
Łączna kwota, planowana na poprawę bezpieczeństwa w zakładach pracy, wynosi w tym roku budżetowym 90 mln złotych. To o 15 mln zł więcej niż w poprzedniej edycji konkursu. Środki pochodzą z części funduszu wypadkowego przeznaczonej na działania zapobiegające wypadkom.
Czy możesz starać się o dofinansowanie
Udział w konkursie mogą wziąć aktywni przedsiębiorcy, którzy nie zalegają z opłacaniem składek i podatków oraz nie korzystali z dofinansowania ZUS w ostatnich trzech latach.
W konkursie nie może uczestniczyć pracodawca, który znajduje się w stanie upadłości, pod zarządem komisarycznym, w toku likwidacji, postępowania upadłościowego lub postępowania układowego z wierzycielem.
Jak złożyć wniosek
Wniosek można złożyć za pośrednictwem podstrony prewencja.zus.pl. Tam znajdują się również szczegóły konkursu, regulamin oraz wzory niezbędnych dokumentów.
ZUS
Wysokie temperatury mogą naprawdę dać się we znaki – również w pracy. Zmęczeni upałem pracownicy mogą mieć trudności ze skupieniem się na swoich zadaniach. Jak poprawić ich komfort? Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy? Odpowiadamy.
Praca w upale nie jest łatwa – nie ma co do tego wątpliwości. Wysokie temperatury mogą mieć wpływ nie tylko na wydajność, ale i bezpieczeństwo. Kodeks pracy określa obowiązki pracodawcy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – również biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy w związku np. z upałem.
W sytuacji, gdy ze względu na warunki atmosferyczne dochodzi do pogorszenia warunków pracy, pracodawca powinien podjąć działania, by je poprawić.
Przykładem takich działań mogą być:
- skrócenie czasu pracy pracowników,
- wprowadzenie dodatkowych przerw w pracy,
- zapewnienie klimatyzowanych pomieszczeń do odpoczynku,
- zapewnienie klimatyzacji w pomieszczeniach pracy.
Skrócenie czasu pracy
Zgodnie z przepisami prawa pracy pracodawca może w upalne dni wprowadzić dodatkowe przerwy albo pozwolić pracownikowi na wcześniejsze wyjście z pracy. Zależy to jednak wyłącznie od dobrej woli pracodawcy. W przypadku wcześniejszego wyjścia – nie może ono powodować obniżenia wynagrodzenia pracownika.
Przerwy regeneracyjne
W ostatnich latach rośnie popularność oferowanych przez niektórych pracodawców tzw. przerw regeneracyjnych w pokojach relaksu.
Wysokość temperatury
Chociaż istniejące regulacje nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia w pomieszczeniach odpowiedniej temperatury, wymiany powietrza oraz zabezpieczenia przed wilgocią oraz niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, to jednak – co do zasady – nie określają maksymalnej temperatury powietrza, w jakiej praca może być wykonywana w pomieszczeniach.
Klimatyzacja i zimne napoje
Zmniejszenie związanych z upałami uciążliwości pracy w pomieszczeniach jest możliwe między innymi dzięki zapewnieniu właściwej wentylacji oraz klimatyzacji pomieszczeń. Stosowanie takich rozwiązań zwalnia pracodawcę z obowiązku zapewnienia napojów pracownikom wykonującym pracę w pomieszczeniach zamkniętych, o ile temperatura w takich pomieszczeniach nie przekracza 28 stopni Celsjusza.
Kiedy temperatura w pomieszczeniu jest wyższa, pracodawca musi zapewnić pracownikom napoje. W takiej sytuacji nie ma znaczenia to, czy stanowisko pracy jest wyposażone w klimatyzację czy też nie.
W przypadku osób pracujących na otwartej przestrzeni pracodawca ma obowiązek zapewnienia napojów, gdy temperatura przekracza 25 stopni Celsjusza. Niezależnie od tego, czy praca jest wykonywana w pomieszczeniu czy na otwartej przestrzeni, napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
UWAGA! nierespektowanie przez pracodawcę tego obowiązku stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 do 30 tys. złotych.
Większa ochrona młodocianych
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, pracownicy z tej grupy nie mogą pracować w pomieszczeniach, w którym temperatura przekracza 30 stopni Celsjusza, a wilgotność względna powietrza – 65 proc.
MRiPS
Z końcem marca upływa termin przekazania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (ZUS ZSWA), tj. informacji o pracowniku, za którego płatnik składek był obowiązany opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Kto ma obowiązek złożyć ZUS ZSWA?
Zgłoszenie ZUS ZSWA są zobowiązani przekazać płatnicy, którzy na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t. jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1924, ze zm.) mają obowiązek prowadzenia ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz opłacania za tych pracowników składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Przypominamy, że pracodawca zatrudniający pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948 r. przy wykonywaniu prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wymienionych w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, zobowiązany jest:
1) opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych w wysokości 1,5% liczonej od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
2) prowadzić ewidencję pracowników wykonujących tego typu prace,
3) zgłosić w organie rentowym okresy pracy, w których pracownicy byli zatrudnieni w szczególnych warunkach lub wykonywali pracę o szczególnym charakterze.
Zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przekazuje się do Zakładu w takiej samej formie, jaka obowiązuje płatnika składek w odniesieniu do pozostałych dokumentów ubezpieczeniowych.
Kiedy ZUS ZSWA przekazuje się w innym terminie?
W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o przyznanie emerytury pomostowej zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym płatnik składek przekazuje do Zakładu w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia wniosku.
Ustawowy termin 31.03. nie obowiązuje również w przypadku upadłości lub likwidacji płatnika składek – wówczas zgłoszenia danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w danym roku kalendarzowym płatnik składek przekazuje do Zakładu nie później niż w dniu przekazania dokumentu wyrejestrowania płatnika składek.
B.O.
Od 1 marca 2022 r. wzrośnie wysokość kwoty, którą pracodawcy wpłacają na konto Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Wzrost wpłaty na PFRON wynika z wyższej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, której wysokość ogłosił Prezes GUS w komunikacie z dnia 9 lutego 2022 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w IV kwartale 2021 r. Zgodnie z komunikatem przeciętna pensja wyniosła w tym okresie 5995,09 zł i jest wyższa w stosunku do poprzedniego kwartału o 337,79 zł.
Do wnoszenia comiesięcznych wpłat na PFRON zobowiązani są pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i równocześnie nie osiągają minimum 6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Zgodnie z art. art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1172, z późn. zm.) miesięczna wpłata na Fundusz stanowi iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% a rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych. Wyliczenie przeprowadza się według następującego wzoru:
0,4065 × PW × (ZO × 0,06 − ZN), gdzie:
0,4065 – wskaźnik ustawowy (40,65%)
PW – wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
ZO – zatrudnienie ogółem u określonego pracodawcy (które mnoży się przez wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynoszący 6%)
ZN – liczbę zatrudnianych przez pracodawcę osób niepełnosprawnych
Przypominamy, że pracodawca zobowiązany jest dokonać wpłaty na PFRON w terminie do dnia 20. następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące powstanie obowiązku wpłat. Również w tym terminie należy wysłać przez teletransmisję danych do PFRON stosowne deklaracje, z których będzie wynikała kwota wpłaty.
Więcej na ten temat: Obowiązki oraz uprawnienia pracodawców związane z dokonywaniem wpłat na PFRON
B.O.
Odpowiedzialność karną podmiotów za zakłócanie czynności kontrolnych, do których uprawnione są organy PIP oraz PIS, określono odpowiednio w przepisach ustawy z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), zwanej dalej „k.p.”, w ustawie z dn. 14.03.1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 195) , określanej dalej mianem „PIS” a także w ustawie z dn. 06.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1444), zwanej dalej „k.k.”.