ekonomia_informacje-25.jpg

Nowy okres składkowy

Ustawa wprowadziła nowy okres składkowy. Jest to okres pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce.

Okres ten ZUS uwzględnia przy ustalaniu kapitału początkowego, prawa do emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy oraz wysokości tych świadczeń.

Podstawa wymiaru od przeciętnego wynagrodzenia

Nowe przepisy umożliwiają obliczenie podstawy wymiaru kapitału początkowego, emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, od kwoty przeciętnego wynagrodzenia (jeśli jest to korzystniejsze od ustalenia podstawy na zasadach ogólnych) za następujące okresy:

  • pozbawienia możliwości wykonywania swojego zawodu przed  31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych za działania na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce,
  • osadzenia w więzieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski na mocy skazania albo bez wyroku po 31 grudnia 1955 r. za działalność polityczną,
  • świadczenia pracy po 1956 r. na rzecz organizacji politycznych i związków zawodowych, nielegalnych w rozumieniu przepisów obowiązujących do kwietnia 1989 r.
  • niewykonywania pracy przed 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych,
  • internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym.

ZUS przyjmie przeciętne wynagrodzenie proporcjonalnie do tych okresów.

Z przeliczenia podstawy mogą także skorzystać osoby, które występują o renty rodzinne po ubezpieczonych mających wymienione wyżej okresy.

Ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego oraz emerytury i renty

Osoby, które mają ustalony kapitał początkowy albo wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy przed 1 czerwca 2021 r. i chcą skorzystać z ich przeliczenia na podstawie zmienionych przepisów, powinny złożyć odpowiednio wniosek w sprawie kapitału początkowego (EKP) lub wniosek o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno-rentowego (ERPO). Wniosek powinny również złożyć osoby, które chcą skorzystać z przeliczenia renty rodzinnej po ubezpieczonych posiadających wymienione wyżej okresy.

Emerytura lub renta w nowej wysokości przysługuje  od miesiąca zgłoszenia wniosku, nie wcześniej niż od 1 czerwca 2021 r.

Świadczenie wyrównawcze także do renty rodzinnej

Nowelizacja ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych przyznała świadczenie wyrównawcze działaczom opozycji antykomunistycznej oraz osobom represjonowanym z powodów politycznych, którzy pobierają nie tylko emeryturę lub rentę inwalidzką albo rentę z tytułu niezdolności do pracy, lecz także rentę rodzinną.

Źródło: ZUS


PHOTO-2020-11-30-14-09-41-4.jpg

Osoby uprawnione do wcześniejszej emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy czy renty rodzinnej, które w ubiegłym roku dorabiały do swoich świadczeń, muszą do 1 marca rozliczyć się z ZUS.

Emeryci i renciści muszą do 1 marca zawiadomić ZUS o wysokości swoich przychodów w 2020 r. nawet jeśli na bieżąco informowali Zakład o działalności zarobkowej. Informacja ta jest potrzebna aby ZUS mógł ustalić, czy wypłacał świadczenie w 2020 roku we właściwej wysokości. Wcześniejszych emerytów, osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej obowiązują bowiem limity zarobkowe.

ZUS rozlicza emerytów i rencistów na podstawie zaświadczeń z zakładów pracy albo oświadczeń o wysokości przychodu, które składają osoby prowadzące działalność gospodarczą. Na podstawie tych dokumentów porównuje przychód z granicznymi kwotami przychodu dla 2020 r albo kwotami przychodu dla poszczególnych miesięcy.

Wariant roczny czy miesięczny

Przepisy przewidują dwa sposoby rozliczania świadczeń po zakończeniu roku – roczne i miesięczne. Emeryt lub rencista wybiera korzystny dla siebie wariant rozliczenia. Jeśli go nie poda, a z zaświadczenia lub oświadczenia wynika, że ZUS może zastosować oba warianty (podana jest łączna kwota przychodu uzyskanego w 2020 r. i kwoty przychodu z poszczególnych miesięcy tego roku), to rozlicza według korzystniejszego dla emeryta lub rencisty.

Kto nie musi rozliczać się po zakończeniu roku

Emeryci, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny (60 lat – kobiety i 65 lat – mężczyźni) mogą dorabiać bez ograniczeń i nie muszą o tym powiadamiać ZUS. Z dodatkowych przychodów nie muszą się też rozliczać osoby, które pobierają z ZUS renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową oraz osoby pobierające renty rodzinne po uprawnionych do tych świadczeń.

Obowiązek zawiadomienia o przychodach i rozliczenia po zakończeniu roku nie dotyczy też emerytów i rencistów, którzy osiągają przychody niepodlegające obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, np. z umowy o dzieło, która nie jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

Roczne rozliczenie nie dotyczy osób uprawnionych do renty socjalnej. ZUS zawiesza prawo do renty socjalnej za miesiąc, w którym przychód przekroczy 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy.

Źródło: ZUS



Osobie, która osiągnęła 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów podyplomowych, przedłuża się prawo do renty rodzinnej do zakończenia tego roku studiów (art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; jednolity tekst: Dz. U. z 2018 r. poz. 1270, ze zm.).

Uchwała składu 7 sędziów SN z 25.09.2019 r. (III UZP 6/19, Biuletyn SN 8–9/2019)

Trzyletni okres, za który organ rentowy może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń na podstawie art. 138 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), obejmuje okres do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego świadczenia.

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z 16.05.2012 r. (III UZP 1/12, Biuletyn 5/2012)

Warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę (wdowca) jest, poza spełnieniem przesłanek określonych w art. 70 ust. 1 i 2 ustawy 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie faktycznej wspólności małżeńskiej (art. 70 ust. 3 tej ustawy). Ciężar dowodu niepozostawania w tej wspólności spoczywa na organie rentowym.

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z 26.10.2006 r. (III UZP 3/06, Biuletyn SN 1/2007)

Dziecko, które stało się całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji po osiągnięciu wieku określonego w art. 68 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nie nabywa prawa do renty rodzinnej na podstawie art. 68 ust. 1 pkt 3 tej ustawy.

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z 29.09.2006 r. (I UZP 10/06, Biuletyn 1/2007)

Do odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie renty socjalnej stosuje się art. 4779 § 31 k.p.c.

Uchwała SN z 29.11.2005 r. (II UZP 12/05, OSNAPiUS 2006/17-18/275)

Ustanie prawa do renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku wynika z decyzji o wstrzymaniu prawa do dalszej renty. Niezasadna może być decyzja organu rentowego stwierdzająca, że osiągnięcie jakiegokolwiek (nieznacznego) przychodu jest równoznaczne z utratą (ustaniem) prawa do takiej renty i pozwala żądać zwrotu renty wcześniej pobranej jako nienależnego świadczenia, gdy renta i przychód nie wystarczały na niezbędne środki utrzymania w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Wyrok SN z 01.10.2019 r. (I UK 223/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

Renta rodzinna przysługująca uprawnionemu małżonkowi (wdowie i wdowcowi), nie obejmuje osób pozostających w związku faktycznym (konkubinacie). Pozostawanie w takim związku jest więc pozbawione prawnej doniosłości dla uprawnienia do renty rodzinnej (art. 67 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.).

Wyrok SN z 02.10.2019 r. (II UK 98/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

1. Zgodnie z art. 70 ust. 2 w związku z art. 70 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do renty rodzinnej po zmarłej żonie nabywa również wdowiec, który osiągnął wiek 50 lat lub stał się niezdolny do pracy po śmierci żony, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jej śmierci lub od zaprzestania wychowywania co najmniej jednego z dzieci, uprawnionego do renty rodzinnej po zmarłej żonie, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia.

2. Prawo do świadczeń określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, w przypadku renty rodzinnej po zmarłej żonie – z chwilą ukończenia wieku 50 lat.

Wyrok SN z 30.08.2019 r. (I UK 194/17, Biuletyn SN 5/2019)

Zaburzenia genetyczne lub aberracje chromosomów, które nie wywoływały żadnych objawów utrudniających naukę lub wykonywanie pracy w okresie przed ukończeniem przez ubezpieczonego 18 roku życia, a dopiero po upływie tego okresu stopniowo spowodowały całkowitą niezdolność do pracy, nie mogą być uznane za „naruszenie sprawności organizmu” w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, implikujące prawo do renty socjalnej.

Wyrok SN z 24.10.2018 r. (II UK 328/17, Biuletyn SN 3–4/2019)

Jeżeli organ rentowy w decyzji o odmowie prawa do renty rodzinnej udowodnił rozpad wspólności małżeńskiej, wykazanie jej odnowienia spoczywa na wdowie (wdowcu) ubiegającej się o to prawo.

Wyrok SN z 18.07.2018 r. (III UK 104/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Udowodnione dobrowolnie ugodzone dostarczanie środków utrzymania przez jednego z małżonków pozostających w separacji drugiemu (art. 614 § 4 k.r.o.) stanowi po śmierci zobowiązanego do tego typu alimentacji tytuł prawny do nabycia prawa do renty rodzinnej równy z prawem do alimentów ustalonych wyrokiem lub ugodą sądową (art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej).

Wyrok SN z 09.05.2018 r. (II UK 106/17, Biuletyn SN 2–3/2018)

Na przyjęte na wychowanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (niebędące wnukami lub rodzeństwem lub niespokrewnione) nie przysługuje prawo do renty rodzinnej według art. 67 ust. 1 pkt 2 in fine ustawy emerytalnej, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. (art. 213 ustawy o wspieraniu rodziny) tylko wtedy, gdy rodzinie zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka zostały przyznane lub wymienione podmioty mogą ubiegać się o skuteczne nabycie odrębnych świadczeń materialnych i niematerialnych, o których mowa w przepisach ustawy o wspieraniu rodziny, a w szczególności świadczeń pieniężnych na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, o których mowa w jej art. 80 i 81.

Wyrok SN z 05.10.2017 r. (I UK 411/16, Biuletyn SN 12/2017)

W aspekcie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 982 ze zm.) w związku z art. 12 ust. 2 i art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), dla rozstrzygnięcia o prawie do renty socjalnej istotna jest ocena, czy z uwagi na występujące schorzenia dana osoba jest z medycznego punktu widzenia całkowicie niezdolna do wykonywania jakiegokolwiek zatrudnienia w normalnych (typowych) warunkach pracy.

Wyrok SN z 02.02.2016 r. (II UK 229/16, Biuletyn SN 4/2017)

Zgodnie z art. 4 ustawy o rencie socjalnej, prawo do renty socjalnej przysługuje osobie pełnoletniej. Ubezpieczony nie może nabyć prawa do renty socjalnej przed osiągnięciem pełnoletności, co wynika również z art. 100 ust. 1 i art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które mają zastosowanie do renty socjalnej na podstawie art. 15 ustawy o rencie socjalnej. Z przepisów tych wynika, że prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa (art. 100 ust. 1) oraz że świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń (art. 129 ust. 1).

Wyrok SN z 04.11.2015 r. (I UK 491/14, Biuletyn SN 3/2016)

Świadczenie, które było wypłacane jako łączna renta rodzinna do rąk jednego z uprawnionych, który okazał się osobą niemającą tytułu do jej pobierania, podlega zwrotowi  w zakresie, w jakim kwota pobranego nienależnie świadczenia przewyższała wysokość renty rodzinnej ustalonej w zależności od liczby uprawnionych, bez uwzględnienia tej osoby.

Wyrok SN z 14.05.2013 r. (II UK 313/12, OSNAPiUS 2014/3/43)

Przyznanie uprawnionemu renty rodzinnej od daty śmierci jego ojca, ustalonej w postanowieniu o uznaniu go za zmarłego (art. 30 § 1 k.c.) nie narusza art. 129 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), jeżeli wniosek o tę rentę został złożony bez zbędnej zwłoki.

Wyrok SN z 10.02.2012 r. (II UK 146/11, OSNAPiUS 2013/1-2/17)

Renta rodzinna po śmierci dziecka przysługuje rodzicom tylko wtedy, gdy sami nie mogli sobie zapewnić utrzymania i dziecko bezpośrednio przed śmiercią przyczyniało się do ich utrzymania.

Wyrok SN z 21.11.2011 r. (II UK 65/11, Monitor Pr.Pracy 2012/3/159)

Małżonka rozwiedziona nabywa prawo do renty rodzinnej wówczas, gdy w dniu śmierci męża miała wyrokiem lub ugodą sądową ustalone prawo do alimentów na podstawie art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

Wyrok SN z 09.03.2011 r. (III UK 84/10, OSNAPiUS 2012/7–8/100)

Osoba pobierająca — wskutek dokonania wyboru jedno z przysługujących jej świadczeń — rentę rodzinną, która nadal jest uprawniona do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, nie ma prawa do renty socjalnej (art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, Dz.U. Nr 135, poz. 1268 ze zm. oraz art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniach społecznych rolników, jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zm.).

Wyrok SN z 19.04.2011 r. (I UK 343/10, OSNAPiUS 2012/11–12/143)

Wykładnia art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.), przyznająca prawo do przedłużenia wypłaty renty rodzinnej tylko tym osobom, które w dniu ukończenia 25 lat były na ostatnim roku studiów, nie uzasadnia zarzutu nierównego traktowania osób, które w dniu ukończenia 25 lat były na przedostatnim roku studiów lub kontynuowały naukę w szkole niebędącej szkołą wyższą.

Wyrok SN z 03.03.2011 r. (II UK 303/10, OSNAPiUS 2012/7–8/98)

Osoba, która nienależnie pobrała część renty rodzinnej jest zobowiązana do zwrotu całości wypłaconych świadczeń, bez możliwości wstecznego ustalenia nowej wysokości lub nowego podziału renty ze względu na zmianę liczby osób uprawnionych za okresy przypadające przed miesiącem ujawnienia okoliczności uzasadniających ponowne ustalenie wysokości lub ponowny podział renty rodzinnej (art. 74 ust. 2 w związku z art. 138 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

Wyrok SN z 02.03.2010 r. (II UK 235/09, OSNAPiUS 2011/17–18/235)

Orzeczenie sądowe o separacji wyklucza prawo wdowy do renty rodzinnej na podstawie art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), chyba że miała ona w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

Wyrok SN z 09.08.2007 r. (I UK 67/07, OSNAPiUS 2008/19–20/297)

W szczególnej sytuacji, jaką stanowi przypadek ubiegania się o rentę rodzinną po osobie, która została uznana za zmarłą zgodnie z art. 29 § 1 k.c, możliwe jest wypłacenie renty za okres wcześniejszy niż wynikający z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 11.05.2006 r. (I UK 320/06, OSNP 2007/9–10/143)

Nie ma podstaw do przyznania renty socjalnej osobie, która z medycznego punktu widzenia nie jest całkowicie niezdolna do pracy, choćby nie miała możliwości jej podjęcia z innych przyczyn.

Wyrok SN z 09.03.2006 r. (II UK 98/05, OSNAPiUS 2007/5–6/77)

Warunkiem przedłużenia prawa do renty rodzinnej na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) jest kontynuowanie nauki na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, niezależnie od wcześniejszego ukończenia studiów magisterskich na innym kierunku.

Wyrok SN z 13.07.2006 r. (III UK 49/06, OSNP 2007/13–14/205)

Całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji dziecka osoby ubezpieczonej w chwili jej śmierci uzasadnia nabycie prawa do renty rodzinnej niezależnie od tego, w jakim okresie powstała (art. 63 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), a jeżeli rencista zmarł wskutek choroby zawodowej to dziecku przysługuje jednorazowe odszkodowanie na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673, ze zm.).

Wyrok SN z 08.12.2005 r. (I UK 99/05, OSNAPiUS 2006/21–22/337)

Przesłanki przyznania renty z tytułu zatrudnienia, a nie renty szczególnej (uczniowskiej), stanowią zdarzenia powstałe w okresach zatrudnienia albo okresach zrównanych z nimi, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 13.07.2005 r. (I UK 311/04, OSNP 2006/9–10/158)

Wdowa pozostająca w chwili śmierci męża we wspólności majątkowej małżeńskiej ma prawo do renty rodzinnej nawet wtedy, gdy nie miała ustalonego prawa do alimentów z jego strony, skoro miała zagwarantowaną prawnie możliwość korzystania z dochodów męża za jego życia.

Wyrok SN z 04.08.2005 r. (II UK 318/04, 2006/11–12/189)

Jeżeli nie orzeczono rozwodu albo separacji, to uzasadnione jest domniemanie, że między małżonkami istnieje wspólność małżeńska w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 15.06.2005 r. (II UK 248/04, OSNP 2006/3–4/62)

 

W razie zbiegu uprawnień do emerytury oraz do renty rodzinnej po inwalidzie wojennym, przysługuje tylko jedno świadczenie — wyższe lub wybrane przez zainteresowanego (art. 54 ust. 3 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, jednolity tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87, ze zm. w związku z art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 27.04.2004 r. (II UK 292/03, OSNAPiUS 2005/1/10)

Osoba niemająca w wyroku rozwodowym ustalonego prawa do alimentów, która w okresie pomiędzy 10 grudnia 1958 r. a 15 listopada 1998 r. zawarła z rozwiedzionym małżonkiem będącym inwalidą wojennym, ponowny związek małżeński wyłącznie w formie przewidzianej przez prawo kanoniczne, nie jest po jego śmierci uprawniona do renty rodzinnej.

Wyrok SN z 19.02.2004 r. (II UK 264/03, OSNAPiUS 2004/21/375)

Istnienie wspólności majątkowej między małżonkami nie jest wystarczające dla stwierdzenia wspólności małżeńskiej jako przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej (art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.; art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 03.12.2004 r. (II UK 78/04, OSNAPiUS 2005/12/179)

Renta rodzinna przysługuje dziecku uczącemu się w szkole, także w okresach przerw w nauce, niezależnie od tego, czy formalnie zachowało ono status ucznia.

Wyrok SN z 24.11.2004 r. (I UK 3/04, OSNAPiUS 2005/8/116)

Wspólność małżeńska w rozumieniu art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) ustaje dopiero w wyniku unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia rozwodu lub separacji.

Wyrok SN z 25.11.2004 r. (I UK 17/04, OSNAPiUS 2005/8/116)

Przepis art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) nie uzależnia prawa do renty rodzinnej wdowy pozostającej z mężem w chwili jego śmierci we wspólności majątkowej małżeńskiej (ustawowej lub umownej) od spełnienia warunku pozostawania z nim we wspólnym pożyciu.

Wyrok SN z 12.06.2002 r. (II UKN 443/01, OSNAPiUS 2004/2/38)

Świadczenie pracy, do której ze względu na stan zdrowia pracownik nie jest zdolny, a którą wykonuje z narażeniem zdrowia albo z zaniedbaniem obowiązków wymagających pełnej sprawności, nie jest przeszkodą do przyznania renty z tytułu choroby zawodowej.

Wyrok SN z 28.05.2002 r. (II UKN 282/01, OSNAPiUS 2004/2/35)

Warunkiem uzyskania prawa do renty rodzinnej (art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) jest posiadanie okresu zatrudnienia nie krótszego niż wymagany do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Uważa się go za spełniony, jeżeli okres zatrudnienia wynosi co najmniej 5 lat, gdy niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat i przypada w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę (art. 22 ust. 1 pkt 5 oraz ust. 2 tej ustawy).

Wyrok SN z 24.01.2001 r. (II UKN 122/00, OSNAP 2002/18/440)

Pobieranie emerytury nie pozbawia pracownika możliwości ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwłaszcza z tytułu choroby zawodowej.

Wyrok SN z 29.05.2001 r. (II UKN 378/00, OSNAPiUS 2003/4/105)

Członkom rodziny pracownika, który pobierał świadczenie emerytalno-rentowe przyznane w drodze wyjątku, nie przysługuje renta rodzinna na podstawie art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 05.04.2001 r. (II UKN 310/00, OSNAPiUS 2003/2/45)

Prawa do renty rodzinnej nie można nabyć po osobie, która — nie spełniając warunków ustawowych — uzyskała świadczenia w wyniku błędnej decyzji organu rentowego.

Wyrok SN z 28.02.2001 r. (II UKN 248/00, OSNAPiUS 2002/9/28)

Prawo do pobierania renty rodzinnej nie ulega przedłużeniu na podstawie art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) w razie powtarzania ostatniego roku studiów.

Wyrok SN z 07.04.2000 r. (II UKN 481/99, OSNAPiUS 2001/19/593)

Student w czasie urlopu dziekańskiego kontynuuje naukę w szkole w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.), co oznacza, że nie traci prawa do renty rodzinnej, niezależnie od tego z jakich przyczyn udzielono tego urlopu.

Wyrok SN z 03.10.2000 r. (II UKN 739/99, OSNAPiUS 2002/9/215)

Dziecko powierzone przez sąd opiekuńczy pieczy rodziny zastępczej co najmniej na rok przed śmiercią rodzica zastępczego, nabywa prawo do renty rodzinnej po tym rodzicu, jeżeli nie ma prawa do renty rodzinnej po rodzicach naturalnych.

Wyrok SN z 30.11.2000 r. (II UKN 90/00, OSNAPiUS 2002/13/318)

Wdowie po renciście pobierającym rentę z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy, którego zgon nie nastąpił wskutek tego wypadku, przysługuje renta rodzinna stanowiąca procent renty odpowiedni do liczby uprawnionych, jaka przysługiwałaby zmarłemu stosownie do art. 11 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 104, poz. 450, ze zm.).

Wyrok SN z 19.09.2000 r. (II UKN 720/99, OSNAPiUS 2002/7/168)

Studia doktoranckie są nauką w szkole w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.). Dlatego w przypadku ich podjęcia absolwent szkoły wyższej zachowuje prawo do renty rodzinnej, jednak nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat życia.

Wyrok SN z 06.09.2000 r. (II UKN 699/99, OSNAPiUS 2002/5/127)

Dorosłe rodzeństwo, mimo wspólnego zamieszkiwania i udzielania sobie pomocy w ponoszeniu kosztów utrzymania, nie pozostaje z sobą w tego rodzaju związku, który uzasadnia przyznanie renty rodzinnej po śmierci jednego z nich (art. 38 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 40 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 09.11.1999 r. (II UKN 181/99, OSNAPiUS 2001/5/167)

Małżonka rozwiedziona, która w chwili śmierci byłego męża nie miała ustalonego prawa do alimentów wyrokiem sądowym lub ugodą sądową, nie ma prawa do renty rodzinnej po byłym mężu, także w przypadku dalszego pożycia byłych małżonków po rozwodzie.

Wyrok SN z 16.03.1999 r. (II UKN 521/98, OSNAPiUS 2000/9/373)

Pozostawanie rozwiedzionych małżonków w konkubinacie nie daje podstaw prawnych do ustalenia prawa do renty rodzinnej po zmarłym byłym mężu, jeżeli nie zostały spełnione warunki z art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.). Warunek dotyczący wspólności małżeńskiej z art. 41 ust. 3 tej ustawy ma zastosowanie do wdowy, a nie do rozwiedzionej małżonki.

Wyrok SN z 29.10.1998 r. (II UKN 286/98, OSNAPiUS 1999/23/760)

1. Nabycie prawa do renty rodzinnej po inwalidzie wojennym w warunkach kilkudziesięcioletniego braku wspólności małżeńskiej powinno być oceniane zgodnie z art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

2. Wspólność małżeńska wymagana do przyznania renty rodzinnej nie może być utożsamiana z małżeńską wspólnością majątkową, o której mowa w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Wyrok SN z 13.06.1997 r. (II UKN 197/97, OSNAPiUS 1998/10/309)

Warunek „pozostawania we wspólności małżeńskiej” w rozumieniu art. 41 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) dotyczy jedynie wdowy.

Wyrok SN z 22.05.1997 r. (II UKN 134/97, OSNAPiUS 1998/7/220)

Całokształt przepisów prawnych regulujących prawo do renty rodzinnej dla dzieci wskazuje, że zasadniczym celem tego świadczenia jest dostarczanie środków utrzymania tym dzieciom pracownika (rencisty), które w związku z kształceniem się w szkole nie wykonują pracy stanowiącej źródło utrzymania.

Wyrok SN z 11.04.1996 r. (II UR 4/96, OSNAPiUS 1996/20/311)