Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Uchwała SN w składzie 7 sędziów z 23.03.2006 r. (I UZP 5/05, Biuletyn SN Nr 1/06)

Osoba, która przed dniem 1 września 1997 r. była nieprzerwanie od 10 lat inwalidą i z tego tytułu pobierała rentę, może być skierowana przez organ rentowy na badania lekarskie w celu ustalenia jej niezdolności do pracy jako przesłanki prawa do renty (art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Uchwała SN w składzie 7 sędziów z 26.01.2006 r. (III UZP 2/05, Biuletyn SN Nr 1/06)

Odmienna ocena dowodów dołączonych do wniosku o emeryturę lub rentę, przeprowadzona przez organ rentowy po uprawomocnieniu się decyzji przyznającej świadczenie, nie jest okolicznością uzasadniającą wszczęcie z urzędu postępowania o ponowne ustalenie prawa do świadczeń na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Uchwała SN w składzie 7 sędziów z 05.06.2003 r. (III UZP 5/03, OSNAPiUS 2003/18/442)

W orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności można wymienić wiele symboli przyczyn niepełnosprawności uzasadniających zakwalifikowanie do różnych stopni niepełnosprawności, jeżeli taka potrzeba wynika ze wskazań ułatwiających funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej (art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm. w związku z § 5 ust. 1 pkt 2, § 13 ust. 2 pkt 13 oraz § 15 i 32 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, Dz.U. Nr 139, poz. 1328, ze zm.).

 Uchwała SN z 12.04.2011 r. (I UZP 4/11, Biuletyn SN 12/2011)

Rencista, którego prawo do świadczenia zostało ustalone prawomocnym wyrokiem sądu „na stałe”, jest zobowiązany poddać się badaniom lekarskim, jeżeli są one niezbędne do ustalenia prawa do świadczeń określonych ustawą (art. 126 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jednolity – Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Uchwała SN z 12.12.2011 r. (I UZP 7/11, Biuletyn 12/2011)

Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o zawieszeniu postępowania wydanej w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy służy odwołanie do właściwego sądu okręgowego — sądu ubezpieczeń społecznych (art. 82, 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm. oraz art. 4778 k.p.c).

Uchwała SN z 09.03.2006 r. (II UZP 1/06, Biuletyn 3/2006)

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy zależy od ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonego i jego wpływu na zdolność do zarobkowania. Czynniki te mają charakter zmienny (zarówno stan zdrowia jak i możliwość podjęcia pracy zarobkowej mogą ulegać zmianie na przestrzeni miesięcy i lat pobierania renty). Uzasadnia to wprowadzenie mechanizmu korygującego – przewidzianego w art. 107 oraz art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Obecnie w polskim systemie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy nie funkcjonuje instytucja renty dożywotniej, tj. prawa do renty, które jest niezależne od możliwej zmiany okoliczności istniejących w chwili jej przyznania. ZUS może na podstawie art. 107 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zweryfikować niezdolność do pracy (w tym ponownie zlecić badanie lekarskie) nawet ubezpieczonego, który pobiera rentę stałą przyznaną mu prawomocnym wyrokiem sądu.

Nie można więc twierdzić ani o swoistej niewzruszalności prawa do renty, ani o niepoddawaniu tego prawa jakiejkolwiek weryfikacji. Nie można również posługiwać się argumentacją o prawach nabytych albo o niezgodnym z Konstytucją „odebraniu” uprawnień wcześniej przyznanych. Naturalną konsekwencją konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego jest wyposażenie organów rentowych w uprawnienie do badania czy nadal zachodzą niezbędne warunki przyznania tego prawa.

Wyrok SN z 30.10.2018 r. (I UK 361/17, Biuletyn SN 10/2019)

1. Ocena niezdolności do pracy powinna być odniesiona do możliwości wykonywania przez ubezpieczonego dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy z uwzględnieniem rodzaju i charakteru dotychczas wykonywanej pracy, poziomu wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych (art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

2. Brak możliwości wykonywania pracy dotychczasowej nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy w sytuacji, gdy jest możliwe podjęcie przez ubezpieczonego innej pracy w tym samym zawodzie bez przekwalifikowania lub istnieje pozytywne rokowanie co do możliwości przekwalifikowania zawodowego w celu podjęcia innej pracy. Inaczej mówiąc, niezdolność do wykonywania pracy dotychczasowej jest warunkiem koniecznym ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ale nie jest warunkiem wystarczającym, jeżeli wiek, poziom wykształcenia i predyspozycje psychofizyczne usprawiedliwiają rokowanie, że mimo upośledzenia organizmu możliwe jest podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie albo po przekwalifikowaniu zawodowym.

Wyrok SN z 17.04.2018 r. (I UK 85/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Przy ocenie dalszego przysługiwania prawa do spornej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie ma znaczenia nieuregulowane w przepisach prawa ubezpieczeń społecznych kryterium ani wysokości uzyskiwanego przez rencistę wynagrodzenia za wykonywanie innego zatrudnienia odpowiedniego do zachowanej zdrowotno-zawodowej sprawności do pracy.

Wyrok SN z 23.10.2018 r. (I UK 272/17 Biuletyn SN 8–9/2018)

Warunkiem przedłużenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 637) jest wydanie uprzedniej decyzji o przyznaniu prawa renty do osiągnięcia wieku emerytalnego w oparciu o art. 13 ust. 3a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r. poz. 1270, ze zm.).

Wyrok SN z 06.09.2018 r. (II UK 238/17 Biuletyn SN 8–9/2018)

Sąd rozpoznający sprawę o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową jest związany wcześniejszym prawomocnym wyrokiem sądu zapadłym w sprawie między tymi samymi stronami o jednorazowe odszkodowanie, przesądzającym, że określone schorzenie ubezpieczonego nie jest chorobą zawodową.

Wyrok SN z 13.06.2018 r. (III UK 96/17, Biuletyn SN 5–6/2018)

Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę wynikająca z art. 39 k.p. jest wyłączona w stosunku do osoby całkowicie niezdolnej do pracy, której prawo do renty z tego tytułu zostało ustalone decyzją organu rentowego (art. 40 k.p.).

Wyrok SN z 18.01.2012 r. (II PK 149/11, OSNAPiUS 2012/23–24/287)

Zasadą jest orzekanie o niezdolności do pracy na okres nie dłuższy niż 5 lat. Brak rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu obliguje do orzeczenia niezdolności na czas dłuższy.

 Wyrok SN z 21.09.2011 r. (II UK 32/11, Monitor Pr.Pracy 1/2012)

W sprawie, w której o powstaniu prawa do świadczenia decyduje stwierdzenie niezdolności do pracy, nie jest bezwzględnie potrzebne precyzyjne ustalenie każdej dolegliwości chorobowej ubezpieczonego.

Wyrok SN z 06.09.2011 r. (II UK 31/11, Monitor Pr.Pracy 12/2011)

Przepis art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) ma zastosowanie, gdy niezdolność do pracy powstaje w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty. Prawo do renty (jej przywrócenia) powstaje w dniu zaistnienia ponownej niezdolności do pracy (art. 100 tej ustawy).

Wyrok SN z 20.02.2006 r. (I UK 170/05, OSNP 2007/1-2/30)

Częściowej niezdolności do pracy, polegającej na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, nie wyklucza możliwość podjęcia przez ubezpieczonego pracy niżej kwalifikowanej.

Wyrok SN z 07.02.2006 r. (I PK 153/05, OSNP 2007/1-2/27)

Organ rentowy jest uprawniony do inicjowania przeprowadzenia badania przez lekarza orzecznika ZUS w celu ustalenia trwania niezdolności do pracy ubezpieczonego jako niezbędnej przesłanki prawa do renty.

Wyrok SN z 19.04.2006 r. (II UK 143/05, OSNP 2007/11-12/166)

Brak dokumentów wymienionych w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49, ze zm.) nie uzasadnia zastosowania art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.), jeżeli ubiegający się o emeryturę lub rentę udowodnił uzyskiwanie przychodów wyższych od stanowiących podstawę wymiaru najniższej emerytury lub renty w okresie wymienionym w art. 15 ust. 1 lub 6 tej ustawy.

Wyrok SN z 08.08.2006 r. (I UK 27/06, OSNP 2007/15-16/235)

Okresów prowadzenia oraz pracy w gospodarstwie rolnym przypadających po ukończeniu 16 roku życia, poprzedzających podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników, nie uwzględnia się przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów ubezpieczenia.

Wyrok SN z 24.01.2006 r. (I UK 119/05, OSNP 2007/1-2/25)

Od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, czyli począwszy od dnia 1 stycznia 1999 r., prawo do świadczeń w niej określonych ustaje, jeżeli odpadnie którykolwiek z warunków wymaganych do uzyskania tego prawa (art. 101 pkt 1 tej ustawy). Oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzanie badania lekarskiego na wniosek lub z urzędu w celu ustalenia zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania (art. 107 tej ustawy).

Wyrok SN z 1105.2005 r. (III UK 29/05, OSNAPiUS 2005/23/381)

Okres sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 4, przypadający w czasie korzystania z prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jest okresem nieskładkowym w rozumieniu art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 23.08.2005 r. (I UK 347/04, OSNP 2006/13-14/220)

Zalecenie lekarskie odsunięcia pracownika od wykonywanej pracy ze względów profilaktycznych nie jest wystarczającą przesłanką uznania go za niezdolnego do pracy w rozumieniu art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 16.08.2005 r. (I UK 362/04, OSNP 2006/11-12/193)

Obowiązek poinformowania ubezpieczonego o terminie wstrzymania wypłaty i warunkach przywrócenia prawa do świadczenia rentowego — nie później niż na trzy miesiące przed ustaniem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy — może być przez organ rentowy spełniony w formie pisemnego pouczenia zamieszczonego w decyzji ustalającej prawo do takiej renty.

Wyrok SN z 11.01.2005 r. (I UK 105/04, OSNAPiUS 2005/13/198)

Okres sprawowania opieki nad dzieckiem do lat 4, przypadający w czasie korzystania z prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jest okresem nieskładkowym w rozumieniu art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, późn. zm.).

Wyrok SN z 23.08.2005 r. (I UK 347/04, OSNP 2006/13-14/220)

Orzeczenie stwierdzające znaczny stopień niepełnosprawności nie jest równoznaczne z orzeczeniem lekarza orzecznika organu rentowego o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Postanowienie SN z 16.12.2005 r. (II UK 77/05, OSNAPiUS 2006/23-24/372)

Przy ocenie niezdolności do pracy określonej w art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nie można pomijać stopnia niepełnosprawności ubezpieczonego ustalonego na podstawie art. 3, art. 4 i art. 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776, ze zm.).

Wyrok SN z 11.02.2005 r. (I UK 177/04, OSNAPiUS 2005/18/290)

Istnienie schorzeń powodujących konieczność pozostawania w stałym leczeniu nie stanowi samodzielnej przyczyny uznania częściowej niezdolności do pracy, chociaż w pewnych okresach wymaga czasowych zwolnień lekarskich.

Wyrok SN z 12.07.2005 r. (II UK 288/04, OSNAPiUS 2006/5-6/99)

Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy określone w art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tej renty sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania.

Wyrok SN z 20.05.2004 r. (II UK 395/03, OSNAPiUS 2005/3/43)

O sposobie ustalenia wysokości renty wyrównawczej w przypadku przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody i otrzymywania renty z ubezpieczenia społecznego decydują okoliczności konkretnej sprawy. W przypadku uzyskiwania renty z ubezpieczenia społecznego, a więc świadczenia niezależnego od przyczynienia się do powstania szkody, należy ustalić wysokość renty, zaliczyć na jej poczet rentę uzyskiwaną z ubezpieczenia społecznego, a następnie tak obliczone świadczenie obniżyć stosownie do stopnia przyczynienia się do powstania szkody.

Wyrok SN z 14.10.2004 r. (I UK 4/04, OSNAPiUS 2005/19/306)

Uzależnienie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ukończeniu przez ubezpieczonego 30 lat od posiadania pięcioletniego okresu ubezpieczenia w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed powstaniem tej niezdolności (art. 58 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) nie jest nierównym traktowaniem ubezpieczonych.

Wyrok SN z 02.12.2004 r. (I UK 56/04, OSNAPiUS 2005/12/178)

Ograniczenie przysługiwania renty okresowej do czasu poprzedzającego wydanie wyroku przyznającego to świadczenie może nastąpić tylko wówczas, gdy istniejąca w dacie złożenia wniosku niezdolność do pracy ustąpiła w toku postępowania.

Wyrok SN z 12.02.2004 r. (II UK 245/03, OSNAPiUS 2004/20/357)

 

Niemożność wykonywania pracy spowodowana innymi przyczynami niż naruszenie sprawności organizmu w stopniu powodującym niezdolność do zarobkowania nie jest niezdolnością do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 28.01.2004 r. (II UK 167/03, OSNAPiUS 2004/18/320)

Ujawnienie przez organ rentowy, że przy wydaniu decyzji przyznającej prawo do świadczeń pominięto spełnienie jednego z wymaganych warunków, uzasadnia ponowne ustalenie prawa do świadczeń na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353).

Wyrok SN z 28.01.2004 r. (II UK 228/03, OSNAPiUS 2004/19/341)

Przy ocenie niezdolności do pracy warunkującej prawo do renty nie może być pomijane orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Wyrok SN z 28.01.2004 r. (II UK 222/03, OSNAPiUS 2004/19/340)

Przy ustaleniu wysokości renty (art. 444 § 2 k.c.) należy uwzględnić uzyskane przez pracownika od pracodawcy świadczenia w naturze stanowiące przychód w rozumieniu art. 12 w związku z art. 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) oraz § 1 w związku z § 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106, ze zm.).

Wyrok SN z 02.12.2003 r. (II UK 162/03, OSNAPiUS 2004/17/305)

Wykonywanie pracy na stanowisku specjalnie dostosowanym do możliwości pracownika, nie może być traktowane jako uzyskanie nowych kwalifikacji i nie oznacza odzyskania zdolności do pracy.

Wyrok SN z 07.10.2003 r. (II UK 79/03, OSNAPiUS 2004/13/234)

Ograniczenie ze względu na stan zdrowia możliwości wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami do stanowisk pracy w warunkach zapewniających wyeliminowanie szkodliwego wpływu czynników zewnętrznych, występujących normalnie przy tego rodzaju pracy, oznacza utratę zdolności do pracy w znacznym stopniu w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 20.08.2003 r. (II UK 403/02, OSNAPiUS 2004/12/214)

Przepis art. 1 w związku z art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776, ze zm.) wiąże zaliczenie do stopnia niepełnosprawności z niezdolnością do wykonywania zatrudnienia, a nie z niezdolnością do pracy. Niepełnosprawność oznacza nie tylko naruszenie sprawności organizmu, ale również utrudnienie, ograniczenie bądź niemożność wypełniania ról społecznych jako elementu uczestnictwa w życiu społecznym.

Wyrok SN z 20.08.2003 r. (II UK 386/02, OSNAPiUS 2004/12/213)

W sprawie toczącej się po złożeniu w trybie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) ponownego wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy, niedopuszczalne jest wykazywanie, że wszystkie wymagane warunki były spełnione przed zamknięciem rozprawy w sprawie zakończonej prawomocnym wyrokiem, którym odmówiono przyznania prawa do tego świadczenia.

Wyrok SN z 18.02.2003 r. (II UK 139/02, OSNAPiUS 2004/7/128)

Pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy nie pozbawia pracownika prawa do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (art. 47 k.p.).

Wyrok SN z 09.12.2003 r. (I PK 81/03, OSNAPiUS 2004/21/370)

Wydanie decyzji w oparciu o dokument złożony przez zainteresowanego, zawierający dane, których nie kwestionował, nie może być traktowane jako błąd organu rentowego, w przypadku ujawnienia, że dane te są nieprawdziwe (art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 05.03.2003 r. (II UK 384/02, OSNAPiUS 2004/8/145)

Przepis art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dn. 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.) nie uchyla ograniczenia do trzech lat okresu wypłaty podwyższonych świadczeń — licząc wstecz od daty złożenia wniosku — także wtedy, gdy błąd organu rentowego jest wynikiem zawinienia jego pracownika.

Wyrok SN z 19.02.2002 r. (II UKN 116/01, OSNP 2003/24/599)

Wykonywanie zatrudnienia przez ubezpieczonego, który kwalifikuje się do osób trwale niezdolnych do pracy, nie pozbawia go prawa ubiegania się o świadczenia rentowe z ubezpieczenia społecznego.

Wyrok SN z 17.01.2002 r. (II UKN 709/00, OSNAPiUS 2003/20/497)

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, doliczenie w postępowaniu sądowym do okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnionych przez organ rentowy, okresów ubezpieczenia przypadających po wydaniu zaskarżonej decyzji, nie jest naruszeniem art. 33 ust. 1 pkt 5 w związku z ust. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 07.02.2002 r. (II UKN 13/01, OSNAPiUS 2003/22/549)

Jeżeli przez okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego ubezpieczony nie odzyskał zdolności do pracy, to jego dalszą niezdolność, stanowiącą przesłankę nabycia prawa do renty z tego tytułu, należy liczyć z zachowaniem ciągłości, choćby nawet daty powstania tej niezdolności nie wskazano wyraźnie w opinii biegłych lekarzy sądowych.

Wyrok SN z 15.11.2001 r. (II UKN 609/00, OSNAPiUS 2003/15/366)

Data zgłoszenia wniosku o świadczenie nie jest istotna dla ustalenia daty powstania prawa do tego świadczenia (art. 76 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 24.01.2001 r. (II UKN 135/00, OSNAP 2002/18/441)

Niezdolność do pracy w rozumieniu art. 23 i następne ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) należy oceniać z uwzględnieniem nie tylko możliwości wykonywania przez ubezpieczonego dotychczasowej lub podjęcia innej pracy, ale także celowości przekwalifikowania zawodowego z uwagi na rodzaj i charakter dotychczasowej pracy oraz poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 24 ust. 1 pkt 2 tej ustawy).

Wyrok SN z 09.03.2001 r. (II UKN 32/01, OSNAP 2002/20/502)

Pobieranie emerytury nie pozbawia pracownika możliwości ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, zwłaszcza z tytułu choroby zawodowej.

Wyrok SN z 29.05.2001 r. (II UKN 378/00, OSNAPiUS 2003/4/105)

Celowość przekwalifikowania w rozumieniu art. 24 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) występuje w przypadku niezdolności do wykonywania dotychczasowej pracy, wymagającej szczególnych predyspozycji zdrowotnych, przy zachowaniu zdolności do każdej innej pracy.

Wyrok SN z 10.05.2000 r. (II UKN 533/99, OSNAPiUS 2001/21/648)

Przesłanka niezdolności do jakiejkolwiek pracy odnosi się do każdego zatrudnienia w innych warunkach niż specjalnie stworzone na stanowiskach pracy odpowiednio przystosowanych do stopnia i charakteru naruszenia sprawności organizmu (art. 23 ust. 2 w związku z art. 23 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm., w brzmieniu ustalonym art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym, Dz.U. Nr 100, poz. 461 i art. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. Nr 123, poz. 776, ze zm.).

Wyrok SN z 08.12.2000 r. (II UKN 134/00, OSNAPiUS 2002/15/369)

Do nabycia prawa do renty na podstawie art. 444 § 2 k.c. nie wystarczy wykazanie uszczerbku na zdrowiu, lecz wymagane jest udowodnienie zwiększonych potrzeb poszkodowanego.

Wyrok SN z 06.10.2000 r. (II UKN 10/00, OSNAPiUS 2002/9/221)

O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (art. 24 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.).

Wyrok SN z 01.12.2000 r. (II UKN 113/00, OSNAPiUS 2002/14/343)

Brak możliwości wykonywania pracy dotychczasowej nie jest wystarczający do stwierdzenia częściowej niezdolności do pracy w sytuacji, gdy jest możliwe podjęcie innej pracy w tym samym zawodzie bez przekwalifikowania lub przy pozytywnym rokowaniu co do możliwości przekwalifikowania zawodowego.

Wyrok SN z 30.11.2000 r. (II UKN 99/00, OSNAPiUS 2002/24/340)

Obustronna głuchota pracownika nie posiadającego wyuczonego zawodu i wykonującego dotychczas różne prace, która mimo używania aparatu słuchowego utrudnia jego porozumiewanie się z otoczeniem i stanowi przeciwwskazanie do zatrudnienia w hałasie, w wilgoci, na wysokości, przy maszynach, a także w warunkach, w których jest konieczny kontakt z otoczeniem, uzasadnia stwierdzenie jego częściowej niezdolności do pracy, bez możliwości przywrócenia zdolności do pracy w wyniku przekwalifikowania zawodowego.

Wyrok SN z 22.11.2000 r. (II UKN 60/00, OSNAPiUS 2002/13/3130

Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego jest okresem składkowym, który uwzględnia się w pełnym rozmiarze przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wyrok SN z 31.03.2000 r. (II UKN 466/99, OSNAPiUS 2001/18/567)

Przepisy art. 23 i 24 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) nie stanowią podstawy prawnej wstrzymania wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy; podstawą tą jest art. 102 w związku z art. 78 ust. 1 tej ustawy.

Wyrok SN z 06.10.2000 r. (II UKN 22/00, OSNAPiUS 2002/10/247)

Nasilenie dotychczasowych dolegliwości ubezpieczonego w związku z wypadkiem przy pracy i ograniczenie – także czasowo – zachowanej dotąd zdolności do pracy, może uzasadniać przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, która w takim przypadku miałaby charakter wypadkowy w rozumieniu art. 18 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144, ze zm.).

Wyrok SN z 12.01.2000 r. (II UKN 290/99, OSNAPiUS 2001/9/319)

Wyrok wydany przeciwko pracodawcy, ustalający że zdarzenie było wypadkiem przy pracy nie ma powagi rzeczy osądzonej w sprawie przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o rentę wypadkową (art. 366 k.p.c).

Wyrok SN z 15.07.1998 r. (II UKN 129/99, OSNAPiUS 1999/13/437)

Częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej nie jest równoznaczna z niemożliwością wykonywania dotychczasowego zatrudnienia i w art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) w brzmieniu nadanym art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. Nr 100, poz. 461) została ograniczona do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Dopiero zmiana zawodu w ramach posiadanych kwalifikacji i brak rokowania odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu stanowią podstawę do przyznania renty inwalidzkiej z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Wyrok SN z 25.11.1998 r. (II UKN 326/98, OSNAPiUS 2000/1/36)

Wysłanie świadectwa pracy do organu rentowego, zamiast wydania go pracownikowi narusza art. 97 § 1 k.p., choćby pracownik zgłosił pracodawcy zamiar przejścia na rentę inwalidzką.

Wyrok SN z 14.11.1996 r. (I PKN 15/96, OSNAPiUS 1997/11/194)

Ocena, czy pobierający rentę jest nadal niezdolny do pracy (art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267, ze zm.) powinna, poza aspektem biologicznym (medycznym), uwzględniać także obiektywną możliwość podjęcia przez niego dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem jego kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych.

Wyrok SN z 10.06.1999 r. (II UKN 675/98, OSNAPiUS 2000/16/624)