Dnia 08.09.2021 r. weszło w życie rozporządzenie MEiN z dn. 22.07.2021 r. zmieniające rozporządzenie MEN w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2021 r. poz. 1548), w którym ustalono nowe …
Dnia 01.09.2021 r. weszły w życie trzy rozporządzenia, które nie tylko modyfikują kanony lektur, ale także dają nowe wytyczne, jeśli chodzi o planowanie zajęć wychowania do życia w rodzinie:
- rozporządzenie MEiN z dn. 13.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealne (Dz.U. z 2021 r. poz. 1533);
- MEiN z dn. 13.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2021 r. poz. 1534);
- MEiN z dn. 13.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz.U. z 2021 r. poz. 1537).
Zmiany w wykazach lektur z języka polskiego dotyczą wszystkich etapów kształcenia: klas I–III szkoły podstawowej, klas IV–VI oraz VII i VIII szkoły podstawowej oraz szkół ponadpodstawowych. Modyfikacji uległy głównie listy lektur uzupełniających – jak wyjaśnia MEiN, zaproponowano takie pozycje książkowe, które warto omawiać z uczniami ze względu na walory edukacyjne i wychowawcze, elementy konstrukcyjne utworu i warstwę językową. Resort opublikował na swojej stronie internetowej zestawienie wszystkich zmian.
Od 01.09.2021 r. obowiązuje zmiana warunków prowadzenia zajęć wychowania do życia w rodzinie – wykreślono zalecenie, by przedmiot ten był realizowany na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej. Nie oznacza to jednak obligatoryjnego obowiązku innego układania planu lekcji. Ma natomiast dać dyrektorowi swobodę w planowaniu zajęć i gwarantować wyższą frekwencję uczniów.
Na wniosek ministra kultury ustalona została podstawa programowa przedmiotu historia tańca – jako jednego z przedmiotów, które mogą być realizowane w liceach ogólnokształcących i technikach w zakresie rozszerzonym. Szkoły te będą mogły uwzględnić w planie nauczania zajęcia z tego przedmiotu od roku szkolnego 2023/2024. W ramowych planach nauczania dla publicznych szkół określono natomiast wymiar godzin tego przedmiotu.
Dnia 04.09.2021 r. weszło w życie rozp. MEiN z dn. 03.09.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą (Dz.U. z 2021 r. poz. 1661), w wyniku którego nastąpiły zmiany w wykazach lektur z zakresu edukacji polonistycznej na I etapie edukacyjnym (klasy I–III szkoły podstawowej – edukacja wczesnoszkolna) oraz z języka polskiego na II etapie edukacyjnym (klasy IV–VIII szkoły podstawowej) i III etapie edukacyjnym (klasy I–IV liceum ogólnokształcącego), określonych w załączniku nr 1 „Ramy programowe kształcenia uzupełniającego dla szkół polskich” do rozp. podstawowego.
Dotyczy to uczniów szkół polskich przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych RP, którzy realizują uzupełniający plan nauczania w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce dla uczniów spełniających obowiązek szkolny w szkołach systemu edukacji kraju zamieszkania. Zmiany w wykazach lektur są analogiczne do tych, które wprowadzono w szkołach polskich w kraju (nowelizacja rozp. MEN z dn. 14.02.2017 r. – Dz.U. poz. 356, z późn. zm. oraz rozp. MEN z dn. 30.01.2018 r. – Dz.U. poz. 467, z późn. zm.).
W większości przypadków zmiany dotyczą wykazów lektur uzupełniających (w przypadku liceum ogólnokształcącego – tekstów do wyboru i polecanych do samokształcenia), do których dodano pozycje charakteryzujące się walorami edukacyjnymi, wychowawczymi oraz staranną polszczyzną.
Wykazy uzupełniono o lektury polskich autorów oraz traktujące o sprawach polskich. Znajomość lektur poznawanych w szkołach w Polsce ma ułatwić uczniom uczęszczającym do szkół polskich za granicą adaptację w przypadku powrotu do kraju. Usunięto zaś lektury, których treści wykraczają poza kształcenie uzupełniające w zakresie języka polskiego i wiedzy o Polsce.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Szkoła organizuje nauczanie religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia, wyrażone w formie pisemnego oświadczenia. W mediach pojawiają się jednak informacje o tym, że niektóre szkoły wymagają także …
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok z dn. 07.08.2020 r., (sygn. akt: II SA/Wa 809/20) i uznał, że przetwarzanie danych biometrycznych uczniów przez szkołę podstawową w Gdańsku, które miało miejsce podczas wydawania posiłków, nie stanowi naruszenia prawa. W konsekwencji uchylił decyzję Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych nakładającą na szkołę karę pieniężną w wysokości 20 tys. zł. W odpowiedzi UODO wniósł skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Spór dotyczy wprowadzenia przez gdańską podstawówkę systemu identyfikacji biometrycznej przy wejściu do stołówki szkolnej, który pozwala dokonać weryfikacji, czy dzieci uiściły opłatę za posiłek. Szkoła przetwarzała dane biometryczne w postaci odcisków palców uczniów na podstawie pisemnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
Jednak zdaniem UODO przepisy prawa powszechnie obowiązującego w Polsce nie zezwalają szkole na przetwarzanie danych biometrycznych. Udzielona przez rodziców zgoda nie może być uznana za dobrowolną, ponieważ jej brak wywoływał negatywne skutki – dzieci, których rodzice nie udzielili zgody, musiały przepuszczać w kolejce po posiłek pozostałych uczniów. Także Rzecznik Praw Dziecka stanął na stanowisku, że przetwarzanie danych biometrycznych dzieci ma szczególny charakter i wiąże się ze zwiększonym ryzykiem naruszenia praw i wolności podmiotu danych.
Innego zdania był WSA, który stwierdził, że wyrażenie zgody przewidzianej w art. 9 ust. 2 lit.a RODO legalizuje przetwarzanie danych biometrycznych dzieci.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dn. 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych – zwane RODO) – Dz.Urz. UE z 2016 r. L 119/1.
Dnia 09.08.2021 r. weszło w życie rozporządzenie MEiN z dn. 04.08.2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego (Dz.U. poz. 1427). Nowelizacja wprowadza modyfikacje w rozp. MEN z dn. 21.12.2016 r. (Dz.U. poz. 2223, z późn. zm.), które obecnie ma zastosowanie wyłącznie do absolwentów szkół tzw. starego ustroju szkolnego, obowiązującego przed 01.09.2017 r., tj. przed wprowadzeniem zmian wynikających z ustawy Prawo oświatowe (u.P.o.).
O kogo chodzi?
Określone w nowelizowanym rozp. szczegółowe warunki i sposób przeprowadzania egzaminu maturalnego dotyczą matury przeprowadzanej na „starych zasadach”, czyli w:
- trzyletnich liceach ogólnokształcących – odbędzie się ona po raz ostatni w 2022 r. oraz
- czteroletnich technikach – odbędzie się ona po raz ostatni w 2023 r.
Ustawodawca przewidział jednak okres przejściowy. I tak, zgodnie z art. 297 ust. 2 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.), egzamin maturalny „na starych zasadach”, czyli na podstawie rozdziału 3b ustawy o systemie oświaty (u.s.o.) w brzmieniu obowiązującym przed 01.09.2017 r. i rozp. z dn. 21.12.2016 r., będzie przeprowadzany dla:
- absolwentów dotychczasowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego – do roku szkolnego 2026/2027,
- absolwentów dotychczasowego czteroletniego technikum – do roku szkolnego 2027/2028,
- absolwentów branżowej szkoły II stopnia, którzy ukończyli kształcenie w branżowej szkole I stopnia jako absolwenci dotychczasowego gimnazjum – do roku szkolnego 2028/2029.
Dodatkowo, zgodnie z art. 297a ustawy z dn. 14.12.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.), do egzaminu maturalnego „na starych zasadach” może przystąpić:
- w latach szkolnych 2019/2020–2021/2022 – absolwent czteroletniego liceum ogólnokształcącego,
- w latach szkolnych 2019/2020–2022/2023 – absolwent pięcioletniego technikum,
- w roku szkolnym 2022/2023 – absolwent branżowej szkoły II stopnia, który ukończył kształcenie w branżowej szkole I stopnia jako absolwent ośmioletniej szkoły podstawowej
– który jako uczeń realizował indywidualny program lub tok nauki, zgodnie z art. 115 u.P.o.
We wskazanym art. 297a ww. ustawy chodzi o absolwentów szkół tzw. nowego ustroju szkolnego – ale tylko tych, którzy w szkołach ponadpodstawowych realizowali indywidualny program lub tok nauki. Dlaczego?
Umożliwienie im przystąpienia do egzaminu maturalnego przeprowadzanego (w okresie przejściowym) dla absolwentów klas ponadgimnazjalnych wynika z faktu, że uczniowie zdolni często kończą szkołę wcześniej, a tym samym zdają egzamin maturalny w terminie wcześniejszym niż wyznaczony regularnym tokiem nauki realizowanym w szkole danego typu. Jest to przepis czasowy, obowiązujący w latach 2019–2023. Przystąpienie do egzaminu maturalnego z wcześniejszymi rocznikami umożliwi tym uczniom kontynuowanie nauki na studiach.
Dlaczego zmiany?
Konieczność nowelizacji rozp. z 2016 r. wynika przede wszystkim z potrzeby dostosowania tych przepisów do zmian wprowadzonych ustawą z dn. 22.11.2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2245, z późn. zm.) dotyczących zasad przystępowania do egzaminu maturalnego.
Zgodnie z art. 127 ww. ustawy od roku szkolnego 2021/2022 możliwe jest zwolnienie zdającego egzamin maturalny z obowiązku przystąpienia do części pisemnej z co najmniej jednego przedmiotu dodatkowego w przypadku posiadania określonych kwalifikacji zawodowych.
W związku z tym w rozp. z 2016 r. rozszerzono zakres informacji podawanych przez zdającego w deklaracji przystąpienia do egzaminu maturalnego oraz zakres dokumentów dołączanych przez zdającego do tej deklaracji. W deklaracji maturalnej zdający będzie mógł wpisać informację o spełnieniu warunku określonego w art. 44zzd ust. 4b u.s.o. oraz dołączyć dokument lub dokumenty, o których mowa w art. 44zzd ust. 4b u.s.o., potwierdzające posiadanie określonych kwalifikacji zawodowych (dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, dyplom zawodowy, świadectwa potwierdzające kwalifikacje w zawodzie, certyfikaty kwalifikacji zawodowych).
Dodatkowo omawiana nowelizacja wprowadza następujące zmiany:
- wykreśla przepisy dotyczące egzaminu gimnazjalnego (stąd też zmiana tytułu, tak by rozp. dotyczyło wyłącznie egzaminu maturalnego) – egzamin gimnazjalny został po raz ostatni przeprowadzony w roku szkolnym 2019/2020 dla słuchaczy dotychczasowego gimnazjum dla dorosłych;
- rozszerza zakres podmiotowy rozp. o absolwentów posiadających wykształcenie średnie branżowe, ponieważ do egzaminu maturalnego, oprócz absolwentów posiadających wykształcenie średnie, mogą przystępować, zgodnie z art. 297 ust. 2 i art. 297a ustawy z dn. 14.12.2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60, z późn. zm.), również absolwenci posiadający wykształcenie średnie branżowe;
- dostosowuje organizację przeprowadzania egzaminu maturalnego do rozwiązań przyjętych w rozp. MEiN z dn. 26.02.2021 r. w sprawie egzaminu maturalnego (Dz.U. poz. 482), który będzie przeprowadzany od roku szkolnego 2022/2023 dla absolwentów szkół nowego ustroju szkolnego; w latach szkolnych 2022/2023–2028/2029 egzaminy maturalne będą równolegle przeprowadzane zgodnie z przepisami obu rozporządzeń, dla różnych zdających, dlatego konieczne jest ujednolicenie zasad przeprowadzania tych egzaminów (stąd zmiany w szeregu przepisów).
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego
„Czy w przypadku sprawozdań NBP do ustalenia progów należy brać pod uwagę salda rozrachunków, czy też obroty z kontrahentami z UE?”
Wprawdzie nie wynika to z treści zapytania Czytelnika, jednakże Autor mniema, że spółka akcyjna ma obowiązek przekazywania sprawozdań do Narodowego Banku Polskiego w ustawowo wskazanym terminie, gdyż spółka akcyjna spełnia …
„Prowadzę działalność gospodarczą o określonym NIP (znanym dla red.), jakie są teraz możliwości dofinansowania mojej działalności?”
Środki pozyskane w ramach dofinansowania na podjęcie działalności gospodarczej lub w celu jej rozwoju ułatwiają pozyskać niezbędny kapitał do rozwoju firmy, a także zwiększenia jej konkurencyjności. W okresie pandemii SARS-CoV-2 dotacje jako formy wsparcia były także jednym z rozwiązań przyjętych w związku z trudną sytuacją gospodarczą przedsiębiorców.
W pierwszej kolejności wskazać należy na dofinansowanie określone w ramach …
Obniżenie stawki za dostarczanie świeżych warzyw, owoców i nabiału dla dzieci w klasach I–V szkół podstawowych oraz rosnąca inflacja mogą sprawić, że …
Resort edukacji planuje rozszerzyć katalog kursów kwalifikacyjnych prowadzonych przez placówki doskonalenia nauczycieli. MEiN chce, aby placówki te przygotowywały do pracy również nauczycieli WDŻ, czyli wychowania życia w rodzinie.
Opublikowany projekt nowelizacji rozp. MEN z dn. 28.05.2019 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z 2019 r. poz. 1045) zakłada, że placówki te będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne także w zakresie:
- wychowania do życia w rodzinie;
- przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego.
Wychowanie do życia w rodzinie
W przypadku wychowania do życia w rodzinie jako uzasadnienie resort podaje zauważalny spadek liczby nauczycieli prowadzących te zajęcia, co ma wynikać z faktu, że obecnie tylko nieliczne uczelnie realizują kształcenie przygotowujące nauczycieli WDŻ. Zmiana ma więc ułatwić nauczycielom podejmowanie kształcenia w tym kierunku.
MEiN zapowiada, że wychowanie do życia w rodzinie będzie jednym z priorytetów polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022. „Charakter tych zajęć ma wymiar wychowawczy, edukacyjny i profilaktyczny. W związku z tym będą one znacznym wsparciem dla uczniów po długim okresie ograniczeń wynikających z sytuacji epidemiologicznej w odbudowywaniu relacji społecznych (także wewnątrzrodzinnych), w pracy nad własnymi emocjami, jak też w działaniach profilaktycznych w zakresie zachowań problemowych i niepożądanych” – ocenia resort.
W szkołach zajęcia edukacyjne WDŻ realizowane są na podstawie rozp. MEN z dn. 12.08.1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartościach rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (t. jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 395, ze zm.). Na realizację zajęć przeznacza się w każdym roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godz., w tym po 5 godz. z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców. Zajęcia są realizowane, począwszy od klasy 4 szkoły podstawowej. Uczeń niepełnoletni nie bierze udziału w zajęciach, jeżeli jego rodzice zgłoszą dyrektorowi szkoły w formie pisemnej rezygnację.
„Do właściwej realizacji zajęć potrzeba wyspecjalizowanej kadry nauczycieli, którzy posiadają interdyscyplinarną wiedzę niezbędną do zrealizowania wymaganych treści programowych, ale także kompetencje i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej” – podkreśla MEiN i dodaje, że wymaga to „wprowadzenia do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematyki obejmującej zakres tych treści. Jest to zadanie kierowane przede wszystkim do placówek doskonalenia nauczycieli”.
W myśl projektowanej zmiany akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli będą mogły prowadzić kursy kwalifikacyjne z WDŻ zgodnie z dotychczasowymi zasadami, z uwzględnieniem wymagań określonych w ramowym planie i programie kursu kwalifikacyjnego zatwierdzonym przez MEiN. Uwzględnione zostaną wymagania wynikające ze standardu kształcenia nauczycieli określonego w rozp. MNiSW z dn. 25.07.2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz.U. z 2021 r. poz. 890), które reguluje wymagania dotyczące przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela realizowanego m.in. w formie studiów podyplomowych. Ponieważ kursy kwalifikacyjne, podobnie jak studia podyplomowe, są formą umożliwiającą uzyskanie kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, wymagania dotyczące kursów kwalifikacyjnych muszą odpowiadać – zakresem realizowanych na kursie zajęć i ich minimalnym wymiarem – wytycznym sformułowanym dla studiów podyplomowych przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela. Gwarantem wysokiej jakości kursów kwalifikacyjnych jest fakt, że są one prowadzone wyłącznie przez akredytowane placówki doskonalenia nauczycieli.
Po ukończeniu kursu kwalifikacyjnego w zakresie WDŻ osoby posiadające kwalifikacje niezbędne do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach podstawowych, określone w rozp. MEN z dn. 01.08.2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (t. jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1289), uzyskają dodatkowe kwalifikacje do prowadzenia zajęć z wychowania do życia w rodzinie w szkołach podstawowych. Resort nie przewiduje podobnej ścieżki uzyskiwania kwalifikacji, czyli ukończenia kursu kwalifikacyjnego, do prowadzenia zajęć w szkołach ponadpodstawowych.
Przygotowanie pedagogiczne do zajęć artystycznych
Z kolei umożliwienie placówkom doskonalenia nauczycieli szkół artystycznych, prowadzonym przez MKiDN, realizowania kursów kwalifikacyjnych w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego – to wyjście naprzeciw oczekiwaniom zawodowych artystów zainteresowanych pracą w szkolnictwie artystycznym.
Uzyskanie niezbędnego przygotowania do prowadzenia zajęć edukacyjnych artystycznych w szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego jest możliwe przede wszystkim w uczelniach artystycznych. W szkołach artystycznych i placówkach kształcenia artystycznego nauczycielami są często artyści, których głównym zajęciem jest twórczość artystyczna.
Kursy kwalifikacyjne w zakresie przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli prowadzących zajęcia edukacyjne artystyczne będzie mogło prowadzić tylko Centrum Edukacji Artystycznej, czyli wyspecjalizowana jednostka wykonująca zadania związane z doskonaleniem nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego. Kursy te będą prowadzone z uwzględnieniem ramowego planu i programu kursu kwalifikacyjnego z tego zakresu, zatwierdzonego przez MKiDN. Możliwość uzyskiwania przygotowania pedagogicznego w formie kursu kwalifikacyjnego przez nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego jest uwzględniona w przygotowywanym obecnie przez MKiDN nowym rozporządzeniu w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia artystycznego i placówek doskonalenia nauczycieli.
Małgorzata Tabaszewska – specjalistka prawa oświatowego