Organ rentowy może wybrać płatnika składek jako podmiot zobowiązany do zwrotu świadczenia pobranego nienależnie przez świadczeniobiorcę (art. 84 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r. poz. 300, ze zm.).

Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 11.12.2019 r. (III UZP 7/19, Biuletyn SN 11–12/2019)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.)

 Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 21.04.2010 r. (II UZP 1/10, Biuletyn SN 4/2010)

Przepis art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) — także w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 stycznia 2010 r. przed zmianą dokonaną przez art. 45 pkt 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) — stanowi podstawę odpowiedniego stosowania do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i na ubezpieczenie zdrowotne przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne o odpowiedzialności osób trzecich za zaległości składkowe.

Uchwała Składu 7 Sędziów SN z 15.10.2009 r. (II UZP 3/09, OSNAPiUS 2010/13–14/165)

Proporcjonalnemu zmniejszeniu ulega kwota najniższej podstawy wymiaru składek bez względu na jej wysokość zadeklarowaną przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność (art. 18 ust. 9 i 10 oraz art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2019 r. poz. 300, ze zm.).

Uchwała SN z 11.07.2019 r. (III UZP 1/19, Biuletyn SN 11–12/2019)

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. wystąpienie po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego przerwy w podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem powoduje, że podstawę wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego tego ubezpieczonego ustala się zgodnie z art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1368, ze zm.), natomiast nie stosuje się art. 43 w związku z art. 48 ust. 2 tej ustawy.

Uchwała SN z 25.10.2018 r. (III UZP 8/18, Baza orzeczeń SN)

Od dnia 1 stycznia 2016 r. wystąpienie po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nieprzekraczającej 30 dni przerwy w podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez ubezpieczonego niebędącego pracownikiem powoduje, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego dla tego ubezpieczonego ustala się zgodnie z art. 48a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r., poz. 1066), natomiast nie stosuje się art. 43 w związku z art. 48 ust. 2 tej ustawy.

Uchwała SN z 04.10.2018 r. (III UZP 6/18, Baza orzeczeń SN)

Przepis art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 2014 r., poz. 159, ze zm.) nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy uzyskał zaświadczenie właściwego lekarza o odzyskaniu zdolności do pracy i w związku z tym zaświadczeniem podjął pracę zarobkową, o czym zawiadomiono organ rentowy.

Uchwała SN z 17.02.2016 r. (III UZP 15/15, Biuletyn SN 2/2016)

Składka na ubezpieczenie zdrowotne podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki (art. 83 ust. 1 w związku z art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych; jednolity tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 581, ze zm.).

Uchwała SN z 02.02.2016 r. (III UZP 18/15, Biuletyn SN 2/2016)

Przesłanką przysługiwania świadczenia rehabilitacyjnego jest ustalenie, że dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy, bez konieczności stwierdzenia, że nastąpi to w terminie 12 miesięcy od wyczerpania zasiłku chorobowego (art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 159, ze zm.).

Uchwała SN z 02.02.2016 r. (III UZP 16/15, Biuletyn SN 2/2016)

Wynagrodzenie za pracę z tytułu nabycia przez pracodawcę z mocy prawa (art. 12 ust. 1 lub art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.) autorskich praw majątkowych do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe określone w art. 18 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 9, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Uchwała SN z 14.02.2012 r. (III UZP 4/11, Biuletyn 2/2012)

W razie zbiegu prawa do emerytury przyznanej na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) i renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów w trybie art. 82 ust. 1 tej ustawy, kwotę wolną od egzekucji i potrąceń należy ustalać oddzielnie dla każdego z tych świadczeń.

Uchwała SN z 20.01.2011 r. (III UZP 2/10, OSNAPiUS 2011/13–14/185)

Rolnik prowadzący gospodarstwo rolne oraz pozarolniczą działalność jako wspólnik spółki jawnej nie korzysta po dniu 1 stycznia 2003 r. z prawa wyboru rolniczego tytułu ubezpieczenia społecznego dokonanego na podstawie art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jedn. tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, ze zm.) oraz art. 2 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. Nr 24, poz. 585) i od tej daty podlega ubezpieczeniu społecznemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Uchwała SN z 22.02.2006 r. (I UZP 4/05, Biuletyn SN Nr 2/06)

Osoby, które w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego pozostają w stosunku pracy i równocześnie prowadzą pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia tej działalności (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Uchwała SN z 23.05.2006 r. (III UZP 2/06, OSNP 2007/1-2/20)

W razie niedopełnienia przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność obowiązku zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.) organ rentowy jest uprawniony do wydania decyzji o zgłoszeniu do ubezpieczenia społecznego (art. 83 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy).

Uchwała SN z 13.07.2005 r. (I UZP 2/05, Biuletyn SN 7/05)

Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiająca umorzenia w całości lub w części należności z tytułu składek, podlega merytorycznej kontroli sądu.

Uchwała SN z 30.06.2000 r. (III ZP 15/00, OSNAPiUS 2000/23/864)

Przedsiębiorca mający ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz do renty rodzinnej, któremu organ rentowy wypłaca rentę rodzinną jako korzystniejsze świadczenie, podlega obligatoryjnie ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu (art 9 ust. 4c i ust. 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wyrok SN z 04.12.2019 r. (II UK 175/18, Biuletyn SN 1–2/2020)

Wynikające z niedopełnienia ciążącego na organie rentowym obowiązku informacyjnego błędne pouczenia co do podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę ubezpieczoną z tytułu pozarolniczej działalności po zakończeniu okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego i po ustaleniu tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym w związku z pobieraniem takiego zasiłku powoduje, że działania formalnie podjęte przez taka osobę w terminie określonym w art. 14 ust. 1 lub ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w celu zachowania prawa do świadczenia zasiłkowego z ubezpieczenia chorobowego, powinny być traktowane jako fatyczne (i skuteczne) złożenie wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym dokonane w tych terminach.

Wyrok SN z 03.10.2019 r. (III UK 268/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

Strony stosunku pracy będące podmiotami stosunków obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, które z premedytacją deklarują oderwane od rzeczywistości lub nierzetelne podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w intencjonalnym celu uzyskania zawyżonych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, choćby w związku z macierzyństwem osoby ubezpieczonej, ponoszą pełne ryzyko uzasadnionego zweryfikowania bezpodstawnie deklarowanej zawyżonej podstawy wymiaru składek do wysokości najniższej podstawy ich wymiaru z określonego tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Wyrok SN z 11.09.2019 r. (III UK 219/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

W przypadku zadeklarowania wysokiej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) przez osobę rozpoczynającą działalność gospodarczą (albo podejmującą ponownie taką działalność po dłuższej przerwie), która od chwili zgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego do chwili ziszczenia się ryzyka ubezpieczeniowego (urodzenia dziecka) w ramach nowo uruchomionej działalności gospodarczej pozyskała faktycznie zaledwie jednego klienta, a uzyskany w tym czasie przychód z działalności był znacząco niższy od wysokości opłaconych składek na te ubezpieczenia, istnieją podstawy faktyczne do zakwestionowania przez organ rentowy tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wyrok SN z 02.07.2019 r. (I UK 100/18, Biuletyn SN 11–12/2019)

Nie leży w gestii organu rentowego podejmowanie za płatnika decyzji co do wysokości deklarowanej podstawy wymiaru składek, jeśli podstawa ta odpowiada obowiązującym przepisom. Jednakże w sytuacji, gdy w przedłożonych przez płatnika dokumentach zgłoszeniowych i rozliczeniowych zachodzi rozbieżność w faktycznie zadeklarowanej a wynikającej ze wskazanego kodu ubezpieczenia podstawy wymiaru składek, organ rentowy kierując się wynikającymi z art. 8 k.p.a. i art. 9 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 300, ze zm.) obowiązkami, powinien wyjaśnić przyczynę tych rozbieżności i udzielić płatnikowi stosownych pouczeń. W kwestii deklarowania podstawy wymiaru składek organ rentowy nie może działać wbrew woli płatnika, ale powinien te wolę właściwie zinterpretować i wyjaśnić wątpliwości w tym zakresie, spowodowane niekorespondującymi ze sobą danymi zamieszczonymi przez płatnika w dokumentach zgłoszeniowych i rozliczeniowych.

Wyrok SN z 27.03.2019 r. (II UK 561/17, Biuletyn SN 11–12/2019)

1. Uzyskanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego uwarunkowane jest nie tylko spełnieniem wszystkich przesłanek pozytywnych, lecz także brakiem stwierdzenia przesłanek negatywnych, określonych w art. 18 ust. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego nie przysługuje osobom, które są uprawnione do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz do urlopu dla poratowania zdrowia. Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje więc osobom, które mają zapewnione środki utrzymania z tytułu innych świadczeń. Z założenia świadczenie rehabilitacyjne ma bowiem przeciwdziałać sytuacji, w której ubezpieczony w okresie od zakończenia pobierania zasiłku chorobowego do odzyskania zdolności do pracy pozostawałby bez środków utrzymania.

2. Osobą uprawnioną do emerytury w rozumieniu art. 18 ust. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest także osoba, która spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia i której prawo do emerytury zostało ustalone decyzją organu rentowego, nawet jeżeli prawo to uległo zawieszeniu z powodu kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy. Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego nie przysługuje zarówno osobom faktycznie pobierającym emeryturę, jak i takim, których świadczenia emerytalne zostały zawieszone w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy na podstawie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zawieszenie prawa do emerytury nie oznacza pozbawienia uprawnień do tego świadczenia, a jedynie de facto wstrzymanie jego wypłaty na pewien czas.

3. Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, jest, po pierwsze – brak prawa do świadczenia oraz po drugie – świadomość co do tego osoby przyjmującej świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki muszą wystąpić już w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty. Innymi słowy, jeżeli w trakcie pobierania świadczenia jest ono „należne”, a okoliczności wyłączające prawo do niego, w konsekwencji również wiedza o tym świadczeniobiorcy, wystąpiły post factum, nie ma podstaw do uznania, że należności wypłacone podlegają zwrotowi na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy systemowej.

4. Zarzut pobrania nienależnego świadczenia z ubezpieczenia społecznego może być podniesiony tylko wobec osoby, która otrzymała świadczenie bezpodstawnie, i to tylko wówczas, gdy osoba ta miała świadomość, że wypłacone świadczenie jej się nie należy.

Wyrok SN z 2.10.2018 r. (I UK 248/17, Biuletyn SN 10/2019)

W wyniku przekazania pracownikowi wynagrodzenia niepomniejszonego o należne składki na ubezpieczenia społeczne nie dochodzi do bezpodstawnego wzbogacenia się pracownika kosztem pracodawcy (art. 405 k.c.). Wzbogacenie pracownika polegające na pomniejszeniu jego obciążeń finansowych (oszczędzeniu wydatku związanego z zapłatą należnej części składki) następuje z chwilą pokrycia przez pracodawcę zobowiązania pracownika względem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (gdy pracodawca – płatnik opłaca w całości składkę na ubezpieczenia społeczne pracownika ze swoich środków).

Wyrok SN z 26.09.2018 r. (II PK 151/17, Biuletyn SN 7/2018)

W sytuacji, gdy ustalone między stronami umowy o pracę wynagrodzenie w rozumieniu przepisów prawa pracy jest ekwiwalentne i godziwe, a nadto odpowiada przesłankom z art. 78 § 1 k.p., dyskusyjne jest redukowanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne na podstawie art. 41 ust. 12 i 13 ustawy z dnia13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1778). Możliwość ta otwiera się dopiero wówczas, gdy już na gruncie przepisów pracowniczych przynajmniej jedno z wymienionych kryteriów pozostaje dyskusyjne. W takiej sytuacji, wprawdzie z punktu widzenia stron stosunku pracy wynagrodzenie niekoniecznie będzie nieakceptowalne, to jednak, jego wysokość może okazać się nie do przyjęcia według miary wyznaczanej przez przepisy prawa ubezpieczeń społecznych.

Wyrok SN z 01.03.2018 r. (III UK 37/17, Biuletyn SN 3/2018)

1. Z ubezpieczenia społecznego z mocy ustawy korzysta tylko jedyny wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 8 ust. 6 pkt 4 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych; jednolity tekst: Dz. U. z 2017 poz. 1779, ze zm.). Nie można więc przyjąć, że wspólnicy dwuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – którym takie ubezpieczenie z mocy ustawy już nie przysługuje – mieliby zostać pozbawieni ubezpieczeń społecznych wynikających z zatrudnienia pracowniczego.

2. Ekonomiczne i prawne oddzielenie wspólnika dominującego od spółki przybliża go (jeśli wykonuje pracę zarobkową na rzecz spółki) do pracowniczego modelu świadczenia pracy. Oczywiste jest, że nie wszystkie cechy charakterystyczne dla zatrudnienia pracowniczego zostaną spełnione. Nie przekreśla to jednak podobieństwa występującego między realizacją obowiązków przez pracownika a wykonywaniem pracy przez wspólnika dominującego.

3. Dla objęcia wspólnika ubezpieczeniami społecznymi konieczne jest, aby wykreowany umową stosunek pracy był rzeczywiście realizowany i by nosił cechy kategorialne wynikające z art. 22 § 1 k.p., w tym podporządkowanie pracownicze.

Wyrok SN z 17.10.2017 r. (II UK 451/16, Biuletyn SN 3/2018)

Nieodpłatne świadczenie polegające na zapewnieniu pracownikowi bezpłatnego wyżywienia w czasie podróży służbowej w części przekraczającej limity diet ustalonych w § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikom zatrudnionym w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990, ze zm.) jest przychodem pracownika w rozumieniu art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 963, ze zm.), stanowiącym podstawę wymiaru składek.

Wyrok SN z 17.01.2017 r. (II UK 75/16, Biuletyn SN 11/2017)

Ustalenie na podstawie art. 46 i 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz. U. z 2016 r., poz. 372) nowej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, do którego prawo powstało w czasie przed zawieszeniem działalności gospodarczej oznacza niewłaściwe zastosowanie tych przepisów, jeżeli nie ma jakiejkolwiek przerwy w okresie pobierania zasiłku (art 43 ustawy).

Wyrok SN z 14.09.2016 r. (II UK 329/15, Biuletyn SN 1/2017)

1. Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie opłacała należnych składek na pracownicze ubezpieczenia społeczne, ustanowiony likwidatorem niewypłacalnej spółki (art. 276 § 1 k.s.h.) odpowiada za zaległości składkowe powstałe przed i po otwarciu procesu jej likwidacji na podstawie art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy systemowej nawet wtedy, gdyby zrzekł się lub został odwołany z członkostwa w zarządzie w związku z uzyskaniem statusu likwidatora spółki. Od 1 stycznia 2016 r. każdy likwidator niewypłacalnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym także ten, który w dacie uzyskania tego statusu prawnego nie był członkiem jej zarządu, odpowiada za zaległości składkowe powstałe w czasie likwidacji spółki na podstawie art. 116b tej Ordynacji.

2.  Członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będący jej likwidatorem, który zwleka ze złożeniem we właściwym czasie wniosku o upadłość niewypłacalnej spółki (postawionej w stan likwidacji) w subiektywnej nadziei na efekty podejmowanych działań naprawczych, bez ich ułożenia lub uzgodnienia z wierzycielami oraz bez realizowania bieżących powinności podatkowych i składkowych, działa na własną odpowiedzialność za błędnie ocenione ryzyko nieskutecznej sanacji, która doprowadziła do dalszego pogłębienia stanu zadłużenia niewypłacalnej spółki.

Wyrok SN z 14.12.2016 r. (II K 494/15, Biuletyn SN 1/2017)

Zarejestrowanie działalności gospodarczej i towarzyszące temu zadeklarowanie nieznajdującej pokrycia w przewidywanych zyskach wysokiej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne, a przy tym ze świadomością istnienia przeszkód do prowadzenia tej działalności, może wskazywać na intencję (element subiektywny) nie tyle podjęcia i wykonywania zarobkowej działalności gospodarczej o charakterze ciągłym (art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej; jednolity tekst : Dz. U. z 2015 r., poz. 584, ze zm.), lecz włączenia do systemu ubezpieczeń społecznych w celu uzyskania wysokich świadczeń i wnioskowi takiemu nie sprzeciwia się podjęcie krótkotrwałych czynności po zarejestrowaniu działalności gospodarczej.

Wyrok SN z 13.09.2016 r. (I UK 455/15, Biuletyn SN 10–12/2016)

Lektor prowadzący zajęcia w szkole lingwistycznej, co do zasady, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, z tytułu wykonywania umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wyrok SN z 14.09.2016 r. (II UK 342/15, Biuletyn SN 10–12/2016)

Dla ubezpieczonych będących osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, których niezdolność do pracy powstała przed upływem (pierwszego) pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi najniższa miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe za ten miesiąc, tj. 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe (art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r., poz. 159, ze zm.) w związku z art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013, poz. 1442, ze zm.) i w związku z art. 3 pkt 4 wyżej wymienionej ustawy o świadczeniach pieniężnych. Osoby te, przystępując do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, nie mogą skutecznie zadeklarować (wybrać) minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne określonej na podstawie art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Wyrok SN z 21.06.2016 r. (I UK 247/15, Biuletyn SN 10–12/2016)

Pracodawca zatrudniający ubezpieczonego za granicą nie jest zainteresowanym w sprawie z odwołania ubezpieczonego przeciwko organowi rentowemu o wydanie zaświadczenia o podleganiu ubezpieczeniom społecznym (art. 477¹¹ § 2 k.p.c.).

Wyrok SN z 14.07.2016 r. (II UK 297/15, Biuletyn SN 10–12/2016 )

Wartość bonów (talonów lub kuponów) żywnościowych (żywieniowych) uprawniających do nabycia posiłków lub artykułów spożywczych w zakładach zbiorowego żywienia lub sieciach (placówkach) handlowych, które nie zostały wydane przez pracodawcę na podstawie ustawowych przepisów prawa pracy lub układu zbiorowego pracy (art. 86 § 2 k.p.) nie podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenia emerytalne i rentowe z mocy § 2 pkt 11 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106, ze zm.).

Wyrok SN z 10.09.2013 r. (I UK 73/13, OSNAPiUS 2014/6/87)

W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzenia za urlop i od ekwiwalentu za urlop pracowników delegowanych do pracy za granicą nie uwzględnia się kwot stanowiących równowartość diet z tytułu podróży służbowej oraz dodatków za rozłąkę (§ 2 pkt 16 i 18 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, Dz.U. Nr 161, poz. 1106, ze zm.).

Wyrok SN z 23.11.2012 r. (II UK 110/12, OSNAPiUS 2013/19–20/239)

Upadły nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej i wobec tego nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Wyrok SN z 15.03.2012 r. (II UK 159/11, Baza orzeczeń SN)

Komandytariusz przystępujący do spółki komandytowej podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia przystąpienia do tej spółki, a nie z dniem wpisania do rejestru przedsiębiorców.

Wyrok SN z 07.03.2012 r. (II UK 18/12, Baza orzeczeń SN)

Pracodawca (w rozumieniu art. 3 k.p.) jest z mocy art. 4 pkt 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) płatnikiem składek pracowników pozostających z nim w stosunku pracy i jednocześnie wykonujących na jego rzecz pracę w ramach umów cywilnoprawnych zawartych z osobą trzecią (art. 8 ust. 2a tej ustawy).

Wyrok SN z 18.10.2011 r. (III UK 22/11, OSNAPiUS 2012/21–22/266)

Podejmowanie czynności przygotowawczych polegających na poszukiwaniu kontrahentów umowy obejmującej zakres działań określony we wpisie do ewidencji oraz gotowość do podjęcia tych działań nie stanowią rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), jeżeli nie doprowadziły do faktycznego jej uruchomienia.

Wyrok SN z 18.10.2011 r. (II UK 51/11, OSNAPiUS 2012/21–22/267)

Użyte w art. 109 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) pojęcia „rozliczać i opłacać” odnoszą się do czynności, które poprzedzają rozpoczęcie terminu przedawnienia, takich jak ustalenie podstawy wymiaru składek, obliczanie wysokości składki, składanie deklaracji itp. Nie obejmują one biegu terminu i innych cech przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.

 Wyrok SN z 06.04.2011 r. (II UK 313/10, OSNAPiUS 2012/9–10/126)

Przekazanie przez płatnika składek danych dotyczących rodzaju działalności, zgodnych z jednym z dwóch obowiązujących równolegle Polskich Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON, nie może być ocenione jako podanie nieprawdziwych danych w rozumieniu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322, ze zm.).

Wyrok SN z 16.06.2011 r. (I UK 15/11, OSNAPiUS 2012/15–16/199)

 

1. Osoba będąca obywatelem polskim, posiadająca równocześnie obywatelstwo innego państwa, jest traktowana tak, jakby posiadała wyłącznie obywatelstwo polskie. W konsekwencji w odniesieniu do takiej osoby art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), nie ma zastosowania i jeśli osoba ta spełnia kryteria podlegania obowiązkowi ubezpieczeń społecznych określone w art. 6, 11 i 12 tej ustawy, to tym ubezpieczeniom podlega, również wtedy, gdy – prowadząc na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych – nie posiada tu stałego miejsca zamieszkania.

2. Osoba posiadająca w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 30 kwietnia 2004 r. obywatelstwo polskie oraz równocześnie obywatelstwo innego (obcego) państwa, prowadząca w tym czasie pozarolniczą działalność gospodarczą na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 (a także art. 12 ust. 1) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, choćby ubezpieczeniom takim podlegała również w innym Państwie, którego obywatelem wówczas była.

Wyrok SN z 16.06.2011 r. (III UK 215/10, OSNAPiUS 2012/13–14/181)

Jedyny lub „niemal jedyny” wspólnik spółki z o.o. nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu.

 Wyrok SN z 03.08.2011 r. (I UK 8/11, OSNAPiUS 2012/17–18/225)

Okres wojskowego szkolenia studentów na podstawie ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (jednolity tekst: Dz.U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108) nie jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.).

 Wyrok SN z 12.05.2011 r. (II BU 12/10, OSNAPiUS 2012/11–12/146)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może — wbrew nazwie umowy — zakwalifikować pracę tłumacza języka obcego jako umowę o świadczenie usług, a nie umowę o dzieło, gdy oparta jest na długookresowym zatrudnieniu i polega na powtarzalnym wykonywaniu tłumaczeń dokumentów związanych z bieżącą działalnością firmy, za stałym (miesięcznym) wynagrodzeniem (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm. w związku z art. 750 k.c.).

Wyrok SN z 06.04.2011 r. (II UK 315/10, OSNAPiUS 2012/9–10/127)

 

Do okresu uprawniającego do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego,
o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120, poz. 1252, ze zm.), nie wlicza się okresu obowiązkowego ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, za który osoba ubiegająca się o to świadczenie nie opłaciła należnych składek do dnia rozwiązania stosunku pracy.

Wyrok SN z 15.04.2011 r. (I UK 375/10, OSNAPiUS 2012/11–12/142)

Okresów współpracy przed dniem 1 września 1974 r. przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu usług handlowych nie można zaliczyć do okresów składkowych w rozumieniu z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 lub ust. 2 punkt 15 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.). Nie można również uznawać tych okresów współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 15 listopada 1991 r. za okresy, za które występowało zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.

Wyrok SN z 02.02.2011 r. (I UK 245/10, Baza orzeczeń SN)

Wykonywanie umowy zlecenia przez rolnika prowadzącego dodatkową pozarolniczą działalność gospodarczą i uprawnionego do dalszego korzystania z ubezpieczenia społecznego rolników na podstawie art. 5a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.), powoduje wyłączenie go z ubezpieczenia społecznego rolników, gdy umowa zlecenia nie jest objęta zakresem prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wyrok SN z 26.01.2011 r. (I UK 229/10, Baza orzeczeń SN)

Należności organu ubezpieczeń społecznych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych mają charakter płatności (wierzytelności) samoobliczanych i opłacanych przez płatnika składek (spółkę z o.o.) w terminach ustawowo określonych, bez potrzeby uprzedniego wzywania do ich wykonania. Egzekwowanie wierzytelności (zaległości) składkowych jest ograniczone jedynie terminem ich przedawnienia, co oznacza, że organ ubezpieczeń społecznych nie ma obowiązku wszczynania egzekucji w takim czasie, aby uzyskać potencjalnie najwyższe zaspokojenie zaległości składkowych od płatnika składek, nawet gdyby ich wcześniejsza egzekucja mogła prowadzić do uzyskania choćby częściowego ich wykonania, jeżeli płatnik składek lub członek zarządu spółki z o.o. nie wskazali mienia, z którego możliwa byłaby egzekucja zaległości składkowych w znacznej części.

Wyrok SN z 02.12.2010 r. (II UK 146/10, OSNAPiUS 2012/3–4/46)

Obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlega każda osoba fizyczna będąca wspólnikiem spółki komandytowej zawiązanej w celu prowadzenia działalności gospodarczej i prowadzącej taką działalność (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 i w związku z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Wyrok SN z 13.09.2010 r. (II UK 82/10, OSNAPiUS 2012/1–2/21)

Jeżeli obowiązki członka zarządu spółki akcyjnej są wykonywane w ramach stosunku pracy, to uzależniony od średniej płacy w spółce miesięczny ryczałt za udział w posiedzeniach zarządu tej spółki jest składnikiem wynagrodzenia za pracę podlegającym zaliczeniu do podstawy wymiaru składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne, choćby posiedzenia zarządu odbywały się po godzinach pracy.

Wyrok SN z 02.12.2010 r. (II UK 147/10, OSNAPiUS 2012/3–4/47)

Przedsiębiorca zarejestrowany i mieszkający w Polsce, wykonujący działalność na terytorium więcej niż dwóch Państw Członków Wspólnoty podlega ubezpieczeniu społecznemu w Polsce, jeżeli część tej działalności – nawet w niewielkim rozmiarze – wykonuje w Polsce (art. 6 ust. 5 i 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm. w związku z art. 14a ust. 2 rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, Dz.U.UE Polskie wydanie specjalne Tom 01, Rozdział 05, s. 35 ze zm.).

Wyrok SN z 02.03.2010 r. (II UK 233/09, OSNAPiUS 2011/17–18/234)

Przepisy art. 78-79 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.) określają zasadę wypłaty zasiłku pogrzebowego lub zwrotu kosztów pogrzebu w udokumentowanej wysokości – oprócz bliskich – także osobom obcym, bez jakiegokolwiek ich różnicowania, oraz na rzecz podmiotów wymienionych w art. 78 ust. 2 tej ustawy.

Wyrok SN z 13.12.2010 r. (I UK 222/10, OSNAPiUS 2012/5–6/70)

Decyzja o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników, wydana wskutek błędnej oceny znanych organowi rentowemu faktów, nie może być zmieniona z mocą wsteczną na podstawie art. 83a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Wyrok SN z 23.02.2010 r. (II UK 187/09, OSNAPiUS 2011/15–16/216)

Termin przedawnienia wskazany w art. 24 ust. 5d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) odnosi się wyłącznie do egzekucji zobowiązania wynikającego z decyzji organu rentowego o odpowiedzialności osoby trzeciej za zaległości składkowe i jego upływ nie podlega ocenie w postępowaniu sądowym z odwołania od tej decyzji.

Wyrok SN z 09.06.2010 r. (II UK 37/10, OSNAPiUS 2011/23–24/302)

1. W sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd ma obowiązek zweryfikowania wszystkich przesłanek obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, a nie tylko podstaw wskazanych w decyzji organu rentowego.

2. Reguły równości i niedyskryminowania stron stosunku ubezpieczenia społecznego (art. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) mogą być powoływane jako zasady współżycia społecznego w ocenie nieważności umowy o pracę wskazywanej jako tytuł obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym.

 Wyrok SN z 15.12.2009 r. (II UK 138/09, OSNAPiUS 2011/13–14/192)

Objęcie polskim ubezpieczeniem społecznym w trybie przewidzianym w art. 14 ust. 1 lit. a rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U.UE Polskie wydanie specjalne Tom 01, Rozdział 05, s. 35 ze zm.) pracowników polskiej agencji pracy tymczasowej delegującej do pracy w Unii Europejskiej na okres krótszy niż 12 miesięcy nie jest możliwe, jeżeli pracownicy ci przed delegowaniem ich za granicę nie świadczyli pracy na rzecz podmiotu kierującego i nie podlegali z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym w Polsce.

Wyrok SN z 27.10.2009 r. (II UK 63/09, OSNAPiUS 2011/11–12/160)

Zleceniobiorca wykonujący pracę w miejscach wynikających ściśle ze zleceń zleceniodawcy podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wypadków przy pracy (art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.).

Wyrok SN z 06.10.2009 r. (II UK 40/09, OSNAPiUS 2011/11–12/158)

Cudzoziemiec prowadzący pozarolniczą działalność jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. podlegał ubezpieczeniom społecznym na mocy art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 i art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.), nawet gdy przebywał w Polsce na podstawie zezwolenia na czas oznaczony.

Wyrok SN z 17.09.2009 r. (II UK 11/09, OSNAPiUS 2011/9–10/134)

Cechami konstytutywnymi pojęcia „współpraca przy działalności gospodarczej”, o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) są występujące łącznie: a) istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego, b) bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej, c) stabilność i zorganizowanie oraz d) znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.

Wyrok SN z 06.01.2009 r. (II UK 134/08, OSNAPiUS 2010/13–14/170)

Przepis art. 84 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) ustanawia granice dochodzenia nienależnie wypłaconych kwot do wysokości świadczeń pobranych w okresie 12 lub 36 miesięcy; nie wprowadza natomiast terminu przedawnienia dochodzenia nienależnego świadczenia. Przepis ten nie odnosi się do decyzji organu, lecz oznacza, że za podstawę obliczenia roszczenia wynikającego z nienależnie pobranych kwot należy wziąć ostatnie ze świadczeń wypłaconych bez podstawy prawnej.

Wyrok SN z 06.01.2009 r. (II UK 124/08, OSNAPiUS 2010/13–14/169)

Podleganie obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia wyklucza dobrowolne przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego z tytułu równoczesnego wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1, art. 9 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.).

Wyrok SN z 05.09.2008 r. (II UK 374/07, OSNAPiUS 2010/1–2/24)

Wniosek o przyznanie prawa do świadczenia powinien określać rodzaj świadczenia lub wskazywać fundusz ubezpieczenia (emerytalnego, rentowego, wypadkowego, chorobowego), z którego będzie wypłacane (art. 116 w związku z art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jedn. tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

Wyrok SN z 03.10.2008 r. (II UK 74/08, OSNAPiUS 2010/3–4/52)

Ochrona przewidziana w art. 39 k.p. nie dotyczy nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Wyrok SN z 16.07.2008 r. (I PK 11/08, OSNAPiUS 2009/23–24/314)

Zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie wynikającego z niej zatrudnienia organowi ubezpieczeń społecznych nie powodują powstania obowiązkowego ubezpieczenia społecznego, jeżeli z okoliczności (nie wyłączając domniemania faktycznego – art. 231 k.p.c.) wynika, że praca nie była świadczona oraz że ustalone warunki wynagradzania za pracę nie odpowiadały zatrudnieniu ale zostały uzgodnione w celu uzyskania nieproporcjonalnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wyrok SN z 04.10.2007 r. (I UK 116/07, OSNAPiUS 2008/23–24/355)

Prawo do świadczenia przedemerytalnego po śmierci uprawnionego nie przechodzi na inne osoby.

Wyrok SN z 18.04.2007 r. (I UK 315/06, OSNAPiUS 2008/9–10/147)

Okres przedawnienia, o którym mowa w art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74, ze zm.), biegnie od dnia wymagalności należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne do dnia wydania decyzji zobowiązującej do zapłaty tej należności.

Wyrok SN z 29.01.2007 r. (II UK 116/06, OSNP 2008/3-4/47)

Należnościami z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.) są: składki, odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia oraz dodatkowa opłata. Poszczególne należności zaliczane do należności z tytułu składek nie tworzą nowego, odrębnego bytu w postaci jednej należności z tytułu składek. Pojecie należności obejmuje zatem różnego rodzaju świadczenia o odrębnym charakterze i statusie, które ze względów redakcyjno-legislacyjnych określono wspólnym mianem „należności z tytułu składek”.

Wyrok SN z 07.04.2006 r. (I UK 240/05, Monitor Pr. Pracy 7/2006)

Pouczenie o okolicznościach, których wystąpienie powoduje brak prawa do świadczenia (art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) może polegać na przytoczeniu przepisów określających te okoliczności, ale musi być na tyle zrozumiałe, aby ubezpieczony mógł je odnieść do własnej sytuacji.

Wyrok SN z 14.03.2006 r. (I UK 161/05, OSNP 2007/5-6/78)

Zaprzestanie działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.), może być również okresowe, spowodowane przerwą w jej wykonywaniu. Faktyczne niewykonywanie działalności w okresie oczekiwania na kolejne zamówienia lub w czasie ich poszukiwania nie jest przerwą w prowadzeniu tej działalności równoznaczną z okresowym zaprzestaniem jej wykonywania i nie powoduje ustania przymusu ubezpieczenia.

Wyrok SN z 16.05.2006 r. (I UK 289/05, OSNP 2007/11-12/168)

Dopuszczalne jest ponowne ustalenie prawa do świadczenia z tytułu ubezpieczenia (zaopatrzenia) emerytalnego na niekorzyść ubezpieczonego, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w tej sprawie, okaże się, że ubezpieczony nie miał prawa do świadczenia z uwagi na niespełnienie wymaganych do tego warunków.

Wyrok SN z 04.10.2006 r. (II UK 30/06, OSNAPiUS 2007/19-20/289)

Wynagrodzenie wypłacone na mocy art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593, ze zm.) stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeśli ubezpieczony spełnia jednocześnie przesłanki uznania go za bezrobotnego.

Wyrok SN z 17.10.2006 r. (II UK 81/06, OSNAPiUS 2007/21-22/327)

Świadczenie przewidziane w art. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267, ze zm.) ma charakter wyjątkowy. Brak zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego niezdolność do pracy może powodować ustanie tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Wyrok SN z 25.07.2006 r. (I UK 42/06, OSNP 2007/15-16/232)

Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiająca umorzenia w całości lub w części należności z tytułu składek podlega merytorycznej kontroli sądu oceniającego przesłanki określone w art. 28 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.). Okoliczności leżące po stronie płatnika mogą uzasadniać umorzenie składek wyłącznie w zakresie przez niego finansowanym, a nie w części potrącanej z wynagrodzenia pracownika.

Wyrok SN z 12.07.2006 r. (II UK 241/05, OSNP 2007/13-14/203)

1. W przypadku, gdy ZUS nie sprawdził w postępowaniu kontrolnym rzetelności zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy, uzasadnione jest przyznanie odsetek od 30 dnia po przedstawieniu przez ubezpieczonego tych zaświadczeń, a nie od daty wyroku sądu ustalającego prawo do zasiłku chorobowego (art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

2. Art. 64 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że płatnicy składek wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń, a ZUS od razu po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się jednak nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień.

3. Jeżeli ZUS w terminie nie wypłacił świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek (ustawowych), chyba że opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Wyrok SN z 07.02.2006 r. (I UK 191/05, OSNP 2007/1-2/28)

W razie rozbieżności pomiędzy rzeczywiście uzyskanym przez pracownika przychodem ze stosunku pracy a oświadczeniem płatnika składek (pracodawcy) zawartym w jego czynnościach obliczenia i przekazania składki do ZUS, ubezpieczony ma prawo domagać się weryfikacji czynności płatnika i ustalenia prawidłowego wymiaru zasiłku chorobowego.

Wyrok SN z 24.01.2006 r. (I UK 122/05, OSNP 2007/1-2/26)

Pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązujące ubezpieczonego do udzielenia informacji, czy dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia, nie ma charakteru czynności zmierzającej do ściągnięcia należności w rozumieniu art. 35 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, ze zm.) i w związku z tym nie przerywa biegu przedawnienia należności wskazanych w art. 35 ust. 3 tej ustawy.

Wyrok SN z 18.01.2006 r. (II BU 1/05, OSNAPiUS 2006/23-24/369)

Cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Taka umowa o pracę jest nieważna jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Wyrok SN z 18.10.2005 r. (II UK 43/05, OSNAPiUS 2006/15-16/251)

Zawarcie umowy o pracę nie stwarza podstawy do przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jeżeli strony zakładały, że świadczenie pracy jest niepotrzebne a pracodawca nie będzie płacić wynagrodzenia za pracę.

Wyrok SN z 11.10.2005 r. (I UK 57/05, OSNP 2006/17-18/282)

Zmiana art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.), dokonana ustawą z dnia 18 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 241, poz. 2074, ze zm.), ustanawiająca dziesięcioletni okres przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2003 r., nie ma zastosowania do należności przedawnionych przed tym dniem.

Wyrok SN z 05.04.2005 r. (I UK 232/04, OSNAPiUS 2006/1-2/26)

Organ rentowy samodzielnie ustala okresy przebyte w ubezpieczeniu, gdyż całokształt postępowania dotyczącego nabycia prawa do świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego należy do tego organu (art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Wyrok SN z 12.05.2005 r. (UK 245/04, OSNP 2006/3-4/57)

Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika może być w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń.

Wyrok SN z 04.08.2005 r. (II UK 16/05, OSNAPiUS 2006/11-12/191)

Zawarcie umowy o pracę między osobami bliskimi nie prowadzi do powstania obowiązku ubezpieczenia społecznego pracownika, jeżeli praca nie była rzeczywiście wykonywana.

Wyrok SN z 13.07.2005 r. (I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157)

Były pracownik, który otrzymuje odszkodowanie z tytułu skróconego okresu wypowiedzenia umowy o pracę (art. 361 k.p.) nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu pracowników.

Wyrok SN z 13.07.2005 r. (I UK 315/04, OSNP 2006/9-10/160)

W postępowaniu odrębnym w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, toczącym się z odwołania od decyzji organu rentowego wydanej na wniosek o przyznanie emerytury lub renty, niedopuszczalne jest przedmiotowe przekształcenie roszczenia (art. 193 k.p.c.) przez żądanie ustalenia tylko niektórych przesłanek warunkujących prawo do świadczenia.

Wyrok SN z 12.01.2005 r. (I UK 160/04, OSNAPiUS 2005/16/255)

Cel zawarcia umowy o pracę w postaci uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § 1 k.c).

Wyrok SN z 04.08.2005 r. (II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/7-8/122)

Złożenie wniosku o kontynuowanie ubezpieczenia nie jest warunkiem nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, jeżeli wola podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej została ujawniona w sposób wyraźny.

Wyrok SN z 16.08.2005 r. (I UK 376/04, OSNAPiUS 2006/11–12/195)

Korzystanie z urlopów macierzyńskiego i wychowawczego w okresie pozostawania w stosunku pracy wyłącza obowiązek ubezpieczenia z tytułu jednoczesnego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Wyrok SN z 18.01.2005 r. (II UK 128/04, OSNAPiUS 2005/15/233)

Wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerw w jej prowadzeniu powoduje — na stałe lub okresowo — ustanie obowiązku ubezpieczenia. Zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej tylko w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych może prowadzić do ustania obowiązku ubezpieczenia w przypadku rzeczywistego zaistnienia przerwy w prowadzeniu tej działalności.

Wyrok SN z 09.02.2005 r. (III UK 181/04, OSNAPiUS 2005/17/275)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest uprawniony do zbadania ważności umowy o pracę w celu stwierdzenia objęcia ubezpieczeniem społecznym pracowników (art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Wyrok SN z 23.02.2005 r. (III UK 200/04, OSNAPiUS 2005/18/292)

Do przewidzianego w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.) wyłączenia obowiązku wypłaty odsetek nie jest wystarczające wykazanie, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia.

Wyrok SN z 07.10.2004 r. (II UK 485/03, OSNAPiUS 2005/10/147)

Okresem ubezpieczenia w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, ze zm.) jest przypadający w czasie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia okres faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej lub przerw w jej faktycznym prowadzeniu, w których następuje zwolnienie z opłacania składki.

Wyrok SN z 03.12.2004 r. (II UK 59/04, OSNAPiUS 2005/13/196)

Osoba pobierająca świadczenie przedemerytalne nie traci statusu „ubezpieczonego będącego pracownikiem” w rozumieniu art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.).

Wyrok SN z 12.08.2004 r. (III UK 77/04, OSNAPiUS 2005/7/21)

Podlega kontroli sądu ubezpieczeń społecznych decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie odstąpienia od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń (art. 83 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Wyrok SN z 24.11.2004 r. (I UK 3/04, OSNAPiUS 2005/8/116)

Decyzja organu rentowego o wyłączeniu z obowiązku ubezpieczenia społecznego, wydana na podstawie przepisów ustawy z dn. 25.11.1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137, ze zm.) nie może wywoływać skutków prawnych po 1 stycznia 1999 r., to jest po wejściu w życie ustawy z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.), jeżeli jej postanowienia są sprzeczne z przepisami tej ustawy.

Wyrok SN z 19.03.2003 r. (II UK 157/02, OSN 2004/1/9)

Okresy przerw w prowadzeniu działalności gospodarczej nie były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ani nie były okresami zwolnienia z opłacania składek na ten rodzaj ubezpieczenia społecznego w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 14a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118, ze zm.).

Wyrok SN z 03.04.2003 r. (II UK 221/02, OSNAPiUS 2004/9/161)

Przy stosowaniu art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636, ze zm.) należy odróżnić „pracę zarobkową” wykonywaną jednoosobowo w ramach działalności gospodarczej, od formalnoprawnych czynności do jakich jest zobowiązany ubezpieczony jako pracodawca.

Wyrok SN z 07.10.2003 r. (II UK 76/03, OSNAPiUS 2004/14/247)

Przepis art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Nr 60, poz. 636, ze zm.) nie ma zastosowania, jeżeli pracownik jest zatrudniony równocześnie u wielu pracodawców, wobec czego rozwiązanie stosunku pracy z jednym z nich nie powoduje ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Postanowienie SN z 07.05.2003 r. (III UZP 3/03, OSNAPiUS 2004/2/39)

Składki na ubezpieczenie społeczne pracowników, których płatnikiem był niewypłacalny pracodawca – zakład pracy chronionej, nie podlegają zaspokojeniu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, także wtedy, gdy syndyk masy upadłości wystąpił z roszczeniem do Funduszu o zaspokojenie tych należności już po utracie przez pracodawcę statusu zakładu pracy chronionej.

Wyrok SN z 04.12.2003 r. (I PK 54/03, OSNAPiUS 2004/21/365)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany do zapłaty odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego wówczas, gdy nie dokona wypłaty świadczeń w terminach przewidzianych w przepisach dotyczących ich przyznawania i wypłacania w następstwie okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność (art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. Nr 137, poz. 887, ze zm.).

Wyrok SN z 27.09.2002 r. (II UK 214/02, OSNAPiUS 2004/5/89)

Nieskładkowe okresy ubezpieczenia uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych uzyskanych łącznie w Polsce i za granicą, jeżeli umowa międzynarodowa przewiduje uwzględnienie składkowych okresów zatrudnienia przy ustalaniu prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wyrok SN z 07.02.2002 r. (II UKN 30/01, OSNAPiUS 2003/22/550)

Zamiar nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, bez rzeczywistego wykonywania umowy o pracę, świadczy o fikcyjności zgłoszenia do pracowniczego ubezpieczenia społecznego.

Wyrok SN z 28.02.2001 r. (II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/11/222)

Przekazanie przez pracodawcę Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych prawdziwych danych mających wpływ na prawo pracownika do świadczeń wyklucza możliwość żądania od pracodawcy na podstawie art. 37 ust. 6 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137, ze zm.) zwrotu świadczeń nienależnie pobranych.

Wyrok SN z 03.10.2000 r. (II UKN 1/00, OSNAPiUS 2002/9/218)

Warunkiem objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą jest zgłoszenie działalności do ubezpieczenia społecznego, połączone z jej rzeczywistym prowadzeniem na podstawie wpisu do ewidencji lub koncesji. Nie jest natomiast takim warunkiem zgłoszenie działalności w urzędzie skarbowym w celu wymierzenia podatku.

Wyrok SN z 31.03.2000 r. (II UKN 457/99, OSNAPiUS 2001/18/564)

Zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne.

 Wyrok SN z 30.06.2000 r. (II UKN 523/99, OSNAPiUS 2002/1/22)

Stosunek ubezpieczenia społecznego pracownika nie wygasa z chwilą wykreślenia pracodawcy z ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej, lecz dopiero z upływem terminu wypowiedzenia umowy o pracę albo z chwilą jej rozwiązania bez wypowiedzenia na skutek przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

Wyrok SN z 24.05.2000 r. (II UKN 568/99, OSNAP 2001/2/8)

Przepisy o postępowaniu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie przewidują możliwości uznania nieważności decyzji organu rentowego.

Postanowienie SN z 14.04.1999 r. (II UKN 161/99, OSNP 2000/14/562)

1. Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zatrudniony przez nią w ramach fikcyjnego stosunku pracy, w okresie w którym nie prowadziła ona żadnej działalności gospodarczej i nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne, nie podlega pracowniczemu systemowi ubezpieczeń społecznych.

2. Funkcjonowanie spółki prawa handlowego nie może polegać na utrzymywaniu jej wspólników ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wyrok SN z 23.03.1999 r. (II UKN 536/98, OSNAPiUS 2000/10/403)

Okresem ubezpieczenia jest przypadający w czasie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia okres faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej lub przerw w jej faktycznym prowadzeniu, w których następuje zwolnienie z opłacania składki.

Wyrok SN z 10.12.1997 r. (II UKN 392/97, OSNAPiUS 1998/19/584)

Nie podlega ubezpieczeniu społecznemu w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 1989 r., Nr 25, poz. 137, ze zm.) osoba, która zawarła fikcyjną umowę o pracę.

Wyrok SN z 17.12.1996 r. (II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/275)