Z dniem 18 września br. weszły w życie ważne zmiany w przepisach, które dotyczą świadczeń zwanych potocznie „emeryturami czerwcowymi”.
Powyższe zmiany zostały wprowadzone do ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”. Aktem nowelizującym jest natomiast ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1621), zwana dalej „nowelą”.
Zmiany od dnia 18 września 2021 roku – waloryzacja oraz emerytury „czerwcowe”
W ramach noweli zmodyfikowano zasady ustalania wysokości emerytury w II kwartale danego roku.
Zgodnie z art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w razie obliczania wysokości emerytury w II kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, z uwzględnieniem art. 25a ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
W cytowanym zapisie jest zawarte odesłanie do art. 25a ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który stanowi podstawę prawną stałego rozwiązania w zakresie tzw. emerytur czerwcowych. Oznacza to, że przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu danego roku waloryzacji składek dokonuje się w taki sam sposób jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju danego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.
Odpowiednie zastosowanie przepisu dotyczącego emerytur „czerwcowych”
Unormowania zawarte w art. 25a ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS mają zastosowanie także do ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 maja danego roku (art. 25a ust. 2b ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
Do przedstawionych postanowień ustawy o emeryturach i rentach z FUS stosuje się normy przejściowe art. 17 noweli. Przepis ten stanowi, iż art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz art. 25a ust. 2a i 2b ustawy o emeryturach i rentach z FUS mają zastosowanie do:
- emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po dniu 31 maja 2021 roku lub
- przyznanych na podstawie art. 24a ustawy o emeryturach i rentach z FUS
– osobom mogącym wykazać, że wiek emerytalny ukończyły po dniu 31 maja 2021 r.
Regulacje, o których była wyżej mowa, stosuje się ponadto do rent rodzinnych przyznanych po osobach zmarłych po dniu 31 maja 2021 roku.
Jeżeli przyznano emeryturę lub rentę rodzinną przed dniem wejścia w życie noweli świadczenia te podlegają ponownemu przeliczeniu z uwzględnieniem art. 25a ust. 2 pkt 2 oraz ust. 2a i 2b ustawy o emeryturach i rentach z FUS w nowym brzmieniu – w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie noweli.
M.O.
W Dzienniku Ustaw z dnia 15 października 2021 r. pod pozycją 1867 opublikowano obwieszczenie Marszałka Sejmu RP z dnia 17.09.2021 r., w załączniku do którego został zawarty nowy jednolity tekst ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1725).
W jednolitym tekście wymienionej powyżej ustawy uwzględniono zmiany wynikające z:
- ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 353),
- przepisów ogłoszonych przed dniem 16 września 2021
Przepisy przejściowe, pominięte w omawianej ustawie, wyszczególniono w ust. 2 obwieszczenia Marszałka Sejmu RP z dnia 17 września 2021 r.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. określa:
- warunki nabywania i utraty prawa do świadczeń przedemerytalnych,
- zasady wypłaty i finansowania świadczeń, o których mowa w pkt 1.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie spełniającej warunki wskazane w art. 2 cyt. ustawy.
Prawo do wskazanego świadczenia ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z dokumentami, o których mowa w art. 7 ust. 3 i 4 omawianej ustawy. Wniosek składa się do organu rentowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.
Decyzję w sprawie świadczenia przedemerytalnego wydaje i świadczenie to wypłaca organ rentowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do świadczenia przedemerytalnego.
Maciej Ofierski
W listopadowych terminach płatności świadczeń emerytalno-rentowych, razem z emeryturą, rentą lub rodzicielskim świadczeniem uzupełniającym, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wypłaci uprawnionym świadczeniobiorcom tzw. „czternastą emeryturę”. W przypadku emerytur i rent wypłacanych kwartalnie kolejne dodatkowe świadczenie zostanie wypłacone w styczniowych terminach płatności 2022 r.
Jak ubiegać się o kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne?
„Czternastą emeryturę” Kasa wypłaci z urzędu. Nie trzeba w tej sprawie składać żadnych wniosków.
Komu przysługuje kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne?
„Czternasta emerytura” przysługuje osobom, które w dniu 31 października 2021 r. mają prawo do jednego ze świadczeń:
- emerytury rolniczej,
- renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy,
- renty rodzinnej,
- okresowej emerytury rolniczej,
- rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
W jakiej wysokości zostanie wypłacone kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne?
„Czternasta emerytura” przysługuje w wysokości:
- 1.250,88 zł (tj. kwoty najniższej emerytury obowiązującej od 1 marca 2021 r.), jeżeli wysokość przysługującej emerytury/renty nie przekracza kwoty 2.900 zł,
- 1.250,88 zł pomniejszonej o kwotę różnicy pomiędzy kwotą wysokości przysługującej emerytury/renty, a kwotą 2.900 zł, nie więcej niż o kwotę najniższej emerytury – jeżeli wysokość przysługującej emerytury/renty przekracza kwotę 2.900 zł.
Osoby, których świadczenie emerytalno-rentowe będzie równe lub wyższe 4.150,88 zł, nie otrzymają „czternastej emerytury”.
Przy ustalaniu wysokości świadczenia uwzględnia się kwotę świadczenia brutto przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, a także przed dokonaniem zawieszenia części uzupełniającej w związku z niezaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej.
Poza podatkiem dochodowym i składką na powszechne ubezpieczenie zdrowotne z kwoty „czternastej emerytury” nie będą dokonywane żadne potrącenia i egzekucje.
Przykład:
Świadczeniobiorca ma prawo do emerytury rolniczej w kwocie 3.000 zł. W listopadowym terminie płatności (razem z emeryturą rolniczą) zostanie wypłacona „czternasta emerytura” w kwocie brutto 1.150,88 zł (3.000 zł – 2.900 zł = 100 zł; 1.250,88 zł – 100 zł = 1.150,88 zł).
Jaka jest wysokość kolejnego w 2021 r. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla osób uprawnionych do renty rodzinnej?
Do renty rodzinnej, do której jest uprawniona więcej niż jedna osoba, przysługuje jedna „czternasta emerytura”, która zostanie wypłacona w wysokości proporcjonalnej do liczby osób uprawnionych do tej renty na dzień 31 października 2021 r.
Przykład:
Renta rodzinna rolnicza jest wypłacana wdowie i 3 pełnoletnim dzieciom. W listopadowym terminie płatności zostanie wypłacone kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w kwocie 1.250,88 zł, tj. po 312,72 zł dla każdej uprawnionej osoby.
Jeżeli do renty rodzinnej jest uprawniona więcej niż jedna osoba i jedna z nich jest uprawniona do renty socjalnej lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, „czternasta emerytura” z tytułu renty rodzinnej zostanie podzielona stosownie do liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej, z wyłączeniem osoby uprawnionej do renty socjalnej/rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
Osobie wyłączonej z liczby osób uprawnionych do renty rodzinnej przysługuje kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne z tytułu przysługującego prawa do renty socjalnej/rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.
Przykład:
Do renty rodzinnej uprawnione są cztery osoby. Dwie osoby razem z rentą rodzinną pobierają rentę socjalną.
W listopadzie 2021 r. zostanie przyznane kolejne dodatkowe roczne świadczenie pieniężne w łącznej kwocie 3.752,64 zł, tj. po 1.250,88 zł dla osób uprawnionych do renty socjalnej (2 x 1.250,88 zł = 2.501,76 zł) i 1.250,88 zł dla dwóch pozostałych osób (po 625,44 zł dla każdej z nich).
Skąd otrzyma kolejne w 2021 r. dodatkowe roczne świadczenie pieniężne osoba uprawniona do świadczeń z ZUS i z KRUS?
Osobie, która ma prawo do kilku świadczeń, przysługuje tylko jedna „czternasta emerytura”, która zostanie wypłacona przez właściwy organ emerytalno-rentowy.
Osobom, którym KRUS wypłaca w zbiegu emerytury i renty rolnicze wraz ze świadczeniem przyznanym przez ZUS, „czternastą emeryturę” wypłaci Kasa.
Natomiast emerytom, którym KRUS wypłaca emeryturę rolniczą a ZUS emeryturę pracowniczą, „czternastą emeryturę” wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Czy osoba uprawniona otrzyma decyzję dot. kolejnego w 2021 r. dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego?
Do każdego uprawnionego emeryta i rencisty zostanie wysłana decyzja o przyznaniu kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego.
– Dzięki nowej ustawie, przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu będziemy mogli uwzględnić dodatkowe waloryzacje kwartalne, które dotąd nie przysługiwały. Kluczowe jest to, że waloryzacje kwartalne, w szczególności za I kwartał roku, są korzystniejsze niż waloryzacja roczna – wyjaśnia prof. Gertruda Uścińska, prezes ZUS.
Zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621), ZUS ponownie obliczy wysokość emerytur, o które wnioskowano w czerwcu 2021 roku. Dotyczy to również emerytur przyznanych w czerwcu z urzędu (osobom uprawnionym do renty, które ukończyły wiek emerytalny) oraz rent rodzinnych po osobach zmarłych po 31 maja 2021 r.
Na przeliczenie świadczeń ZUS ma 30 dni od wejścia ustawy w życie (od 18 września). Emeryci i renciści, których te przepisy dotyczą, dostaną wyrównanie świadczenia od dnia, w którym im ono przysługiwało.
Ustawa zmienia zasady wyliczania emerytur na stałe. Dlatego w przyszłości osoby, które osiągną wiek emerytalny w czerwcu, bez obaw mogą składać wnioski o świadczenia w tym miesiącu.
W poprzednich latach (nie licząc roku 2020 r.) osoby, które składały wniosek o emeryturę w czerwcu, otrzymywały świadczenie niższe, niż gdyby wystąpiły z takim wnioskiem np. w maju lub lipcu. W ramach Tarczy Antykryzysowej udało się wprowadzić szczególne przepisy dla osób, które przeszły na emeryturę w czerwcu 2020 roku. ZUS ustalał im emeryturę w ten sam sposób jak emeryturę majową, o ile takie rozwiązanie było dla tych osób korzystniejsze.
– Nasze wyliczenia wskazują, że emerytura czerwcowa wyliczona na dotychczasowych zasadach byłaby niższa od majowej o ok. 5% oraz o 12% od lipcowej. Daje to nawet kilkaset złotych miesięcznie, w zależności od wysokości emerytury – podkreśla profesor Uścińska.
Co roku ZUS doradzał klientom, aby, jeśli to możliwe, nie przechodzili na emeryturę w czerwcu, lecz poczekali przynajmniej do lipca.
– Nasze działania przynosiły efekty, ponieważ swoją decyzję o przechodzeniu na emeryturę w czerwcu przekładało kilkanaście tysięcy osób. W latach 2018–2019 liczba osób, które przeszły na emeryturę w czerwcu, stanowiła ok. 1% ogółu przyznanych w danym roku emerytur – mówi prezes ZUS.
Źródło: ZUS