W dniu 13 maja 2021 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie połączonych wniosków Prezydenta Konfederacji Lewiatan oraz Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej dotyczących kwestii uznania za pracownika w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych osoby wykonującej pracę na rzecz swojego pracodawcy w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią, a w konsekwencji nadania pracodawcy statusu płatnika składek z tytułu tej umowy cywilnoprawnej (sygn. akt K 15/16).
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423, 432 i 619), w części obejmującej zwrot „lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy”, jest zgodny z zasadą poprawnej legislacji wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto Trybunał postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Trybunał Konstytucyjny dokonał analizy art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w części obejmującej zwrot „lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy”, z wywodzoną z art. 2 Konstytucji zasadą poprawnej legislacji.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że kwestionowany przepis jest jasny i precyzyjny w stopniu umożliwiającym adresatom tego przepisu odtworzenie zakresu swojego zobowiązania. Stała linia orzecznicza Sądu Najwyższego i sądów powszechnych pozwalała na rozstrzygnięcie pojawiających się na tle zaskarżonej regulacji wątpliwości interpretacyjnych przy użyciu powszechnie przyjętych metod wykładni. Podniesiony przez Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej zarzut o kwalifikowanym charakterze trudności interpretacyjnych powyższej regulacji oraz braku jej precyzji nie mógł zatem zostać uznany za uzasadniony.
Trybunał, powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, potwierdził również, że istotą zakwestionowanej regulacji jest ochrona praw pracowniczych i uniemożliwienie pracodawcom obchodzenia przepisów prawa przez przekazywanie pracowników innej firmie, która zawierałaby z nimi umowę zlecenia (objętą zwolnieniem ze składki) albo umowę o dzieło (nieobjętą obowiązkiem ubezpieczenia), w ramach których pracownik wykonywałby na rzecz pracodawcy takie same obowiązki, jakie były przedmiotem umowy o pracę. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił tym samym zastrzeżeń Wnioskodawców, że zaskarżony przepis nie odpowiada celom zamierzonym przez ustawodawcę, uznając zarzuty naruszenia zasady poprawnej legislacji polegające na objęciu zakresem zaskarżonego przepisu szerszego spektrum przypadków niż założone przez ustawodawcę, za nieuzasadnione. Co istotne w kontekście podnoszonych zarzutów, Trybunał zwrócił uwagę, że pracodawca nie jest pozbawiony wpływu na to, komu faktycznie powierzy wykonanie zawartej umowy cywilnoprawnej, a co za tym idzie, czy będzie podlegał obowiązkom z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Trybunał zauważył ponadto, że kwestia spójności systemu prawa w kontekście braku możliwości uzyskania niezbędnych do wykonania przez pracodawców obowiązków składkowych informacji w związku z zawarciem przez pracowników umów cywilnoprawnych z podmiotami trzecimi była już przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, z których wynika, że pracodawca ma prawo domagania się informacji, w zakresie wysokości przychodu pracownika z tytułu umowy cywilnoprawnej zawartej przez tego pracownika z innym podmiotem dla celów ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, przede wszystkim od samego pracownika w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz organ rentowy. Ten stosunek jest bowiem związany m.in. z realizacją przez płatnika nałożonych na niego przez ustawodawcę zadań w zakresie obliczania i opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia pracownika, w tym także pracownika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Pogląd ten Trybunał podzielił także w niniejszej sprawie, uznając powyższe zarzuty za nieuzasadnione.
Skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego: Prezes TK Julia Przyłębska – przewodniczący, sędzia TK Jakub Stelina – sprawozdawca, wiceprezes TK Mariusz Muszyński, sędzia TK Justyn Piskorski, sędzia TK Michał Warciński.
Źródło: trybunal.gov.pl
