W 2021 r. zgłoszono 68777 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 9,6% więcej
niż w 2020 r. Zwiększyła się również liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących (wskaźnik wypadkowości) z 4,62 do 5,10.
Udział osób poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych wyniósł 0,3% (analogicznie, jak
w 2020 r.), w wypadkach ciężkich – 0,5% (spadek o 0,1 p.proc.). Natomiast liczba osób poszkodowanych w wypadkach z innym skutkiem zwiększyła się o 9,7%.
Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach: podlaskim (6,53), opolskim (6,32) oraz warmińsko-mazurskim (6,13), a najniższy w województwach: mazowieckim (3,67) i małopolskim (3,91).
W podziale według rodzajów działalności gospodarczej najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w sekcjach: górnictwo i wydobywanie (14,17), dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (13,23) oraz przetwórstwo przemysłowe (8,27), natomiast najniższy w sekcjach: informacja i komunikacja (0,74), działalność finansowa
i ubezpieczeniowa (1,17) oraz pozostała działalność usługowa (1,22).
źródło: GUS
W okresie styczeń-wrzesień 2021 r. zgłoszono 43600 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 8,6% więcej niż w okresie styczeń-wrzesień 2020 r. Zwiększyła się również liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących (wskaźnik wypadkowości) z 2,96 do 3,23.
Udział osób poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych wyniósł 0,3% ogólnej liczby osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, a w wypadkach ciężkich – 0,5% (w stosunku do okresu styczeń-wrzesień 2020 r. odnotowano odpowiednio wzrost o 0,1 p.proc i spadek
o 0,1 p.proc.). Natomiast liczba osób poszkodowanych w wypadkach z innym skutkiem zwiększyła się o 8,6%.
Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach: podlaskim (4,36), opolskim (4,05) oraz warmińsko-mazurskim (4,04), a najniższy w województwach: mazowieckim (2,27), małopolskim (2,55) i podkarpackim (2,95).
W podziale według rodzajów działalności gospodarczej najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w sekcjach: górnictwo i wydobywanie (9,89), dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (8,15) oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna (5,29), natomiast najniższy w sekcjach: informacja i komunikacja (0,45), działalność finansowa
i ubezpieczeniowa (0,69) oraz pozostała działalność usługowa (0,77).
Dominującą grupą wydarzeń powodujących urazy było zderzenie z/uderzenie w nieruchomy obiekt (33,1%).
Nieprawidłowe zachowanie się pracownika było przyczyną 60,4% wypadków przy pracy.
Czynnością najczęściej wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku było poruszanie się (38,7%).
79,5% osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy doznało urazu kończyn.
Wyżej opisane dane mają charakter wstępny. Dane ostateczne, obejmujące okres całego 2021 r., dostępne będą w publikacji, która ukaże się w listopadzie 2022 r.
Źródło: GUS
W I kwartale 2021 r. zgłoszono 10891 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 23,0% mniej niż w I kwartale 2020 r. Zmniejszyła się również liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących (wskaźnik wypadkowości) z 1,04 w analogicznym okresie ub. roku do 0,81 w omawianym okresie.
Udział osób poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych wyniósł 0,4% ogólnej liczby osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, a w wypadkach ciężkich – 0,6% (w stosunku do I kwartału 2020 r. odnotowano wzrost udziału zarówno w wypadkach śmiertelnych, jak i ciężkich po 0,2 p.proc.). Natomiast liczba osób poszkodowanych w wypadkach z innym skutkiem zmniejszyła się o 23,3%.
Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach:
- opolskim (1,02),
- podlaskim (0,99) oraz
- śląskim (0,98).
Najniższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach:
- mazowieckim (0,50),
- małopolskim (0,56) i
- podkarpackim (0,62).
W podziale według rodzajów działalności gospodarczej najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w sekcjach: górnictwo i wydobywanie (3,07), dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (2,03) oraz opieka zdrowotna i pomoc społeczna (1,31), natomiast najniższy w sekcjach: informacja i komunikacja (0,14), pozostała działalność usługowa (0,17) oraz działalność finansowa i ubezpieczeniowa (0,21).
GUS
W roku składkowym rozpoczynającym się 1 kwietnia 2021 r. zmieniły się wartości stóp procentowych składki na ubezpieczenie wypadkowe.
W Dzienniku Ustaw pod poz. 489 opublikowano rozp. MRiPS z dnia 16 marca 2021 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, które określa nowe kategorie ryzyka i odpowiadające im stopy procentowe składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, obowiązujące od 1 kwietnia 2021 roku. Zmianie uległ Załącznik nr 2 do rozp. Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. z 2019 r. poz. 757).
W stosunku do dotychczas obowiązującej regulacji tę samą kategorię ryzyka i tę samą stopę procentową składki zachowało 40 grup działalności. Wzrost kategorii ryzyka i tym samym wzrost stopy procentowej składki dotyczy 8 grup, natomiast w przypadku 16 grup efektem zmiany kategorii ryzyka jest obniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Jak ustalana jest stopa składki wypadkowej?
Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe zależy od:
- liczby osób zgłaszanych przez płatnika do ubezpieczenia wypadkowego,
- rodzaju działalności prowadzonej przez płatnika według kodu PKD,
- liczby wypadków przy pracy, które zdarzyły się w zakładzie pracy płatnika, oraz
- liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
Procedurę ustalania wysokości stopy procentowej składki wypadkowej określają art. 28–36 ustawy z dn. 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205), zwanej dalej „ustawą wypadkową”. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatników, którzy:
- podlegają wpisowi do rejestru REGON,
- byli zgłoszeni w ZUS jako płatnicy składek na ubezpieczenie wypadkowe nieprzerwanie przez cały rok kalendarzowy, za który składana jest informacja ZUS IWA, i przynajmniej jeden dzień w styczniu następnego roku oraz
- zgłaszali w roku kalendarzowym, za który składana jest informacja ZUS IWA, średnio, co najmniej 10 osób do ubezpieczenia wypadkowego
– jest obliczana przez ZUS jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, oraz tzw. wskaźnika korygującego (od 0,5 do 1,5), ustalonego indywidualnie dla tego płatnika.
Dla płatników podlegających wpisowi do REGON, zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 osób, składkę wypadkową ustala ZUS na podstawie danych o wypadkach przy pracy przekazywanych w dokumentach ZUS IWA (jeśli mają taki obowiązek) przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe.
Zgodnie z dyspozycją zawartą w art. 32 ust. 1 ustawy wypadkowej płatników, o których mowa wyżej, ZUS zawiadamia o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe do dnia 20 kwietnia danego roku.
Jeżeli płatnik do 30 kwietnia nie otrzyma takiego zawiadomienia od ZUS, a za ostanie trzy lata kalendarzowe miał obowiązek przekazać informację ZUS IWA, wówczas powinien zwrócić się do Zakładu o podanie obowiązującej go stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
W przypadku gdy po otrzymaniu powyższego zawiadomienia płatnik składek będzie miał wątpliwości co do wysokości stopy procentowej składki, może zwrócić się do ZUS w celu uzyskania algorytmu wyliczeniowego, na podstawie którego ustalona została wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Wysokość składki wypadkowej dla małych firm
Zgodnie z art. 28 ust. 1 oraz art. 33 ust. 3 ustawy wypadkowej, dla płatników składek zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 osób, a także płatników niepodlegających wpisowi do rejestru REGON, stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności.
W tej samej wysokości składkę wypadkową opłacą ci płatnicy, którzy podlegają wpisowi do rejestru REGON i do ubezpieczenia wypadkowego zgłaszają co najmniej 10 ubezpieczonych, ale przed upływem terminu opłacania składek nie otrzymali z urzędu statystycznego zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON zawierającego informację o rodzaju działalności według PKD (art. 33 ust. 2 ustawy wypadkowej). Należy jednak pamiętać, że po otrzymaniu tego zaświadczenia płatnik ma obowiązek od początku roku składkowego skorygować stopę procentową składki do wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której jest zaklasyfikowany.
Najniższa stopa procentowa składki dla grup działalności wynosić będzie 0,67%, natomiast najwyższa 3,33%.
Ponieważ stopa procentowa składki dla mniejszych przedsiębiorców (zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych) oraz dla płatników składek niepodlegających wpisowi do rejestru REGON wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności, stopa procentowa składki dla tych płatników składek w nowym roku składkowym, który rozpoczął się 01.04.2021 r. pozostała na niezmienionym poziomie i wynosi 1,67 %.
Wykaz aktualnych grup działalności, kategorii ryzyka wraz z odpowiadającymi im stopami procentowymi składki na ubezpieczenie wypadkowe dla poszczególnych grup działalności dostępny jest tutaj.
B.O.
Problematykę wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych uregulowano w Dziale X rozdział 7 k.p. i w odrębnych przepisach zarówno rangi ustawowej, jak również wykonawczej. W treści niniejszego punktu przedstawione zostały zasady postępowania w razie zaistnienia wypadku przy pracy lub wypadku bądź choroby zawodowej powstałych w szczególnych okolicznościach. Poniższe omówienie zawiera także informacje dotyczące uprawnień ubezpieczonych poszkodowanych wskutek wspomnianych zdarzeń.
Od 01.04.2021 r. wzrośnie wysokość odszkodowania za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, którego ubezpieczony doznał wskutek wypadku przy pracy bądź choroby zawodowej.
W okresie styczeń–wrzesień 2020 r. zgłoszono 40140 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, o 24,1% mniej niż w analogicznym okresie 2019 r.
Zmniejszyła się również liczba osób poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących (wskaźnik wypadkowości) odpowiednio z 3,91 do 2,96.
Osoby poszkodowane w wypadkach śmiertelnych stanowiły 0,2% wszystkich osób
poszkodowanych (analogicznie, jak w okresie styczeń–wrzesień 2019 r.). Zmniejszyła się natomiast liczba osób poszkodowanych w wypadkach ciężkich (o 6,7%) oraz w wypadkach z innym skutkiem (o 24,2%).
Najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w województwach:
- dolnośląskim (3,45),
- warmińsko-mazurskim (3,39) oraz
- opolskim i śląskim (po 3,38),
a najniższy w województwach:
- mazowieckim (1,88),
- małopolskim (2,14) i
- podkarpackim (2,15).
W podziale według rodzajów działalności gospodarczej najwyższy wskaźnik wypadkowości odnotowano w sekcjach:
- górnictwo i wydobywanie (8,88),
- dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja (7,84) oraz
- opieka zdrowotna i pomoc społeczna (5,08),
natomiast najniższy w sekcjach:
- informacja i komunikacja (0,50) oraz
- działalność finansowa i
- ubezpieczeniowa (0,66).
źródło: GUS
Występowanie dolegliwości zdrowotnych związanych z pracą odczuwanych w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie wskazało 10,5 mln spośród 27,3 mln osób, które kiedykolwiek pracowały.
W ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie wypadkowi przy pracy uległo 1,2% pracujących. Spośród 16,3 mln pracujących w II kwartale 2020 r., 65,7% osób wskazało na występowanie w miejscu pracy czynników mających niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne, a 45,0% potwierdziło występowanie czynników mających niekorzystny wpływ na dobrostan psychiczny (respondenci mieli możliwość wskazania więcej niż jednego czynnika).
Dolegliwości zdrowotne związane z pracą osób, które kiedykolwiek pracowały
Badanie modułowe przeprowadzone w II kwartale 2020 r. pozwoliło zebrać informacje na temat dolegliwości zdrowotnych, które powstały lub pogłębiły się z powodu pracy zawodowej. Najczęściej były to problemy kostne, stawowe lub mięśniowe, odczuwane głównie w obrębie pleców. Tego typu dolegliwości wskazało 21,2% osób, które kiedykolwiek pracowały, przy czym dla 13,9% osób była to najpoważniejsza dolegliwość zdrowotna
związana z pracą. Biorąc pod uwagę zawód wykonywany przez respondenta, występowanie dolegliwości zdrowotnych najczęściej potwierdzali rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy (47,6% pracujących w tej grupie zawodowej).
Spośród osób, które kiedykolwiek pracowały 19,3% wskazywało tylko jedną dolegliwość. Średnio na osobę przypadały blisko 2 dolegliwości zdrowotne.
Wiek respondentów determinował występowanie dolegliwości związanych z pracą. Blisko co druga badana osoba (48,2%) w wieku 50-59 lat wskazała dolegliwości zdrowotne związane z pracą wykonywaną obecnie lub w przeszłości. Natomiast analizując staż pracy badanych osób dolegliwości zdrowotne związane z pracą najczęściej wskazały osoby ze stażem pracy powyżej 20 lat (45,8%).
W 87,3% przypadków wskazano, że najpoważniejsza dolegliwość zdrowotna nie wpływała lub wpływała w pewnym stopniu na codzienną aktywność zawodową lub pozazawodową. U pozostałych osób najpoważniejsza dolegliwość oddziaływała na wspomnianą aktywność w sposób znaczący. W większości przypadków (71,0%) najpoważniejsze problemy zdrowotne nie skutkowały niezdolnością do pracy.
Wypadki przy pracy w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie
Wyniki badania wskazują, że spośród 17,3 mln osób, które pracowały w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie, 199 tys. osób uległo wypadkowi przy pracy. Najwyższy udział poszkodowanych w wypadkach przy pracy odnotowano wśród osób w wieku 30-34 lata (16,6%). Poszkodowanymi byli główne mężczyźni (72,9%). Najwięcej poszkodowanych w wypadkach przy pracy pracowało w sekcji przetwórstwo przemysłowe (34,7%). Biorąc pod
uwagę rodzaj wykonywanej pracy najwięcej poszkodowanych pracowało jako robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (30,2%). Niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem najczęściej trwała nie dłużej niż 3 miesiące.
Czynniki w miejscu pracy mające niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne
Spośród 16,3 mln pracujących w II kwartale 2020 r., 10,7 mln osób wskazało na występowanie w miejscu pracy czynników mających niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne, w tym 66,9% wskazało więcej niż jeden czynnik wpływający negatywnie na zdrowie.
Nieznacznie częściej na co najmniej jeden czynnik w miejscu pracy mający niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne narażeni byli mężczyźni (70,0% mężczyzn pracujących w II kwartale 2020 r.), natomiast wśród kobiet udział ten wyniósł 60,2%. Wyższy udział odnotowano również wśród osób mieszkających na terenach wiejskich (71,0% wszystkich mieszkańców wsi). Natomiast wśród osób zamieszkałych w miastach 62,1% narażonych było na co najmniej jeden czynnik mający niekorzystny wpływ na ich zdrowie. Najczęściej wskazywanym przez respondentów czynnikiem w miejscu pracy mającym niekorzystny wpływ na zdrowie fizyczne była męcząca (wymuszona, niewygodna) pozycja ciała lub pozycja sprawiająca ból – 32,4%.
Czynniki w miejscu pracy mające niekorzystny wpływ na dobrostan psychiczny
Wśród 16,3 mln pracujących w II kwartale 2020 r., 7,3 mln osób wskazało na występowanie czynników w miejscu pracy mających niekorzystny wpływ na dobrostan psychiczny, w tym 66,5% osób wskazało tylko jeden czynnik. Najwięcej pracujących (24,2%) wskazało na dużą presję czasu lub nadmierne obciążenie ilością pracy.
źródło: GUS