Opieka nad chorym dzieckiem
Jeśli rodzic musi zaopiekować się chorym dzieckiem i lekarz wystawi mu zaświadczenie lekarskie, to ma prawo do zasiłku opiekuńczego. Liczba dni, za które przysługuje ten zasiłek zależy od wieku i niepełnosprawności dziecka. Zasiłek opiekuńczy można otrzymać maksymalnie przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko (także z niepełnosprawnością) w wieku do 14 lat,
- 14 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko w wieku powyżej 14 lat,
- 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opieki wymaga chore dziecko z niepełnosprawnością w wieku 14-18 lat.
Opieka w razie kwarantanny lub izolacji dziecka
Rodzic ma prawo do zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności opieki nad dzieckiem, które zostało poddane kwarantannie lub izolacji domowej (na podstawie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Konieczność izolacji lub kwarantanny dziecka jest traktowana jak choroba dziecka.
Zasiłek opiekuńczy w razie konieczności izolacji lub kwarantanny dziecka przysługuje w takim samym wymiarze jak w przypadku opieki nad chorym dzieckiem (zależy od wieku i niepełnosprawności dziecka).
Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat
Zasiłek opiekuńczy można również otrzymać w razie konieczności opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat w sytuacjach ściśle określonych w przepisach, m.in. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Przez zamknięcie placówki rozumie się zamknięcie całej placówki, a także zamknięcie np. klasy lub grupy przedszkolnej. Zamknięcie placówki jest nieprzewidziane, jeśli ubezpieczony dowiedział się o nim w terminie krótszym niż 7 dni przed jej zamknięciem.
Zasiłek opiekuńczy za opiekę nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 przysługuje maksymalnie przez 60 dni w roku kalendarzowym.
Niezbędny warunek wypłaty zasiłku
Zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeśli nie ma innych osób, które są we wspólnym gospodarstwie domowym i mogą zapewnić opiekę dziecku. Nie dotyczy to jednak opieki nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat – w takiej sytuacji zasiłek przysługuje nawet wtedy, gdy inni członkowie rodziny mogliby zapewnić dziecku opiekę.
Za członka rodziny, który jest we wspólnym gospodarstwie domowym i może zapewnić opiekę dziecku nie uważa się:
- osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
- osoby chorej;
- osoby, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie;
- osoby, która prowadzi gospodarstwo rolne;
- pracownika odpoczywającego po pracy na nocnej zmianie;
- osoby, która prowadzi działalność pozarolniczą;
- osoby niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeśli odmawia tej opieki.
Łączny limit dni zasiłkowych w roku
Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Natomiast gdy opieka dotyczy wyłącznie dzieci z niepełnosprawnością (w wieku od 8 do 18 lat, a gdy są chore – od 14 do 18 lat) i innych chorych członków rodziny (w wieku od 14 lat), łączny okres wypłaty zasiłku wynosi maksymalnie 30 dni.
Wymienione limity dni, za które przysługuje zasiłek opiekuńczy, nie zależą od:
- liczby dzieci i członków rodziny, którzy wymagają opieki;
- liczby osób uprawnionych do tego zasiłku.
Źródło: ZUS1
Z dniem 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie zmiany w przepisach dotyczących świadczeń chorobowych, które określają zasady przysługiwania tych świadczeń przy zaległościach składkowych oraz termin przedawnienia prawa do należności z ubezpieczenia chorobowego.
Przepisy objęte zmianami oraz podstawa prawna nowelizacji
Aktem prawnym, którego dotyczą zmiany jest ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2021 r. poz. 1133), zwana dalej „ustawą zasiłkową”. Przepisy nowelizujące zawarto natomiast w ustawie z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1621), dalej jako „nowela”.
Obwieszczeniem Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. poz. 1133), ogłoszony został tekst jednolity ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 870).
W jednolitym tekście ustawy uwzględniono zmiany wynikające z:
- ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z przeciwdziałaniem sytuacjom kryzysowym związanym z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. poz. 2112),
- ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. poz. 2320)
- przepisów ogłoszonych przed dniem 18 maja 2021 r.
W ust. 2 obwieszczenia wymienione zostały przepisy, które pominięto w jednolitym tekście ustawy – są to głównie regulacje przejściowe oraz określające terminy wejścia w życie aktów nowelizujących.
Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwana „ustawą chorobową”, określa zasady ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz zasady wypłaty zasiłków dla wszystkich osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu określonemu ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423, 432 i 619).
Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa obejmują:
- zasiłek chorobowy;
- świadczenie rehabilitacyjne;
- zasiłek wyrównawczy;
- zasiłek macierzyński;
- zasiłek opiekuńczy.
oprac. B.O.
Co w sytuacji, gdy rodzic złożył już wniosek o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres do 25 kwietnia, a od 19 kwietnia żłobki i przedszkola będą znowu otwarte? Odpowiadamy: wypłata świadczeń przysługiwać będzie jedynie do 18 kwietnia 2021 r. bez konieczności składania nowych wniosków lub korygowania wniosków już złożonych.
W związku z tym, że od 19 kwietnia br. możliwe będzie otwarcie żłobków i przedszkoli, wyjaśniamy co dalej z dodatkowym zasiłkiem opiekuńczym.
W przypadku wniosków o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego – złożonych przez rodziców za okres do 25 kwietnia 2021 r. – w związku z otwarciem żłobków i przedszkoli od 19 kwietnia 2021 r. – wypłata świadczeń przysługiwać będzie jedynie do 18 kwietnia 2021 r. bez konieczności składania nowych wniosków lub korygowania wniosków już złożonych.
Natomiast w sytuacji, gdy mimo otwarcia placówek opiekuńczych (żłobków, przedszkoli) od 19 kwietnia 2021 r. nastąpi jednak nieprzewidziane zamknięcie placówki lub ograniczone funkcjonowanie w związku z COVID-19, w celu wypłaty zasiłku za okres po 18 kwietnia 2021 r. (czyli od 19 kwietnia br.) rodzice będą zobowiązani do złożenia nowego wniosku o wypłatę zasiłku – za okres, w jakim placówka jest zamknięta. Zgodnie z obecnie obowiązującym rozporządzeniem w sprawie prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego – zasiłek ten przysługuje do 25 kwietnia 2021 r. Przepisy umożliwiają jednak jego wydłużenie.
Powyższe dotyczy wyłącznie wniosków o dodatkowy zasiłek opiekuńczy złożonych przez rodziców, których dzieci uczęszczają do żłobków i przedszkoli. W pozostałych przypadkach, tj. w przypadku opieki nad dzieckiem do lat 8 lub dzieckiem niepełnosprawnym (uczęszczającym do szkoły) lub osobą dorosłą niepełnosprawną, ze względu na dalsze zamknięcie placówek (lub ich ograniczone funkcjonowanie) rodzice/opiekunowie nadal mogą korzystać z prawa do dodatkowego zasiłku opiekuńczego na podstawie wcześniej złożonych wniosków.
MRiPS
W związku z aktualną sytuacją epidemiczną i obowiązującymi obostrzeniami dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wydłużony o kolejne dwa tygodnie – do 11 kwietnia br. Zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał na dotychczasowych zasadach tym wszystkim osobom, które będą musiały zostać w domu z dziećmi, czyli również rodzicom tych najmłodszych w związku z zamknięciem żłobków i przedszkoli od 27 marca do 9 kwietnia br.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał na dotychczas obowiązujących zasadach, czyli:
- w przypadku zamknięcia żłobka, przedszkola, szkoły lub klubu dziecięcego z powodu COVID-19, do którego dzieci lub osoby dorosłe niepełnosprawne uczęszczały,
- w przypadku niemożności zapewnienia opieki przez żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, placówkę pobytu dziennego oraz inną placówkę lub podmiot zatrudniający dziennych opiekunów z powodu czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek w związku z COVID-19.
Tak jak do tej pory dodatkowy zasiłek opiekuńczy w przypadku zamknięcia lub ograniczonego funkcjonowania placówek przysługiwać będzie:
- rodzicom dzieci w wieku do lat 8,
- ubezpieczonym rodzicom dzieci:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
- ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą.
Nie zmieniły się zasady występowania o dodatkowy zasiłek opiekuńczy ani zasady przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Zasiłek ten nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę (np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego).
Dodatkowego zasiłku nie wlicza się do limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym przyznawanego na tzw. ogólnych zasadach.
Rozporządzenie przedłużające okres wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego do 11 kwietnia 2021 r. opublikowano w Dz.U. pod poz. 559.
B.O.
Bieżąca sytuacja epidemiczna sprawiła, że Rada Ministrów drogą rozporządzenia wydłużyła prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego o kolejne dwa tygodnie – do 28 marca 2021 r. Zasady przyznawania zasiłku pozostają niezmienione. Komu przysługuje?
Rozporządzenie RM z dnia 12 marca 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19, przedłużające możliwość pobierania świadczenia od 15 marca 2021 r. do 28 marca 2021 r. opublikowano w Monitorze Polskim pod poz. 455.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy w przedłużonym okresie przysługiwać będzie:
- rodzicom dzieci w wieku do lat 8,
- ubezpieczonym rodzicom dzieci:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
- ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą.
Opieka nad dziećmi do lat 8
Rodzicom dzieci do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy, jeżeli rodzic sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem w przypadku:
- zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko,
- otwarcia tych placówek, gdy brak jest możliwości zapewnienia przez te placówki opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 albo
- braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub braku możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna z powodu COVID-19.
Opieka nad dziećmi niepełnosprawnymi
Do 28 marca 2021 r. dodatkowy zasiłek opiekuńczy z powodu zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, ale również w przypadku ich otwarcia, gdy placówki te nie mogą zapewnić opieki albo w przypadku braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19 przysługuje ubezpieczonym rodzicom dzieci w wieku:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dotyczy to także rodziców lub opiekunów pełnoletnich osób niepełnosprawnych zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 placówki, do której uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna, tj. szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad dorosłymi osobami niepełnosprawnymi przysługuje również w przypadku, gdy placówka jest otwarta, ale nie może zapewnić opieki, np. ze względu na ograniczenie w liczbie podopiecznych.
Nie zmieniły się zasady występowania o dodatkowy zasiłek opiekuńczy ani zasady przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Zasiłek ten nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę (np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego).
Dodatkowego zasiłku nie wlicza się do limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym przyznawanego na tzw. ogólnych zasadach.
B.O.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy został wydłużony o kolejne dwa tygodnie – do 14 marca 2021 r. Zasady przyznawania zasiłku pozostają niezmienione. Komu przysługuje?
Rozporządzenie RM z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19, przedłużające możliwość pobierania świadczenia od 1 marca 2021 r. do 14 marca 2021 r. opublikowano w Monitorze Polskim pod poz. 368.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy w przedłużonym okresie przysługiwać będzie:
- rodzicom dzieci w wieku do lat 8,
- ubezpieczonym rodzicom dzieci:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
- ubezpieczonym rodzicom lub opiekunom osób pełnoletnich niepełnosprawnych, zwolnionym od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą.
Opieka nad dziećmi do lat 8
Rodzicom dzieci do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy, jeżeli rodzic sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem w przypadku:
- zamknięcia z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko,
- otwarcia tych placówek, gdy brak jest możliwości zapewnienia przez te placówki opieki z powodu ich ograniczonego funkcjonowania w czasie trwania COVID-19 albo
- braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub braku możliwości sprawowania opieki przez dziennego opiekuna z powodu COVID-19.
Opieka nad dziećmi niepełnosprawnymi
Do 14 marca 2021 r. dodatkowy zasiłek opiekuńczy z powodu zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, ale również w przypadku ich otwarcia, gdy placówki te nie mogą zapewnić opieki albo w przypadku braku możliwości sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19 przysługuje ubezpieczonym rodzicom dzieci w wieku:
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
- do 18 lat, które mają orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- do 24 lat, które mają orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Dotyczy to także rodziców lub opiekunów pełnoletnich osób niepełnosprawnych zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 placówki, do której uczęszcza dorosła osoba niepełnosprawna, tj. szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania opieki nad dorosłymi osobami niepełnosprawnymi przysługuje również w przypadku, gdy placówka jest otwarta, ale nie może zapewnić opieki, np. ze względu na ograniczenie w liczbie podopiecznych.
Nie zmieniły się zasady występowania o dodatkowy zasiłek opiekuńczy ani zasady przysługiwania dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Zasiłek ten nie przysługuje, jeśli drugi z rodziców dziecka może zapewnić dziecku opiekę (np. jest bezrobotny, korzysta z urlopu rodzicielskiego czy urlopu wychowawczego).
Dodatkowego zasiłku nie wlicza się do limitu 60 dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym przyznawanego na tzw. ogólnych zasadach.
B.O.