Przepis, zgodnie z którym zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy – jest zgodny z ustawą zasadniczą.

W dniu 17.06.2014 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał połączone pytania prawne Sądu Rejonowego w Gliwicach oraz Sądu Rejonowego w Płocku dotyczące zasiłku chorobowego. W opinii sądów pytających art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159)narusza zasadę równości wobec prawa. Ubezpieczony, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, posiada prawo do zasiłku chorobowego w okresie zasiłkowym dopóty, dopóki podlega ubezpieczeniu chorobowemu. W razie ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego (np. z powodu ustania stosunku pracy) emeryt lub rencista traci prawo do zasiłku chorobowego. W opinii sądu pytającego, dochodzi tutaj do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej niezdolnych czasowo do pracy emerytów, którzy pozostają w stosunku pracy, jak i emerytów, którzy w okresie niezdolności do pracy utracili status ubezpieczonego w następstwie ustania stosunku pracy. Tym samym, jak podkreśla sąd pytający, norma prawna zawarta w zakwestionowanym przepisie niewłaściwie realizuje treść konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego.

Trybunał nie podzielił zdania sądów. W uzasadnieniu do wyroku wskazano, że zakwestionowany przepis nie przyznaje prawa do zasiłku chorobowego emerytom/rencistom, którzy nie posiadają statusu ubezpieczonego. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego jest powiązane z systemem składek ubezpieczeniowych, a niespełnienie ustawowych wymogów dotyczących ubezpieczenia wyklucza korzystanie ze świadczeń. Stanowi to o istocie instytucji ubezpieczenia – przypomniał TK.

Ratio legis omawianej regulacji jest dostarczenie środków utrzymania byłemu pracownikowi, który z powodu ustania pracy zarobkowej traci dotychczasowe dochody, a któremu choroba przeszkodziła w znalezieniu i podjęciu nowej pracy, a tym samym nowego źródła dochodu. Przyznanie prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia  uzasadnione jest więc względami społecznymi. W kontekście ogólnego celu zasiłku chorobowego, zasiłek po ustaniu tytułu ubezpieczenia jest świadczeniem wyjątkowym. Stanowi on rozszerzenie ochrony ubezpieczeniowej poza tę wynikającą z logiki ubezpieczeń chorobowych.  Cel ten nie występuje natomiast w razie pobierania przez byłego pracownika emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Trybunał stwierdził, że zakwestionowany przepis nie narusza istoty prawa do zabezpieczenia społecznego, bo obowiązek urzeczywistnienia wynikających z konstytucji gwarancji socjalnych nie oznacza obowiązku maksymalnej rozbudowy systemu świadczeń. Z kolei odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady równości, TK wskazał, że wskazane przez sądy pytające grupy porównywanych podmiotów nie posiadają wspólnej cechy relewantnej i w związku z tym ich sytuacja prawna mogła zostać uregulowana odmiennie.

Źródło: www.trybunal.gov.pl, oprac. B. Opar