Czy można przekształcić obecną szkołę sześcioklasową w filię innej szkoły podstawowej z klasami I–VI lub utworzyć nową szkołę podstawową z 6 klasami, również jako szkołę filialną innej szkoły podstawowej?

Sposób tworzenia i likwidacji szkoły filialnej budzi wątpliwości interpretacyjne, ponieważ sama ustawa o systemie oświaty nie zawiera przepisu wprost regulującego tę kwestię.

Pierwszym problemem, jaki się nasuwa, jest pytanie, co należy rozumieć przez przekształcenie szkoły. Niestety ustawa o systemie oświaty nie zawiera definicji przekształcenia. Stosując wykładnię celowościową, można uznać, że z przekształceniem szkoły, o którym mowa w art. 59 u.s.o., mamy do czynienia wówczas, gdy zaistniała taka zmiana organizacyjna, która doprowadziła do rozszerzenia, zawężenia lub wprowadzenia nowego zakresu edukacji danej placówki przy eliminacji częściowej czy całkowitej dotychczasowego zakresu edukacji. Inaczej mówiąc, przekształcenie organizacyjne spowodowało zmianę charakteru, stanu prawnego, struktury, formy, wskutek czego nadało działalności danej placówki inną, nową postać, funkcję i charakter. „Przykładem przekształcenia szkoły może być podział zespołu szkół i utworzenie w jego ramach dwu (lub kilku) placówek jako samodzielnych podmiotów. Innym przykładem może być zmiana profilu szkoły, np. przekształcenie szkoły rolniczej w szkołę sportową w związku z utratą dotychczasowej bazy dydaktycznej” (wyrok WSA w Białymstoku z 22.06.2006, sygn. akt II SA/Bk 189/06, LEX nr 204140).

Bazując na wspomnianym wyroku, nie sposób uznać, że dopuszczalne jest przekształcenie szkoły odrębnej w szkołę podporządkowaną, filialną, w tym wypadku bowiem zmiana stanu prawnego szkoły nie ma związku z zakresem prowadzonej w niej edukacji – nadal mamy do czynienia ze szkołą o tym samym profilu, lecz podporządkowaną organizacyjnie, czyli np. pozbawioną własnego dyrektora. W przypadku opisanym w pytaniu niezbędne jest zatem zlikwidowanie szkoły odrębnej, czyli przeprowadzenie pełnej procedury likwidacyjnej zgodnie z art. 59 u.s.o., oraz utworzenie szkoły filialnej. Z prawnego punktu widzenia te procedury przebiegają odrębnie, lecz nic nie stoi na przeszkodzie, aby należności i zobowiązania likwidowanej szkoły przejęła szkoła powstająca. Dodatkowo procedurę likwidacyjną i utworzenie nowej szkoły można prowadzić równocześnie, tak aby z końcem roku szkolnego dotychczasowa szkoła przestała funkcjonować, a z początkiem kolejnego roku szkolnego rozpoczęła pracę szkoła filialna. W praktyce zatem efekt będzie podobny jak w przypadku zastosowania procedury przekształcenia.

Michał Łyszczarz
specjalista z zakresu prawa oświatowego