Żadne z kryteriów ustalania stawek opłat za zajmowanie pasa drogowego ujętych w art. 40 ust. 9 ustawy o drogach publicznych nie obejmuje kategorii rodzaju nawierzchni zajmowanego pasa drogowego, zatem nie można ustalić różnych stawek opłat ze względu na to, czy jezdnia posiada nawierzchnię utwardzoną, czy też nieutwardzoną.

 

w sprawie orzeczenia nieważności uchwały Nr XVII/108/2011 Rady Gminy Prażmów z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie stawek opłat za zajmowanie pasa drogowego dróg gminnych na obszarze Gminy Prażmów.

Na podstawie art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (teks jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.), w związku z art. 11 ust. 1 pkt 5 i art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn.zm.) – Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie uchwala, co następuje:

§ 1
Orzeka o nieważności uchwały Nr XVII/108/2011 Rady Gminy Prażmów z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie stawek opłat za zajmowanie pasa drogowego dróg gminnych na obszarze Gminy Prażmów w całości, z powodu istotnego naruszenia art. 40 ust. 5, 8 i 9 ustawy dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2007r. Nr 19, poz. 115 z późn.zm.) oraz § 143 w związku z § 115 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. Nr 100, poz. 908).

§ 2
Od niniejszej uchwały służy Gminie prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w terminie 30 dni od daty jej doręczenia za pośrednictwem Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie. Podstawą do wniesienia skargi jest uchwała Rady Gminy Prażmów.

Uzasadnienie

W dniu 5 stycznia 2012 roku do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Warszawie wpłynęła uchwała Nr XVII/108/2011 Rady Gminy Prażmów z dnia 28 grudnia 2011 roku w sprawie stawek opłat za zajmowanie pasa drogowego dróg gminnych na obszarze Gminy Prażmów.

Podstawa prawna podjęcia uchwały zawarta jest w dyspozycji art. 40 ust. 8 i 9 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych. Zgodnie z brzmieniem tych przepisów „organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego, z tym że stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 200 zł (ust. 8). Przy ustalaniu stawek, o których mowa w ust. 7 i 8, uwzględnia się: 1) kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty, 2) rodzaje elementu zajętego pasa drogowego, 3) rocentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni, 4) rodzaj zajęcia pasa drogowego, 5) rodzaj urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym (ust. 9)”.

W § 2 pkt 1 badanej uchwały Rada Gminy ustaliła stawki opłat za każdy dzień zajęcia 1 m2 powierzchni drogi gminnej różnicując je ze względu na rodzaj nawierzchni tej drogi, tj. za zajęcie jezdni pasa drogowego o nawierzchni utwardzonej ustaliła następujące stawki:

a) przy zajęciu do 20% szerokości włącznie 3,00 zł
b) przy zajęciu powyżej 20% do 50% szerokości włącznie 4,00 zł
c) przy zajęciu powyżej 50% do całkowitego zajęcia 7,00 zł
zaś jezdni o nawierzchni nieutwardzanej:
a) przy zajęciu do 50% szerokości pasa drogowego 3,00 zł
b) powyżej 50% pasa drogowego 4,00 zł

Organ nadzoru podkreśla, iż Rada Gminy w przedmiotowej uchwale zastosowała kryteria nie mieszczące się we wskazanym katalogu. Żaden z czynników ujętych w ustawie nie obejmuje kategorii rodzaju nawierzchni zajmowanego pasa drogowego, zatem nie można ustalić różnych stawek opłat ze względu na to, czy jezdnia posiada nawierzchnię utwardzoną, czy też nieutwardzoną.

W art. 40 ust. 9 wymieniono taksatywnie czynniki, które rada uwzględnia, jeśli ustala stawki opłat za zajęcie pasa drogowego. Enumeratywne wyliczenie tych czynników oznacza, że rada ustalając stawki opłat nie może brać pod uwagę żadnych innych czynników niż te, które zostały wymienione w tym przepisie.

Kolegium Izby zauważa, że w § 2 pkt 3 organ stanowiący ustalił stawkę opłat za każdy dzień zajęcia 1 m2 w wysokości 2,00 zł „dla elementów pasa drogowego nie wymienionych w ust. 1 i 2 (np. rowy, pobocza, pasy zieleni)”, jednak nie wskazano w jakim celu nastąpiło zajęcie pasa drogowego.

Ponadto w punkcie 2 § 2 ustalono stawkę opłat za 1 m2 powierzchni innych elementów pasa drogowego w celu, o którym mowa w § 1 pkt 4. tj. w celu zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności, w celach innych niż wymienione w pkt 1-3, za każdy dzień zajęcia chodnika, zatok postojowych i autobusowych, ścieżek rowerowych i pieszo-rowerowych w wysokości 4,00 zł, przy cym nie ustalono stawki opłat za zajęcie 1 m2 powierzchni innych elementów pasa drogowego w celu, o którym mowa w § 1 pkt 1 badanej uchwały, tj. w celu prowadzenia robót w pasie drogowym, za każdy dzień zajęcia chodnika, zatok postojowych i autobusowych, ścieżek rowerowych i pieszo-rowerowych.

W § 4 pkt 1 ppkt 1) badanej uchwały Rada postanowiła, iż za zajęcie pasa drogowego drogi gminnej w celu, o którym mowa w § 1 pkt 3 ustala się następujące stawki opłat za każdy dzień zajęcia 1 m2 powierzchni pasa drogowego zajętego przez rzut poziomy obiektu handlowego lub usługowego:

a) poza terenem zabudowanym 0,80 zł,
b) w terenie zabudowanym 0,50 zł.

Powyższe, zdaniem Kolegium jest sprzeczne z art. 40 ust. 9 ustawy o drogach publicznych, który pozwala różnicować stawki opłaty w zależności od określonych przez ustawodawcę czynników wymienionych na wstępie uzasadnienia do niniejszej uchwały Kolegium.
Organ nadzoru podkreśla, iż Rada Gminy w przedmiotowej uchwale zastosowała kryteria niemieszczące się we wskazanym katalogu. Żaden z czynników ujętych w ustawie nie obejmuje kategorii lokalizacji zajęcia pasa drogowego przez rzut poziomy obiektu handlowego lub usługowego, zatem nie można ustalić różnych stawek opłat, ze względu na to, czy przedmiotowy obiekt znajduje się poza terenem zabudowanym , czy w terenie zabudowanym.

W § 3 Rada Gminy postanowiła, iż „Roczne stawki opłat w wysokości określonej w ust. 1 obejmują pełny rok kalendarzowy. Za niepełny rok kalendarzowy, wysokość rocznych stawek opłat obliczana jest proporcjonalnie do liczby rozpoczętych miesięcy umieszczenia urządzenia w pasie drogowym lub obiekcie inżynierskim.

Stosownie do treści art. 40 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych, opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy urządzenia i stawki opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego pobieranej za każdy rok umieszczenia urządzenia w pasie drogowym. Za umieszczenie urządzenia w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie inżynierskim przez okres krótszy niż rok opłata obliczana jest proporcjonalnie do liczby dni umieszczenia urządzenia w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie
inżynierskim. Ustalenie zatem w uchwale, że za niepełny rok kalendarzowy wysokość rocznej opłaty obliczana jest proporcjonalnie do liczby rozpoczętych miesięcy umieszczenia urządzenia w pasie drogowym jest niezgodne z wyżej cytowanym przepisem i prowadziłoby do nieuzasadnionego zawyżania tych opłat (np., za pierwszy dzień miesiąca zajęcia pasa drogowego opłata naliczana byłaby za cały miesiąc zamiast za jeden dzień). Ponadto, w ocenie organu nadzoru błędne jest ustalenie w zakwestionowanym zapisie, że roczne stawki opłat ustalone w uchwale obejmują pełny rok kalendarzowy (tj. okres od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku).
Natomiast zgodnie z cyt. wyżej przepisem ustawy o drogach publicznych, rada ustala opłatę roczną za umieszczenie w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego za każdy rok umieszczenia urządzenia w pasie drogowym, który nie musi być równy kalendarzowemu (np. od 1 lipca jednego roku do 1 lipca następnego roku).

Kwestionowany zapis uchwały narusza również zasady techniki prawodawczej określone w § 143 w związku z § 115 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 roku w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz.U. Nr 100, poz. 908). Stosownie do tych przepisów w uchwale zamieszcza się tylko przepisy regulujące sprawy przekazane do unormowania w przepisie upoważniającym – upoważnieniu ustawowym. Przepis art. 40 w/w ustawy upoważnił radę do ustalenia wysokości stawek opłaty za zajęcia 1 m2 pasa drogowego. Jedynie więc rada była upoważniona to uregulować.

Ponadto w ocenie organu nadzoru, bez upoważnienia ustawowego zawarła Rada Gminy postanowienie ujęte w § 5 badanej uchwały, cyt. „Zajęcie pasa drogowego przez okres krótszy niż 24 godziny, jest traktowane jak zajęcie pasa drogowego przez 1 dzień”. Niniejsza regulacja zawarta jest w art. 40 ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych.

W tym stanie rzeczy orzeczenie nieważności przedmiotowej uchwały, w zakresie określonym sentencją niniejszego rozstrzygnięcia nadzorczego, jest w pełni uzasadnione.