Od dwóch miesięcy jestem bezrobotnym i otrzymuję zasiłek. W trakcie ostatniej pracy, dla mojej firmy wykonałem zadanie na umowę o dzieło, która miała być podpisana w późniejszym terminie, a za którą to firma w trakcie pracy nie zapłaciła wynagrodzenia. Chcą podpisać ze mną nową umowę o dzieło. Umowa ma być z bieżącą datą. Czy mogę teraz podpisać taką umowę i jaki miałaby ona wpływ na moje prawo do zasiłku dla bezrobotnych?
Przedstawiony problem należy rozstrzygnąć w oparciu o przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. W myśl tej ustawy, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2, bezrobotny jest osobą niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli:
a) ukończyła 18 lat;
b) nie ukończyła 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna;
c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
d) nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy Kodeks cywilny, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2ha przeliczeniowe;
e) nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie;
f) nie złożyła wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po złożeniu wniosku o wpis: – zgłosiła do ewidencji działalności gospodarczej wniosek o zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej i okres zawieszenia jeszcze nie upłynął, albo – nie upłynął jeszcze okres do, określonego we wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej, dnia podjęcia działalności gospodarczej;
g) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego;
h) nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych;
i) nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego;
j) nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania;
k) nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego, o którym mowa w art. 70 ust. 6 omawianej ustawy;
l) nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników.
Ustawowa definicja bezrobotnego zastrzega, że ze statusu bezrobotnego mogą korzystać tylko osoby pozostające poza zatrudnieniem lub niewykonujące innej pracy zarobkowej. Wszelkie przejawy aktywności zawodowej mające na celu uzyskiwanie zarobków, mieszczące się w ramach tego, co uznawane jest w ustawie za zatrudnienie, lub inną pracę zarobkową skutkuje albo niemożliwością zarejestrowania się w charakterze bezrobotnego, albo też stanowi przesłankę utraty tego statusu. Może budzić poważne wątpliwości, czy w istocie praca dorywcza, sezonowa, przynosząca niewielkie dochody zmienia na tyle sytuację materialną danej osoby, że przestaje ona być bezrobotną. Niemniej jednak przepisy mają charakter bezwzględnie obowiązujący i należy je stosować.
Pozostaje jedynie podjąć próbę zdefiniowania pojęć: „zatrudnienie” i „inna praca zarobkowa”. O ile pojęcie zatrudnienie nie budzi wątpliwości, bo powszechnie rozumie się pod pojęciem „zatrudnienie” wyłącznie pracowniczy stosunek prawny, to pojęcie „inna praca zarobkowa” wymaga krótkiego komentarza. Legalna definicja tego pojęcia wynika z art. 2 ust. 1 pkt. 11 ww. ustawy i wynika z niej, że inna praca zarobkowa to wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych.
W związku z czym, wykonywanie pracy na podstawie umowy o dzieło jest przesłanką warunkującą utratę statusu bezrobotnego. Starosta, z zastrzeżeniem art. 75 ust. 3 w/w ustawy, pozbawia statusu bezrobotnego, który nie spełnia warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy. Podjęcie pracy na podstawie umowy o dzieło rodzi po stronie bezrobotnego obowiązek poinformowania o tym urzędu pracy w terminie 7 dni (art. 74 ww. ustawy).
Podpisanie umowy z bieżącą datą będzie oznaczało, że od tego dnia rozpoczyna bieg 7-dniowy termin do zgłoszenia tego faktu do urzędu pracy. Jeśli urząd pracy poweźmie wiadomość o fakcie świadczenia pracy na podstawie umowy o dzieło również przed datą zawarcia umowy na piśmie, będzie to podstawa do żądania zwrotu nienależnie pobranego przez Pana świadczenia.
Pobieranie zasiłku dla bezrobotnych i jednoczesne wykonywanie „innej pracy zarobkowej” oznacza, że bezrobotny pobiera nienależne świadczenie. Za nienależnie pobrane świadczenie pieniężne uważa się świadczenie pieniężne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych okolicznościach (art. 76 tejże ustawy).
Nienależne świadczenie podlega zwrotowi, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Bezrobotny jest wówczas zobowiązany do zwrotu kwoty otrzymanego świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne.
Paulina Matyjas-Łysakowska – aplikantka radcowska
Kancelaria Filipek & Kamiński sp.k.
www.kancelaria-fk.pl
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dn. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy – tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny – Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.