Odpowiedź:

Lakoniczność stanu faktycznego, w oparciu o który zadano pytanie, utrudnia udzielenie precyzyjnej odpowiedzi. Z pytania bowiem nie wynika czy chodzi o typową umowę szkoleniową zawieraną według przepisów Kodeksu pracy (art. 103¹-103⁶ Kodeksu pracy), czy o umowę cywilnoprawną, wzajemną, nienazwaną, z której miałby wynikać obowiązek pokrycia przez pracodawcę jedynie kosztów studiów na rzecz swojego pracownika. Należy podkreślić, że przepisy Kodeksu pracy definiują pojęcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Z powyższego wynika zatem, że to pracodawca aktualnie określa jakie kwalifikacje zawodowe są wymagane dla zajmowanego stanowiska pracy, czy dla danego rodzaju pracy. Przy regulacjach dotyczących podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracownika Kodeks pracy reguluje też możliwość przyznania mu przez pracodawcę świadczeń dodatkowych tj. w szczególności pokrycia opłaty za kształcenie. Naturalnie leży to wyłącznie w gestii pracodawcy, a więc jest to jego uprawnienie, nie obowiązek. W analizowanej sytuacji pracodawca zamierza pokryć pracownikowi wydatki związane z podjętymi przez niego studiami, o czym miałby świadczyć fakt zawarcia w tym zakresie umowy. Z przyczyn bliżej nieznanych pracodawca zamierza wycofać się z ww. obowiązku, określonego mocą tej umowy poprzez jej wypowiedzenie. W mojej ocenie, fakt zawarcia tej umowy skłania do wyciągnięcia wniosku, że jest to raczej umowa cywilnoprawna, której treścią jest jedynie refundacja kosztów studiów dokonywana przez pracodawcę. Zaznaczyć przy tym wypada, że w prawie cywilnym istnieje zasada, że umów należy dotrzymywać. Oczywiście od tej zasady w praktyce jest szereg odstępstw. Na przykład można w umowie zawrzeć zapis o możliwości wypowiedzenia umowy na określonych warunkach. Najczęściej w umowie zawartej na czas nieokreślony wprowadza się zapis o możliwości wypowiedzenia jej przez każdą ze stron. Okres wypowiedzenia zależy od umówienia się stron zawierających umowę. Jeżeli strony podpisały umowę, to znaczy, że zgodziły się na zawarte w niej warunki. Natomiast, jeżeli okaże się, że wprowadzono stronę w błąd albo umowa została sporządzona wbrew postanowieniom Kodeksu cywilnego, wówczas istnieje prawna możliwość podważenia jej ważności. Konkludując, w mojej ocenie, aby móc wypowiedzieć umowę, o której mowa w pytaniu, należałoby najpierw drogą aneksu wprowadzić do jej treści zapis o możliwości jej wypowiedzenia, a dopiero później dokonać wypowiedzenia. Czy pracownik zechce podjąć „współpracę” w celu dokonania modyfikacji tak zawartej umowy o refundację kosztów studiów – pozostaje pytaniem otwartym.

Paweł Nowak
specjalista prawa pracy