Zgodnie z przepisem art. 180 § 1 Kodeksu pracy pracownicy przysługuje urlop w wymiarze:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pracownica ma prawo do wykorzystania maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. W przypadku nie skorzystania z tego uprawnienia za pierwszy dzień urlopu macierzyńskiego uważa się dzień porodu.

Co do zasady urlop macierzyński jest nieprzerywalny. Wyjątkowo, zgodnie przepisem art. 180 § 4 KP pracownica po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego może zrezygnować z pozostałej części urlopu oraz powrócić do pracy, w przypadku spełnienia jednej z przesłanek wskazanych poniżej:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko,
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Pracownica ma obowiązek dokonać pisemnego zgłoszenia pracodawcy o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego najpóźniej w terminie 7 dni przed terminem przystąpienia do pracy.

W przypadku, gdy pracownica posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu macierzyńskiego może zrezygnować z pozostałej części urlopu jeśli:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny;
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka albo ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Ponadto, zgodnie z przepisem art. 181 k.p. w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Część urlopu macierzyńskiego ulega skróceniu:

• w razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu,
• w przypadku zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka,
• w przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej, pracownicy nie przysługuje część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu porzucenia dziecka albo umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej. Jednakże urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.

Niezwykle istotne znaczenie ma regulacja zawarta w przepisie art. 180 § 10 k.p., zgodnie z którym pracownica, która przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, może przerwać urlop macierzyński na okres pobytu w tym szpitalu albo zakładzie leczniczym. Wymagane jest spełnienie jednej z wskazanych poniżej przesłanek:

• część urlopu macierzyńskiego za ten okres wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny,
• osobistą opiekę nad dzieckiem w tym okresie będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka albo ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Klaudia Utkowska