Obowiązujące od zeszłego roku przepisy wydłużające płatną opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem do roku nie są tak korzystne, jak zakładano – uważają posłowie Bogdan Rzońca i Jan Warzecha. Zgłosili oni do MPiPS interpelację nr 29014 w sprawie nieodpowiedniego stosowania przepisów wydłużających płatną opiekę nad nowo narodzonym dzieckiem.

Jak czytamy w interpelacji pracodawcy mają wątpliwości co do słuszności udzielania płatnego urlopu pracownikom, którzy są zainteresowani opieką nad własnym dzieckiem. Nie wiadomo bowiem, czy pracodawcy mogą udzielić zatrudnionym wolnego i rozliczać na poczet składek ZUS wypłacone im zasiłki macierzyńskie. Zastrzeżenia budzą przede wszystkim wnioski pracowników, których żony prowadziły działalność gospodarczą przed porodem. Z wyjaśnień Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wynika, że kobieta prowadząca działalność formalnie nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, a jedynie do pobierania zasiłku macierzyńskiego w tym okresie. Przepisy te miały przecież służyć rodzicom bez względu na to, czy prowadzą działalność gospodarczą, czy pracują na etacie. A sytuacja, w której to matka jest na etacie, a ojciec mimo prowadzonej działalności gospodarczej może przejąć pobieranie zasiłku macierzyńskiego w czasie pierwszego roku opieki nad dzieckiem, budzi spore wątpliwości. Głównymi celami stworzenia przepisów wydłużających urlopy związane z rodzicielstwem miało być umożliwienie dzielenia się opieką nad dzieckiem obojgu rodzicom, wspieranie polityki prorodzinnej i zachęcanie mężczyzn do aktywnego udziału w wychowaniu dzieci.

W związku z powyższym posłowie zwrócili się do MPiPS z następującymi pytaniami:

1. Dlaczego ojcowie pozbawiani są prawa do urlopu opiekuńczego tylko przez wzgląd na to, iż matka nie ma umowy o pracę?
2. Czy takie przepisy prawa nie są przejawem dyskryminacji pośredniej rodziców ze względu na rodzaj aktywności zawodowej prowadzonej przez matkę dziecka?
3. Czy kierowany przez Pana resort przygotowuje nowelizację tych przepisów, tak aby spełniały one założone cele?

Odpowiedzi na powyższe udzielił podsekretarz stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – Marek Bucior. Podkreślił on, że przepisy ustawy z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 675) wydłużające płatne urlopy związane z urodzeniem dziecka są kontynuacją rozpoczętych w 2008 r. zmian w przepisach Kodeksu pracy, które były szeroko konsultowane w związku z pojawiającymi się różnymi koncepcjami w zakresie zwiększania uprawnień rodzicielskich pracowników.

Zgodnie z powyższymi regulacjami pracownica – matka oraz pracownik – ojciec mają możliwość skorzystania z urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z nowej instytucji urlopu rodzicielskiego. Łączny wymiar tych urlopów wynosi 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast w przypadku porodów mnogich wymiar ten wynosi od 65 do 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Ponadto wprowadzono rozwiązania prawne umożliwiające pracownikom – rodzicom dziecka dzielenie się uprawnieniem do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także dzielenie się nowym uprawnieniem, tj. urlopem rodzicielskim, co z kolei powinno sprzyjać częstszemu podejmowaniu obowiązków związanych z opieką nad małym dzieckiem przez ojca dziecka, zgodnie z decyzją obojga rodziców, podejmowaną z uwzględnieniem ich sytuacji rodzinnej, a także zawodowej.

Zgodnie z art. 29 ust. 4a ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz.159) w razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek ubezpieczonej matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku przez okres co najmniej 14 tygodni zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu ojcu dziecka. Jeżeli ojciec dziecka jest pracownikiem – zasiłek przysługuje mu pod warunkiem uzyskania prawa do urlopu macierzyńskiego.

Jeżeli nie jest możliwe udzielenie pracownikowi – ojcu dziecka, którego matka nie jest pracownicą, części urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, to nie jest również możliwe wypłacanie temu pracownikowi zasiłku macierzyńskiego.

Należy podkreślić, że podjęcie przez matkę dziecka pobierającą zasiłek macierzyński aktywności zawodowej nie pozbawia jej prawa do tego zasiłku. Pragnę jednocześnie podkreślić, że wszystkie wątpliwości odnośnie do stosowania przepisów ustawy z dnia 28 maja 2013 r. oraz zgłaszane propozycje poddawane są analizie w ramach oceny funkcjonowania ustawy wprowadzającej wydłużone płatne urlopy w związku z urodzeniem dziecka, w tym także kwestia uniezależnienia prawa pracownika – ojca do płatnych urlopów związanych z urodzeniem dziecka od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę. Po upływie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie powołanej ustawy minister pracy i polityki społecznej przedstawi Sejmowi informację o jej realizacji, do czego jest zobowiązany zgodnie z art. 37 tej ustawy.

Przedstawiciel resortu poinformował również, że w obecnym stanie prawnym pracownik – ojciec dziecka ma prawo do urlopu ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego, które są uprawnieniami niezależnymi do rodzaju aktywności zawodowej wykazywanej przez matkę dziecka.

oprac. G. Rompel; źródło: sejm.gov.pl