Zgodnie z art. 14 ust. 2 u.p.o. szkoły publiczne umożliwiają uzyskanie świadectw lub dyplomów państwowych, mających walor dokumentów urzędowych. Szkoły niepubliczne mogą uzyskać powyższe uprawnienia, jeżeli spełnią wymagania określone w art. 14 ust. 3 u.p.o. O ile niepublicznej szkole podstawowej uprawnienia szkoły publicznej przysługują z mocy samego prawa, o tyle niepubliczna szkoła ponadpodstawowa może uzyskać te uprawnienia warunkowo – także po rozpoczęciu działalności.

Warunki przyznania uprawnień szkoły publicznej

Szkoła niepubliczna niebędąca szkołą artystyczną może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli:

• realizuje programy nauczania uwzględniające podstawę programową kształcenia ogólnego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – również podstawę programową kształcenia w zawodach,
• realizuje zajęcia edukacyjne w cyklu nie krótszym oraz w wymiarze nie niższym niż łączny wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych określony w ramowym planie nauczania szkoły publicznej danego typu,
• stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, o których mowa w rozdziałach 3a i 3b u.s.o.,
• prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla szkół publicznych,
• w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – kształci w zawodach określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego,
• zatrudnia nauczycieli obowiązkowych zajęć edukacyjnych, posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych.

Od ostatniego z ww. warunków u.p.o. przewiduje dwa wyjątki:

• możliwość zatrudnienia w uzasadnionych przypadkach, za zgodą kuratora oświaty, a w przypadku szkoły artystycznej – MKiDN, osoby niebędącej nauczycielem, posiadającej przygotowanie uznane przez dyrektora szkoły za odpowiednie do prowadzenia danych zajęć (art. 15 ust. 2 u.p.o.),
• możliwość zatrudnienia w uzasadnionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego, a w przypadku szkoły artystycznej – MKiDN, osoby niebędącej nauczycielem, która posiada przygotowanie zawodowe uznane przez dyrektora szkoły lub placówki za odpowiednie do prowadzenia zajęć z zakresu kształcenia zawodowego (art. 15 ust. 6 u.p.o.).

 

MEN może, w drodze decyzji, nadać uprawnienia szkoły publicznej szkole niespełniającej warunków określonych w art. 14 ust. 3 u.p.o., w szczególności jeżeli uzna ją za eksperymentalną. O tym szczególnym trybie nadania uprawnień szkoły publicznej – zob. s. 5–6 nin. punktu.

Niepubliczna szkoła artystyczna może uzyskać uprawnienia szkoły publicznej, jeżeli:

• realizuje programy nauczania uwzględniające podstawy programowe wymienione w art. 14 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.o.;
• realizuje zajęcia edukacyjne zgodnie z ramowym planem nauczania publicznej szkoły artystycznej danego typu;
• przyjmuje kandydatów, którzy uzyskali pozytywny wynik sprawdzianu uzdolnień, predyspozycji lub praktycznych umiejętności niezbędnych do podjęcia kształcenia w danej szkole artystycznej, danym zawodzie, specjalności lub specjalizacji, uwzględniając limity wiekowe kandydatów określone dla kandydatów do publicznej szkoły artystycznej danego typu;
• stosuje zasady klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów, o których mowa w rozdziałach 3a i 3b u.s.o.;
• prowadzi dokumentację przebiegu nauczania ustaloną dla publicznych szkół artystycznych;
• kształci w zawodach szkolnictwa artystycznego określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, dla których MKiDN określił podstawę programową kształcenia w zawodzie;
• zatrudnia nauczycieli zajęć edukacyjnych posiadających kwalifikacje określone dla nauczycieli szkół publicznych; wyjątki określone w przepisach art. 15 ust. 2, 4 i 6 u.p.o. stosuje się odpowiednio (patrz wyżej).

Tryb nadania uprawnień szkoły publicznej

Szkoła podstawowa może być tylko szkołą publiczną lub niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej (art. 17 ust. 1 u.p.o.). Oznacza to, że niepubliczna szkoła podstawowa musi posiadać uprawnienia szkoły publicznej, by mogła rozpocząć działalność; szkoła ponadpodstawowa może natomiast funkcjonować bez uprawnień szkoły publicznej.

Stanowi o tym art. 176 ust. 1 u.p.o., zgodnie z którym niepublicznej szkole podstawowej i niepublicznej szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, założonym zgodnie z art. 168 ust. 1–10 u.p.o., przysługują uprawnienia szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności.

Nadanie uprawnień szkoły publicznej odbywa się więc w dwóch trybach: w przypadku szkół rozpoczynających działalność – zgodnie z art. 168 ust. 5 i 6 u.p.o.; w przypadku szkół już funkcjonujących, a nieposiadających uprawnień – zgodnie z art. 176 ust. 3 u.p.o.

Nadanie uprawnień z dniem rozpoczęcia działalności

Osoba, która zakłada niepubliczną szkołę podstawową lub niepubliczną szkołę ponadpodstawową i ubiega się o nadanie uprawnień szkoły publicznej z dniem rozpoczęcia działalności, zobowiązana jest – w celu uzyskania tych uprawnień – do przedstawienia pozytywnej opinii kuratora oświaty (w przypadku szkoły medycznej – także opinii MZ) o spełnieniu wymagań określonych w art. 14 ust. 3 u.p.o. Przedstawienie tej opinii jest warunkiem uzyskania wpisu do ewidencji prowadzonej przez j.s.t. zobowiązaną do prowadzenia odpowiedniego typu publicznych szkół i placówek.

Szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne, której z dniem rozpoczęcia działalności mają być nadane uprawnienia szkoły publicznej, może zostać wpisana do ewidencji prowadzonej przez MKiDN, jeżeli ten minister stwierdzi spełnianie wymagań określonych w art. 14 ust. 4 u.p.o. oraz jeżeli osoba zgłaszająca szkołę do ewidencji przedstawi pozytywną opinię kuratora oświaty o spełnieniu wymagań określonych w art. 14 ust. 4 u.p.o. w zakresie kształcenia ogólnego.

Szkoła, która w tym trybie uzyskała uprawnienia szkoły publicznej, podlega kontroli kuratora oświaty – w ciągu 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności – w zakresie spełniania warunków określonych w art. 14 ust. 3 lub ust. 4 u.p.o. W stosunku do szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne uprawnienia kuratora oświaty przysługują odpowiednio specjalistycznej jednostce nadzoru utworzonej przez MKiDN (art. 176 ust. 2 u.p.o.).

Nadanie uprawnień szkole już funkcjonującej

Szkole niepublicznej, która nie posiada uprawnień szkoły publicznej, organ j.s.t. prowadzący ewidencję nadaje te uprawnienia na wniosek osoby prowadzącej szkołę niepubliczną, jeżeli przedstawi ona pozytywną opinię kuratora oświaty (w przypadku szkoły medycznej – także opinię MZ) o spełnieniu wymagań określonych w art. 14 ust. 3 u.p.o.

W przypadku niepublicznych szkół artystycznych organem nadającym powyższe uprawnienia jest MKiDN, prowadzący ewidencję szkół artystycznych. Nadanie uprawnień szkoły publicznej następuje na wniosek osoby prowadzącej daną szkołę, złożony nie wcześniej niż po zakończeniu przez szkołę pierwszego roku kształcenia, a w przypadku artystycznej szkoły policealnej – pierwszego semestru kształcenia, po stwierdzeniu, że szkoła ta spełnia warunki określone w art. 14 ust. 4 u.p.o., a w przypadku szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne – także po przedstawieniu przez osobę prowadzącą pozytywnej opinii kuratora oświaty.

Cofnięcie uprawnień szkoły publicznej

Zgodnie z art. 179 ust. 1 u.p.o. uprawnienia szkoły publicznej mogą zostać cofnięte przez organ, który je nadał, a w przypadku niepublicznej szkoły artystycznej – przez MKiDN, jeżeli w trybie nadzoru pedagogicznego zostanie stwierdzone niespełnianie warunków, o których mowa odpowiednio w art. 14 ust. 3 albo 4 u.p.o. (patrz s. 1–3 nin. punktu), lub warunków określonych zgodnie z art. 178 ust. 4 u.p.o. (w przypadku szkoły eksperymentalnej – MEN określa niezbędne warunki funkcjonowania takiej szkoły, uwzględniając w szczególności założenia i sposób realizacji eksperymentu, wskazane we wniosku).

Cofnięcie uprawnień następuje w drodze decyzji administracyjnej i w przypadku szkoły podstawowej i szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej jest równoznaczne z ich likwidacją z końcem roku szkolnego, w którym decyzja stała się ostateczna.

W przypadku cofnięcia uprawnień szkoły publicznej niepublicznej szkole artystycznej ponowny wniosek o nadanie tej szkole uprawnień szkoły publicznej może zostać złożony nie wcześniej niż po upływie roku kształcenia, a w przypadku artystycznej szkoły policealnej – semestru kształcenia.

Szkoły eksperymentalne

MEN może, w drodze decyzji, nadać uprawnienia szkoły publicznej szkole niespełniającej warunków określonych w art. 14 ust. 3 u.p.o. (zob. s. 1–2 nin. punktu), w szczególności jeżeli uzna ją za eksperymentalną.

Zgodnie z art. 178 ust. 2 u.p.o. osoba prowadząca szkołę, o której wyżej mowa, składa wniosek o nadanie szkole uprawnień szkoły publicznej do MEN za pośrednictwem kuratora oświaty, który dołącza swoją opinię. Wniosek taki powinien zawierać w szczególności:

• określenie celu, założeń i sposobu realizacji eksperymentu,
• opinię instytucji naukowej dotyczącą założeń eksperymentu wraz ze zgodą tej instytucji na sprawowanie opieki nad przebiegiem eksperymentu i dokonanie jego oceny,
• zgodę rady pedagogicznej,
• w przypadku eksperymentu dotyczącego kształcenia w zawodzie nieumieszczonym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – także uzasadnienie potrzeby kształcenia w tym zawodzie, wraz z opiniami odpowiednich instytucji i organów wymienionych poniżej.

Eksperymentalne kształcenie w zawodzie, który nie został umieszczony w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, wymaga zaopiniowania przez:

• wojewódzką lub powiatową radę rynku pracy, która wydaje opinię po uzyskaniu stanowiska wojewódzkiego lub powiatowego urzędu pracy,
• organ samorządu gospodarczego lub inną organizację gospodarczą właściwą dla danego zawodu albo organizację pracodawców,
• jednostkę naukową lub stowarzyszenie zawodowe właściwe dla danego zawodu w zakresie oceny merytorycznej zawartości programu nauczania przewidzianego dla danego zawodu,
• ministra właściwego dla danego zawodu w zakresie ewentualnego wprowadzenia tego zawodu do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

MEN, nadając szkole uprawnienia szkoły publicznej, określa niezbędne warunki jej funkcjonowania, uwzględniając w szczególności założenia i sposób realizacji eksperymentu, wskazane we wniosku (art. 178 ust. 4 u.p.o.).

Przepisy art. 178 ust. 1–4 u.p.o. stosuje się odpowiednio do niepublicznych szkół artystycznych, niespełniających warunków określonych w art. 14 ust. 4 u.p.o. (zob. s. 2–3 nin. punktu), z tym że uprawnienia MEN oraz kuratora oświaty wymienione w art. 178 ust. 1, 2 i 4 u.p.o. przysługują odpowiednio MKiDN i specjalistycznej jednostce nadzoru, o której mowa w art. 53 ust. 1 u.p.o.