„Podatek VAT, umowa zlecenie, osoba fizyczna, firma. Prowadzę firmę dotyczącą opracowań technicznych z zakresu inżynierii środowiska, jestem też pracownikiem naukowym uniwersytetu na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Ponadto mam podpisaną umowę zlecenie z uniwersytetem na wykonanie zadań w ramach projektu naukowego. Na rachunku, który wystawiam uniwersytetowi jest pytanie: Czy jestem czynnym płatnikiem vat (moja firma jest płatnikiem VAT), czy jako osoba fizyczna wystawiająca rachunek mam napisać, że jestem płatnikiem VAT, jeśli tak to jakie ma to konsekwencje podatkowe?”

Odpowiadając na postawione pytanie na wstępie rozróżnić należy bardzo często mylone w praktyce …

(…) pojęcie podatnika oraz płatnika. W myśl art. 8 ustawy Ordynacja podatkowa, płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. W przypadku ustawy o podatku od towarów i usług (u-VAT) zgodnie z art. 18 ustawy o VAT płatnikami są organy egzekucyjne oraz komornicy sądowi.

Z kolei podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu (art. 7 ustawy Ordynacja podatkowa). Katalog podatników podatku VAT został określony w art. 15 § 1 u-VAT. Zgodnie z przytoczonym artykułem są nimi osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Zgodnie z definicją działalności gospodarczej na gruncie ustawy o VAT obejmuje ona wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Zaznaczyć należy, iż definicja ta różni się od definicji działalności gospodarczej zawartej w ustawie – Prawo przedsiębiorców – art. 3, zgodnie z którą działalność gospodarcza jest zorganizowaną działalnością zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Porównując obie definicje wskazać należy, iż w przypadku ustawy o VAT działalność gospodarcza jest pojęciem szerszym, gdyż uwzględnia ona działalność opartą na wykorzystaniu towarów oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Oznacza to, iż w niektórych przypadkach osoba prywatna nieprowadząca firmy (nie będąca przedsiębiorcą), ale wykonująca czynności pokrywające się z definicją działalności gospodarczej na gruncie ustawy o VAT może być czynnym podatnikiem VAT. Równocześnie jednak ustawa o VAT zawiera liczny katalog wyjątków tj. czynności, w przypadku których uznaje się, iż nie stanowią one samodzielnie wykonywanej działalności.

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się m.in. czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich. W przywołanym art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zwrócić uwagę na punkt 8, który mówi o przychodach z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwanych wyłącznie od:

• osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Powyższe oznacza, iż jeśli wystawia Pan rachunek do umowy zlecenia jako osoba fizyczna nie jest Pan podatnikiem VAT. Podatek VAT od umowy zlecenie występuje bowiem zazwyczaj u Przedsiębiorców, którzy zawierają umowę zlecenie, prowadząc jednocześnie w takim samym zakresie działalność gospodarczą.

Kamil Wywiał – aplikant radcowski

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa – Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. z 2020 r. poz. 106 z późn. zm.
3. Ustawa z dn. 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2020 r. poz. 1426 z późn. zm.
4. Ustawa z dn. 06.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców – Dz.U. z 2021 r. poz. 162.