Coraz popularniejsze staje się w Polsce korzystanie przez przedsiębiorców z tzw. biur wirtualnych. Przedsiębiorcy ci chcą na podstawie wirtualnego adresu rejestrować firmy, niestety organy podatkowe odmawiają zarejestrowania działalności w tego typu siedzibach.

Dotyczy to odmawiania przez urzędy skarbowe nadania numeru NIP podmiotom, które podają za swoją siedzibę adres biura wirtualnego. Przepisy ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników nie wskazują, że podanie przez podatnika jako jego siedziby biura wirtualnego jest przesłanką warunkującą wydanie decyzji o odmowie nadania NIP. Również orzeczenia sądów administracyjnych wskazują, że podanie w zgłoszeniu rejestracyjnym biura wspólnego dla kilku podmiotów nie może mieć wpływu na kwestie nadania NIP (wyrok WSA w Gdańsku, sygn. akt I SA/GD 1401/13, wyrok WSA w Łodzi, sygn. akt I SA/Łd 436/13). Przedmiotową kwestię porusza także RPO w swoim wystąpieniu do ministra finansów z dnia 15 stycznia 2014 r.

W związku z tym do ministra finansów została skierowana interpelacja, w której zadano pytanie: Czy według ministerstwa w świetle obowiązujących przepisów organy podatkowe mogą wydawać decyzję o odmowie nadania NIP podmiotom rejestrującym swoją działalność pod adresem tzw. biur wirtualnych?

Odpowiedzi udzieliła Agnieszka Królikowska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Regulacje dotyczące zasad identyfikacji podatników, płatników podatków i płatników składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, w tym dotyczące NIP, zostały określone w ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. z 2012 r. poz. 1314 oraz z 2013 r. poz. 2), zwanej dalej ustawą o NIP. Zgodnie z art. 8c ust. 1 ustawy o NIP naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję o odmowie nadania NIP w przypadku:

braku możliwości potwierdzenia tożsamości lub istnienia podmiotu,
stwierdzenia, że dokonane zgłoszenie identyfikacyjne nie spełnia wymogów określonych dla tego zgłoszenia,
gdy podmiotowi został nadany NIP,
wystąpienia o nadanie NIP przez podatnika, o którym mowa w art. 5 ust. 2a (tj. podatnika będącego osobą fizyczną objętą rejestrem PESEL nieprowadzącego działalności gospodarczej lub niebędącego zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług).
Nadanie NIP lub ewentualne wydanie decyzji o odmowie nadania NIP może zostać poprzedzone przeprowadzeniem przez organ podatkowy postępowania wyjaśniającego. W trakcie prowadzonego postępowania organ podatkowy powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności, w tym powinien ocenić, czy adres siedziby wskazany przez podmiot istnieje i czy jest on zgodny z odpowiednim rejestrem. Dodatkowo organ podatkowy może weryfikować, czy w przypadku wskazania przez podmiot wyłącznie adresu siedziby i braku podania jakiegokolwiek innego adresu miejsca prowadzenia działalności w miejscu siedziby przebywa organ zarządzający lub czy są podejmowane istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządu podmiotem, lub czy są wykonywane centralne zadania administracyjne.

Dokonywaniu zgłoszenia identyfikacyjnego może towarzyszyć składanie zgłoszenia rejestracyjnego, o którym mowa w art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.). W tym kontekście działanie organów podatkowych w zakresie zasadności nadania NIP podyktowane jest m.in. koniecznością ochrony interesów finansowych Unii Europejskiej oraz interesów krajowych poszczególnych państw. Przykładem wyraźnie wskazującym na konieczność prowadzenia przez administrację podatkową odpowiedniej weryfikacji danych przed dokonaniem rejestracji podmiotu jest rozporządzenie Rady (UE) nr 904/2010 z dnia 7 października 2010 r. w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej. W art. 22 ww. rozporządzenia wskazano: „W celu zapewnienia administracjom podatkowym rozsądnego poziomu pewności w odniesieniu do jakości i wiarygodności informacji dostępnych za pośrednictwem elektronicznego systemu, o którym mowa w art. 17, państwa członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby dane przekazywane przez podatników i osoby prawne niebędące podatnikami na potrzeby identyfikacji do celów VAT, zgodnie z art. 214 dyrektywy 2006/112/WE, były, w ich ocenie, kompletne i dokładne. Państwa członkowskie wdrażają procedury weryfikacji tych danych stosownie do wyników przeprowadzonej przez nie oceny ryzyka. Weryfikacji dokonuje się co do zasady przed identyfikacją do celów VAT lub – w przypadku gdy przed taką identyfikacją zostały przeprowadzone jedynie wstępne weryfikacje – nie później niż sześć miesięcy od takiej identyfikacji”.

Z dniem 1 lipca 2011 r. pojęcie „siedziba działalności gospodarczej” oraz „stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej” zostały zdefiniowane w rozporządzeniu wykonawczym Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającym środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 77, s. 1). I tak art. 10 ust. 1 ww. rozporządzenia stanowi, że na użytek stosowania art. 44 i 45 dyrektywy 2006/112/WE „miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika” jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa.

Zgodnie z art. 17 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika, płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2. Pojęcie „siedziba” należy rozumieć według Kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowią inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający (art. 41). Na gruncie Ordynacji podatkowej takie rozumienie siedziby ma odpowiednie zastosowanie także do jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej.

Wiele przepisów prawa podatkowego odwołuje się do (adresu) siedziby, np. art. 151a (skutki doręczenia pod adresem, który nie istnieje lub jest niezgodny z odpowiednim rejestrem), art. 285a § 1 (siedziba jako miejsce, w którym mogą być przeprowadzone czynności kontrolne), art. 288 § 1 pkt 1 lit. a (oględziny w siedzibie kontrolowanego) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.
Każda sprawa ma indywidualny charakter i wymaga zbadania wszystkich aspektów i okoliczności, w szczególności w przypadkach nawiązujących czy też wprost dotyczących podatku od towarów i usług lub też tych związanych z charakterem i rodzajem przedmiotu działalności gospodarczej. W znacznej części przypadków (ujętych w załączonej poniżej statystyce) podmioty wskazały następującą działalność: sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych, sprzedaż hurtowa sprzętu elektronicznego i telekomunikacyjnego oraz części do niego, działalność agentów zajmujących się sprzedażą paliw, rud, metali i chemikaliów przemysłowych, sprzedaż hurtowa odpadów i złomu, zbieranie odpadów innych niż niebezpieczne, sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych, handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi, naprawa pojazdów samochodowych, sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek, realizacja projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, uprawa pozostałych roślin wieloletnich, magazynowanie i przechowywanie pozostałych towarów, transport drogowy towarów, pozostałe pośrednictwo pieniężne, zarządzanie rynkami finansowymi.

Każdy przedsiębiorca może dowolnie wybrać miejsce, w którym zamierza prowadzić swoją działalność. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, żeby mógł skorzystać z usługi biura wirtualnego, w szczególności jeżeli uzasadnia to charakter prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Podkreślenia również wymaga fakt, iż w obecnie obowiązującym porządku prawnym nie ma zakazu wskazywania tego samego adresu prowadzenia działalności gospodarczej przez kilka podmiotów, z jednym zastrzeżeniem, że swobodę wyboru miejsca (prowadzenia działalności gospodarczej) jednak ograniczają prawa innych obywateli i jednostek organizacyjnych, w tym prawo do własności, prawa majątkowe, a także przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym.

Wszystkie wskazane okoliczności powinny pozwolić organowi podatkowemu na ocenę, czy istnieje uzasadnienie dla nadania NIP podmiotowi, czy też postępowanie powinno się zakończyć wydaniem decyzji o odmowie nadania NIP. Działania organów podatkowych w zakresie prowadzonych postępowań wyjaśniających w związku z dokonanym zgłoszeniem identyfikacyjnym prowadzone są w oparciu o obowiązujące przepisy, a kryteria weryfikacji spraw podmiotów ubiegających się o nadanie NIP są takie same dla wszystkich podmiotów. W praktyce każda decyzja o odmowie nadania NIP jest uzasadniona odpowiednio do okoliczności i stanu faktycznego konkretnej sprawy lub sytuacji dotyczącej danego podmiotu, który – składając zgłoszenie identyfikacyjne – wnioskuje o nadanie NIP.

W latach 2011–2013 organy podatkowe pierwszej instancji (tj. naczelnicy urzędów skarbowych) wydały łącznie 371 decyzji o odmowie nadania NIP w związku ze wskazanym przez podmiot adresem siedziby lub miejsca prowadzenia działalności w tzw. wirtualnym biurze (jako głównej przesłance lub jednej z wielu wydania decyzji o odmowie nadania NIP):

• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji
• Inne jednostki organizacyjne
• Osoby fizyczne (decyzje wydane w 2013 r.)

Podsumowując, pragnę podkreślić, że czynności analityczne, sprawdzające i kontrolne podejmowane przez organy podatkowe w stosunku do podmiotów z tzw. wirtualną siedzibą nie są podejmowane z uwagi na nietolerowanie nowoczesnych rozwiązań czy brak zrozumienia przez kadrę urzędniczą, czym jest outsourcing i jak pracują przedsiębiorcy freelancerzy, co sugerowane jest w artykułach prasowych. Dotychczasowe doświadczenia wskazują bowiem, iż w tzw. wirtualnych biurach niejednokrotnie rejestrowane są podmioty, których faktycznym celem jest wykorzystanie wirtualnego adresu do oszustw podatkowych (łańcuchy i karuzele podatkowe, znikający podatnicy) prowadzących do wyłudzania zwrotów bądź niezgłaszania do opodatkowania przedmiotu i podstawy opodatkowania wewnątrzwspólnotowych nabyć przez któryś z podmiotów z łańcucha. Ponadto z uwagi na okoliczności mogące wskazywać na prowadzenie działań zmierzających do wprowadzenia do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł (np. obrót granulatem złota, obrót prętami i wyrobami stalowymi, obrót paliwami płynnymi, roboty budowlane, obrót telefonami komórkowymi i innym drobnym sprzętem elektronicznym) zauważyć należy, że celem wykorzystania wirtualnego adresu może być popełnienie przestępstw określonych w art. 299 Kodeksu karnego. Przewidywane ryzyka konkretyzują się, następuje wystawianie fikcyjnych faktur, zaniżanie deklarowanych kwot zobowiązań, udział w zorganizowanych grupach przestępczych, w tym zajmujących się praniem pieniędzy, przykładów jest wiele, o nich również donosi prasa, choćby podmioty zajmujące się obrotem granulatem złota lub złomem metali szlachetnych. Skala zjawiska nie jest banalna i wskazuje na znaczne straty faktycznie ponoszone przez budżet państwa.

W świetle powyższych wyjaśnień należy stwierdzić, że naczelnicy urzędów skarbowych mogą wydawać decyzje o odmowie nadania NIP podmiotom rejestrującym działalność pod adresem tzw. biura wirtualnego, jeżeli mają odpowiednie i zasadne podstawy ustalone w toku podjętych działań.

źródło: sejm.gov.pl