• MRPiPS: progi dochodowe do świadczeń socjalnych nie zostaną zmienione.
• Wiele rodzin straci świadczenia.
• Pracownicy zrezygnują z etatów, żeby nie przekroczyć progów dochodowych.

W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. ustawy podwyższającej minimalne wynagrodzenie wielu pracowników po podwyższeniu wynagrodzenia przekroczy progi dochodowe uprawniające ich do pobierania zasiłków rodzinnych. Sumarycznie podwyżka wynagrodzenia za pracę może obniżyć całkowity dochód rodzinny. W związku z tym do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej została przesłana interpelacja w sprawie zmiany progów dochodowych uprawniających do pobierania świadczeń socjalnych w związku ze wzrostem wynagrodzenia minimalnego (interpelacja nr 8183).
Kierujący ją poseł Antoni Mężydło zwraca uwagę, że jeżeli kryteria dochodowe uprawniające do pobierania zasiłków nie zostaną podwyższone, to pracownicy będą podejmować takie decyzje, aby ich dochód rodzinny nie stracił przy podwyżce minimalnego wynagrodzenia i będzie się to wiązało z ograniczeniem ilości świadczonej przez nich pracy. Może to być np. zatrudnienie na 3/4 czy 1/2 etatu. Przynajmniej legalnie. Pozostałą część etatu mogliby wykonywać nieoficjalnie w tzw. szarej strefie zatrudnienia, jeśli się na to zgodzi pracodawca. Pracodawca też zostanie postawiony w trudnej sytuacji, bo ze względu na pogarszający się rynek pracy w Polsce, z jednej strony ze względu na demografię i emigrację zarobkową, a z drugiej strony przez realizację programu 500+ na pierwsze dziecko zależne od kryterium dochodowego, może nie mieć wyboru.W gospodarkach nastawionych na rozwój, w tym również i „odpowiedzialny rozwój”, podstawową zasadą pomocy socjalnej jest uzależnienie jej od tego, czy korzystający z niej pracują lub przynajmniej szukają pracy. Tej zasady szczególnie należy przestrzegać w Polsce, gdzie ludzie i praca są naszym największym kapitałem. Uchwalona podwyżka płacy minimalnej bez podniesienia progów dochodowych uprawniających do pomocy socjalnej powoduje, że niektórym osobom z czysto dochodowych względów nie będzie opłacało się pracować w pełnym wymiarze godzin czyli odwrotnie niż nakazuje ekonomia czy zdrowy rozsądek. Ta sytuacja będzie również pogarszała już i tak bardzo nadwątlony rynek pracy, który coraz bardziej staje się rynkiem pracownika. Będzie zniechęcać pracowników do legalnego zatrudnienia, spychać ich w szarą strefę, zmuszać też pracodawców do nie do końca zgodnego z prawem zatrudniania, np. częściowo legalnego, a częściowo na czarno. Wszystko to będzie wysoce demoralizujące zarówno dla pracowników jak i dla pracodawców.

W związku z powyższym poseł Antoni Mężydło pyta, czy rząd wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia od 1 stycznia 2017 roku przewiduje podniesienie progów dochodowych uprawniających do pobierania zasiłku rodzinnego, dodatku mieszkaniowego oraz innych świadczeń socjalnych?

Odpowiedzi na interpelację nr 8183 w sprawie zmiany progów dochodowych uprawniających do pobierania świadczeń socjalnych w związku ze wzrostem wynagrodzenia minimalnego udzieliła Podsekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Elżbieta Bojanowska, która zauważyła, że podwyższenie od 1 stycznia 2017 r. wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie mogło mieć wpływ na pewną liczbę rodzin dopiero przy przyznawaniu, uzależnionych od kryterium dochodowego, świadczeń rodzinnych na okres zasiłkowy, który rozpocznie się od 1 listopada 2018 r., kiedy to prawo do świadczeń rodzinnych uzależnionych od spełniania kryterium dochodowego będzie ustalane na podstawie dochodu rodziny z roku 2017. W przypadku rodzin otrzymujących świadczenia rodzinne w aktualnym, trwającym do 31 października 2017 r. okresie zasiłkowym, na który przyznawane są świadczenia rodzinne, weryfikacja prawa do przyznanych już świadczeń będzie miała miejsce jedynie w przypadku zaistnienia zmiany pracy lub uzyskania pracy przez członka rodziny i wówczas prawo do świadczeń rodzinnych ustalane jest ponownie w oparciu o dochód z nowej pracy. Natomiast podwyższenie wysokości wynagrodzenia osiąganego z wykonywanej już pracy, na przykład na skutek ustawowego podwyższenia płacy minimalnej (to samo dotyczy „zwykłej” podwyżki wynagrodzenia w ramach wykonywanej już pracy), nie skutkuje weryfikacją przyznanych już świadczeń rodzinnych i doliczeniem kwoty podwyżki. Analogicznie dotyczy to również, uzależnionych od kryterium dochodowego, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz świadczeń wychowawczych na pierwsze dziecko.

W przypadku świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej weryfikacja kryteriów dochodowych wynika z art. 9 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 930, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem kryteria dochodowe opracowywane są na podstawie wyników badań progu interwencji socjalnej przeprowadzanych przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. Kryteria te podlegają weryfikacji co 3 lata, przy czym jeśli w danym roku kalendarzowym kwota kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej i kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie będzie równa lub niższa niż minimum egzystencji, Rada Dialogu Społecznego może wystąpić do Rady Ministrów z wnioskiem o zweryfikowanie kwot kryteriów dochodowych. Ostatnia weryfikacja kryteriów dochodowych została przeprowadzona w roku 2015. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 1058) ustalono następujące kryteria dochodowe: dla osoby samotnie gospodarującej – 634 zł, dla osoby w rodzinie – 514 zł. Jednocześnie ustalono maksymalną kwotę zasiłku stałego na 604 zł, wysokość pomocy dla cudzoziemców (spełniających nadmienione kryteria) od 606 zł do 1 335 zł, kwotę dochodu miesięcznego z 1 ha przeliczeniowego w wysokości 288 zł. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 października 2015 r. Ustalone progi dochodowe stanowią tak zwaną „ustawową granicę biedy”, która z założenia jest wyższa niż minimum egzystencji. Następna weryfikacja kryteriów dochodowych w pomocy społecznej przypada na rok 2018. Obecnie nie ma żadnych planów zmiany opisanego mechanizmu weryfikacji kwot dochodów pozwalających na ustalenie zakresu przyznawanej pomocy społecznej, szczególnie w postaci świadczeń finansowych.

Biorąc pod uwagę powyższe należy podkreślić, że z istoty kryterium dochodowego wynika, że jego przekroczenie, spowodowane poprawą sytuacji dochodowej, niezależnie od powodu poprawy sytuacji dochodowej (na przykład z powodu uzyskania podwyżki wynagrodzenia, czy zmiana pracy na lepiej płatną), skutkuje brakiem prawa do określonych świadczeń, czy innych uprawnień uzależnionych od kryterium dochodowego.

Jednocześnie przedstawicielka resortu poinformowała, że ustawa o pomocy społecznej dopuszcza możliwość przyznania, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe: specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi; zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczową, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową. Ponadto, stosuje się podwyższone kryterium dochodowe (w wysokości 150 % kryterium ustawowego) przy ubieganiu się o pomoc w formie posiłku w ramach rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”, przyjętego Uchwałą Nr 221 Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2013 r. na lata 2014-2020 (M.P. z 2015 r. poz. 821).

Pomoc społeczna to także system działań pozafinansowych umożliwiających przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych osobom i rodzinom, które nie są w stanie sami ich pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Przykładem pomocy niepieniężnej, jak wynika z katalogu świadczeń ustawy o pomocy społecznej, są: praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie zdrowotne, składki na ubezpieczenia społeczne, pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek czy niezbędne ubranie. Tak więc, w ramach systemu pomocy społecznej, podejmowane są wysiłki zmierzające do zapobiegania i przeciwdziałania skutkom niedostatku, a działalność ta jest elementem zabezpieczenia społecznego, dzięki któremu pomoc udzielana jest kompleksowo i nie ma charakteru jedynie „wyrównywania dochodów”, ale wpisuje się w szerszy kontekst realizowanej polityki społecznej – w integrację społeczną. Pomimo różnych trudności osoby i rodziny będące w najtrudniejszym położeniu socjalnym obejmowane są pomocą, tak aby umożliwić im zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych w warunkach odpowiadających godności człowieka.

źródło:sejm.gov.pl, oprac. G. Rompel